عاملی: هنوز به سطح مطلوب در فناوری‌های نوین نرسیده‌ایم/ ضرورت سه تغییر بزرگ در حکمرانی، داده‌پردازی و فرآیند‌ها

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سید سعیدرضا عاملی در برنامه جریان با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی اظهار کرد: مقام معظم رهبری در ۱۱ بهمن ۱۳۹۷ بیانیه گام دوم را صادر کردند، اولین اتفاق در این بیانیه موضوع افق گشایی بود و بر این اساس نظام برنامه‌ریزی کشور، نگاه بلندمدت پیدا کرد.  

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری در بخش اول و در مقدمه بیانیه هدفگذاری کردند و آن احیای خودسازی، جامعه پردازی و تمدن‌سازی بود و در دل نگاه تمدن‌سازی دو متغیر دیگر یعنی خودسازی و جامعه‌پردازی را بیان کردند. جامعه‌پردازی مؤلفه مهمی است چراکه باید بتوان با آحاد جامعه به گونه‌ای تعامل داشت که مردم کارگزار تغییر باشند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: مقام معظم رهبری در این بیانیه نگاه به گذشته را یادآوری کردند و اینکه انقلاب اسلامی چه چیزی به ما داده است، چون گاهی در فرآیند‌ها و گفتگو‌ها یادمان می‌رود که نقطه عزیمتان از کجا بود و به کجا می‌خواهیم برویم.

وی اضافه کرد: باید به یاد داشته باشیم که انقلاب اسلامی در مقابل استعمار ایستاد و استقلال را پابرجا کرد. این حرکت ساده نبود، در شرایطی که نظام پهلوی از سوی غرب حمایت می‌شد این انقلاب غیرممکن بود، اما امام (ره) با تکیه بر خدا و مردم این تحول را ایجاد کرد. مسیری را می‌خواستیم طی کنیم، در نقطه مقابل نظام سلطه و اما پرهزینه بود و برخی از این هزینه‌ها تحریم، جنگ و دشمنی‌های دائمی علیه انقلاب بود، دشمنان از ظرفیت قدرت نرم استفاده کردند تا تأثیر نظام استعماری گم شود و شرایط را به گونه‌ای رقم زدند که گروهی به سمت استعمار حرکت کنند یا از استعمارزدایی خسته شوند.

عاملی گفت:، اما در بیانیه گام دوم تمدن‌سازی مطرح شد و این رویکرد، آرمان بزرگ ایجاد کردن است، البته واقعیت‌هایی داریم که باید اصلاح شوند و به نظر می‌رسد برای صیانت از مردم ایران این موضوعات مطرح شده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در اکثر مواقع تمدن با نگاه به گذشته توأمان است، ادامه داد: به همین دلیل میراث تمدنی گفته می‌شود نگاه آینده به تمدن در بیانیه گام دوم مطرح است. براساس این بیانیه، مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی همان مؤلفه‌های دوران ظهور امام زمان (عج) است، عدالت در همه ابعاد نظیر غذا، مسکن، امنیت و ... یکی از مؤلفه‌های مهم در این دوران است.

وی افزود: یکی از موضوعاتی که در این بیانیه مطرح است، جامعیت جامعه است، بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشور‌های غربی موفقیت‌هایی در بهداشت، رشد فناوری، امکانات شهرسازی و ... داشته است، چون نگاه تجربی دارند و بر اساس آن حرکت می‌کنند، آنها به حقیقت توجه ندارند، اما در این شرایط غرب هم با مسائلی مواجه است، مسئله غالب در غرب هم‌جنس‌گرایی، بحران جنسیت، و خانواده‌های تک سرپرست است، بحران‌های اخلاقی نیز در غرب وجود دارد، از هر شش دختر جوان به یک نفر تجاوز به عنف می‌شود، بنابراین یک جا‌هایی رشد و پیشرفت وجود دارد، اما یک جا‌هایی رشد وجود ندارد برای اینکه برنامه جامع برای زندگی در آنجا نیست و به این موضوع توجه ندارند که دربرگیرندگی عدالت، در بازگشت به آیات خداوند است. کلینتون در زمان ریاست جمهوری‌اش کتاب استیفن کارتر (فرهنگ بی‌ایمانی) را در دست گرفت و گفت جامعه آمریکا بیش از حد سکولار شده است، نیازمند به بازگشت به دین هستیم. استیفن کارتر در کتاب خود می‌گوید که شرایطی فراهم شده که وقتی از دین صحبت می‌شود خجالت می‌کشید کما اینکه امروز نیاز داریم در ترسیم آینده به الگوی مطلوب به دین توجه کنیم.

عاملی بیان کرد: زمانی در راهبرد‌ها و سیاست‌گذاری‌های مهم به سیاست‌هایی دست می‌یافتیم که به چالش‌های درونی و بیرونی توجه می‌کرد، اما هم اکنون سیاست‌های را تدوین می‌کنیم که مسئله محور باشد. در شرایط مسئله‌محوری و چالش‌محوری نمی‌توان نگاه به آینده و بلند مدت داشت، این در حالی است در مدل‌های جدید تعبیر به مدل‌های پسانگر می‌کنند و به هدف‌ها توجه می‌شود.

