فلات ایران موطن احتمالی همه اوراسیایی‌های اولیه معرفی شد

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از سای تک دیلی، همه گروه‌های انسانی غیرآفریقایی مدرن از اجدادی سرچشمه گرفته‌اند که بیش از ۶۰ هزار سال پیش از آفریقا مهاجرت کرده‌اند. چقدر طول کشید تا این جدایی‌ها انجام شد؟ تقریباً ۲۰ هزار سال، که در طی این مدت همه آنها بخشی از یک جمعیت واحد بودند. این همه مدت کجا زندگی کردند؟ دانشمندان هنوز نمی‌دانند.

این گفت‌وگویی است که می‌توانست یک سال پیش انجام شود، اکنون به لطف مطالعه‌ای که به‌تازگی در نشریه «نیچر کامیونیکیشنز» (Nature Communications) به رهبری محققان دانشگاه پادووا ایتالیا و با همکاری دانشکده میراث فرهنگی دانشگاه بولونیا ایتالیا، دانشگاه گریفیث استرالیا، موسسه ماکس پلانک آلمان و دانشگاه تورین ایتالیا انجام شده است می‌توان به این سوالات پاسخ دقیق تری داد.

 سفر آغاز می‌شود

اجداد همه اوراسیایی‌ها، آمریکایی‌ها و اقیانوسیه‌ای‌های امروزی بین ۷۰ تا ۶۰ هزار سال پیش از آفریقا بیرون رفتند. پس از رسیدن به اوراسیا، این مهاجران اولیه قبل از اینکه دامنه خود را در سراسر قاره و فراتر از آن گسترش دهند، برای چندین هزار سال به عنوان جمعیتی همگن، در یک منطقه احتمالا محلی، مستقر شدند.

این رویداد مبنای واگرایی ژنتیکی بین اروپایی‌های امروزی و آسیای شرقی است و می‌توان قدمت آن را به حدود ۴۵ هزار سال پیش بازگرداند.

از یک طرف، پویایی‌هایی که منجر به مهاجرت گسترده‌تر اوراسیا شد، قبلا توسط برخی از پژوهشگران در مطالعات قبلی در سال ۲۰۲۲ بازسازی شده است که از طریق برخی بسط‌های زمانی، ژنتیکی و فرهنگی متمایز رخ داده است.

از سوی دیگر، منطقه جغرافیایی که اجداد همه غیر آفریقایی‌ها پس از خروج از آفریقا در آن زندگی می‌کردند و به عنوان «هاب» برای حرکت‌های بعدی انسان‌های خردمند عمل کرد، موضوع بحث‌های طولانی مدتی بوده است. دانشمندان مناطق غرب آسیا، شمال آفریقا، آسیای جنوبی یا حتی جنوب شرق آسیا را به عنوان مکان‌های بالقوه مناسب فهرست کرده اند.

«ایران» هاب مهاجرت انسان اولیه 

پژوهشگران در جدیدترین مطالعه خود یک رویکرد ژنتیکی جدید را به کار گرفتند و دریافتند جمعیت‌های باستانی و مدرن فلات ایران دارای رگه‌های ژنتیکی برخوردار از بیشترین شباهت به ویژگی‌های هاب هستند و این منطقه را به عنوان موطن احتمالی همه اوراسیا‌های اولیه معرفی کردند.

«لئوناردو والینی» (Leonardo Vallini) نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: سخت‌ترین بخش، تفکیک و بررسی عوامل مخدوش‌کننده مختلف ناشی از ۴۵ هزار سال جابه‌جایی جمعیت و ترکیب‌هایی است که پس از استقرار در هاب رخ داده است.

همچنین در این مطالعه چند رشته‌ای، ویژگی‌های دیرینه اکولوژیکی منطقه در آن زمان مورد بررسی قرار گرفت و آن را به عنوان مکان مناسبی برای سکونت بشر تایید کرد که به طور بالقوه قادر به حفظ جمعیت بیشتری نسبت به سایر بخش‌های غرب آسیا است. 

پروفسور «مایکل پتراگلیا» (Michael Petraglia) از دانشگاه گریفیث در استرالیا و یکی دیگر از نویسندگان این مقاله افزود: شناسایی فلات ایران به عنوان هاب برای مهاجرت اولیه انسان، در‌های جدیدی را برای تحقیقات باستان شناسی و دیرینه انسان شناسی باز می‌کند.

در واقع، فلات ایران محور «پروژه هم‌افزایی ERC» «آخرین نئاندرتال‌ها» خواهد بود که به‌تازگی به «استفانو بناتزی» (Stefano Benazzi) استاد دانشکده میراث فرهنگی دانشگاه بولونیا در ایتالیا سپرده شده است.

بناتزی افزود: در راستای نتایج این مطالعه، پروژه ERC با تمرکز بر فلات ایران، به بررسی و گره گشایی رویداد‌های زیست فرهنگی پیچیده‌ای که بین ۶۰ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش رخ داده اند، می‌پردازد.

«لوکا پاگانی» (Luca Pagani) نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: ما با این پژوهش، موطنی برای ۲۰ هزار سال تاریخ مشترک بین اروپایی ها، آسیای شرقی، بومیان آمریکا و اقیانوسیه‌ها پیدا کردیم. این مرحله از سفر انسان به خارج از آفریقا بسیار جذاب است، زیرا در آنجا، ما با گونه‌ای از نئاندرتال‌ها ملاقات و ژن‌های خود را ترکیب کردیم.

در این پژوهش «محمد جواد شعاعی» دانشجوی دکتری موسسه ماکس پلانک نیز همکاری داشته است.