وی گفت: هدف و تحول اصلی به این معناست که از حالت موجود به حالت مطلوب دست پیدا کنیم البته چگونگی رسیدن به تحول جای بحث دارد، داوطلبان محترم انتخابات ریاست جمهوری باید به این چگونگی توجه کنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مؤلفه‌های دولت‌سازی در بیانیه گام دوم ادامه داد: نامزد‌ها در رقابت‌ها باید به سمت ایده‌ها بروند به جای اینکه رقابت بین جریان‌های سیاسی باشد، الان رقابت بین جریان‌های سیاسی است.

عاملی با اشاره به حکمرانی موثر تأکید کرد: در حکمرانی مؤثر کارآمدی و بهره‌وری مطرح است، در این حکمرانی، حکمرانی داده بنیان برای خلق ارزش مطرح است، ما ایرانی‌ها به دو عنصر همواره در طول تاریخ اهمیت داده‌ایم. یکی از آنها عنصر دین‌گرایی است، موحد بودن، خلق ارزش بینهانت می‌کند چراکه خداوند بینهایت مطلق است. عنصر دوم تمایل پیشرفت‌گرایی است. پیشرفت با علم و فناوری ارتباط دارد، بنابراین عقلانیت دو بال مهم دارد که دین و پیشرفت است، دین و جامعیت‌گرایی که در راهبرد‌های کلان ظهور و بروز دارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: در سال ۱۸۲۰،   ۲۵ درصد جمعیت جهان گرفتار نابرابری بود، اما در سال ۲۰۲۰ نابرابری ۸۵ درصد جمعیت جهان را گرفتار کرده است. با اینکه فناوری و امکانات قرار بود ما را آزادتر کند، اما از دین و ارزش‌های والا فاصله گرفتیم. مؤلفه واقعیت‌گرایی و واقعیت‌گرایی نو، قدرت است در حالی که در دین، قدرتی که استیلا ایجاد می‌کند را نداریم، قدرت هدف نیست. اینگونه نیست که به میزانی که قدرت داری حق داری!

وی عنوان کرد: نیازمند الگوی حکمرانی هستیم که بر مبنای ارزش‌های الهی پیشرفت‌گرایی داشته باشیم. دین پسرفت‌گرایی نیست بلکه دین نگاه به آینده دارد.

عاملی با گرامیداشت یاد شهید رئیسی گفت: آیت الله رئیسی صادق، صالح و تلاشگر بی‌امان بود. به گونه‌ای تلاش می‌کرد که دیگران مقابلش کم می‌آورند. یکی از اولین مطالبات رهبری از دولت آیت الله رئیسی بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی بود، اما نامزد‌های انتخابات خیلی به این موضوع ورود نداشتند چراکه غلبه موضوعات اقتصادی و بین‌الملل باعث شد که بحث در این باره شکل نگیرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر ۶ میلیون کارمند دولتی داریم که می‌توانند در جا‌های مختلف توزیع شوند و اینقدر بودجه صرف آنها نکنیم، مثلا به وزارت آموزش و پرورش بیشترین بودجه تزریق می‌شود، اما تنها نیم درصد از بودجه صرف امور غیرجاری می‌شود. لازم است که این ساختار در کشور اصلاح شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عنوان کرد: از طرفی ساختار‌های تودرتو و دیوان سالاری بسیاری ایجاد کرده‌ایم. مثلاً برای دریافت مجوز برای بنگاه اقتصادی کوچک تا بزرگ، متقاضیان باید با ۲۰ نهاد مراجعه کنند. کره جنوبی تا سال ۲۰۱۰ مراجعات به نهاد‌های دولتی را به صفر رساند، این دولت تاکنون ۶ نسخه سند هوش مصنوعی تدوین کرده است، برای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ طرحی به توازن در حکمرانی در دستور کار دارد و ۱۵۸ میلیارد دلار در این زمینه بودجه گذاشته است، هدفش هم آسان‌سازی و آسایش زندگی مردم است.

عاملی تأکید کرد: باید به سمت تسهیل‌گری برویم. در نظام دیوان‌سالاری مبتنی بر اعتماد و عدم اعتمادسازی یا هوشمندسازی و عدم هوشمندسازی پیش برویم، خروجی‌های کاملاً متفاوت خواهند داشت. ازطرفی حضرت آقا فرمودند انقلاب اسلامی برخلاف سایر انقلاب‌ها از آرمان‌های خود دست نکشیده است.

وی بیان کرد: دو تفکر استثناگرایی آمریکایی و اروپای مرکزی تفکر غالب در  جهان است، میدانی برای کشور‌های دیگر وجود ندارد. استثناگرایی آمریکا، خودش را نیز استثنا می‌بیند در جامعه خودش هم استثناگرایی دارد در این شرایط دیگ چنی سرمایه‌گذار جنگ برنده می‌شود. ما می‌خواهیم این فرآیند را تغییر دهیم و تغییر هم داده‌ایم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور گفت: گاهی فرهنگ به آداب و رسوم تقلیل می‌یابد در حالی که معنای فرهنگ بسیار فاخر است، اقتصاد مرکزی و ساست مرکزی به فرهنگ مرکزی برگشته‌اند، اگر اقتصاد درست داشته باشیم ولی اگر فرهنگ مصرف نداشته باشیم همه نتایج آن از بین می‌رود.

وی اعلام کرد: هم اکنون ۶ میلیارد کاربر در جهان وجود دارد، باید توجه کنیم که کاربر با مخاطب تفاوت دارد، مخاطب خنثی و بی‌فعالیت است، اما کاربر فعالیت و اثربخشی دارد. اگر جمعیت ۸۵ میلیونی ایران تبدیل به کاربر شوند نتایج خوبی را شاهد خواهیم بود. ۲۰۰ هزار انجمن نوآوری داریم که اکثرا بازنشسته هستند، کره جنوبی بین بنگاه‌های کوچک و بزرگ تراز مساوی ایجاد کرد و باعث شد که بنگاه‌های کوچک به میزان زیادی رشد کنند، اگر منطق منبع شدن انبوه مردم را مدنظر داشته باشیم، پویایی ایجاد می‌شود که نتایج خوبی خواهد داشت.

عاملی ادامه داد: شهید رئیسی ارزشی را ایجاد کرد که ارزش مهمی است و آن تکمیل پروژه‌های ناقص بود. مدیران اولین بودن برایشان مهم است، اما در فکر‌های بزرگ صدمین مهم است چراکه صدمین نشان‌دهنده تاریخ موضوعات است، آیت‌الله رئیسی کار‌های نیمه کاره را تکمیل کرد و این ارزش است و بخشی از بازسازی انقلابی است.

وی درباره شبکه ملی اطلاعات گفت: برخی فکر می‌کنند در شبکه ملی اطلاعات، دسترسی به اطلاعات فردی فراهم می‌شود، در صورتی که اینگونه نیست شبکه ملی اطلاعات داده‌های کشور را صیانت می‌کند. در گذشته میزبانی اطلاعات جهان در دستان آمریکایی‌ها بود، اما هم‌اکنون بسیاری از کشور‌های پیشرفته هوشیار شدند، از داده‌های ملی خود صیانت می‌کنند. شبکه ملی اطلاعات در دوره آقای رئیسی رشد کرد، اما به سطح مطلوب نرسید.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: دولت‌های جدید دیگر پیشرفت را در ساخت جاده دنبال نمی‌کنند چراکه باعث تسهیل تولید کربن و حرکت ماشین می‌شود و این موفقیت نیست. در عصر هوش مصنوعی که الگوریتم‌ها فعال هستند ریزتراشه‌ها همه مؤلفه‌های زندگی آرام انسان را تامین می‌کنند. ما هنوز به سطح مطلوب در فناوری نوین نرسیده‌ایم، سه اتفاق باید بیفتد، در ابتدا باید تکلیف حکمرانی در این زمینه مشخص شود، خیلی اهمیت دارد که رئیس دولت و نهاد‌های سیاست‌گذار در این زمینه چه نگرشی داشته باشد، باید نگرش کنونی آنها اصلاح شود. ازطرفی باید ساختار‌های لازم فراهم شود، مراکز داده‌ای کشور باید شکل بگیرد. باید بتوانیم تضمین سلامت داده‌ای داشته باشیم. در نهایت هم باید مجموعه فرآیند‌ها اصلاح شود؛ بنابراین نظام‌واره زندگی باید اصلاح شود، این مستلزم این است که رئیس جمهور بگوید حرف اول من این است که قصد دارم این نظام‌واره را ایجاد کنم.  

وی گفت: ما نیازمند رشد و بلوغ هستیم، نوآوری خودش قانون است. ممکن است تبدیل ایده به قانون حداقل دو سال طول بکشد، اما وقتی فناوری می‌آید خودش ظرفی را ایجاد می‌کند که بر اساس آن عمل می‌شود، البته باید به آسیب‌های فناوری توجه شود. نسل جوان ما از هوشِ دریافت برخوردار هستند، اما نتوانستیم جامعیت را برای آنها فراهم کنیم. گاهی، چون دچار افراط و تفریط می‌شویم نتوانستیم جامعیت ایجاد کنیم. نسل زد با نسل‌های دیگر تفاوت دارد، اما اگر مقداری همراهی وجود داشته باشد، می‌توانیم برمبنای پیشرفت‌گرایی و دین‌گرایی حرکت کنیم و اینگونه هم‌نسلی ایجاد می‌شود.