۱۷  فروردین در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۷ فروردین برابر ۵ آوریل را ورق می‌زنیم.

***

اولین عمل جراحی برداشتن ریه

۵ آوریل ۱۹۳۳ میلادی برابر با ۱۷ فروردین ۱۳۱۲ خورشیدی، دکتر اوارتز گراهام اولین عمل جراحی را برای برداشتن تک‌مرحله‌ای ریه در بیمارستان بارنز در سنت لوئیس، میسوری انجام داد. او یک پزشک همکار مبتلا به سرطان ریه را عمل کرد. تا آن‌زمان، برداشتن یک طرف ریه گهگاه برای درمان سرطان ریه انجام می‌شد، اما این درشرایطی بود که تومور به همان یک‌طرف محدود می‌شد. اما درمورد این عمل جراحی، کاوش‌ها نشان داد که سرطان این بیمار بیش‌از یک طرف ریه را درگیر کرده است و از این‌رو، دکتر گراهام مجبور شد تقریبا بیشتر ریه بیمار را بردارد. در این عمل جراحی، هفت دنده برداشته شد تا به بافت نرم دیواره قفسه سینه اجازه دهد حفره ایجادشده را پر کند. بیمار بهبود یافت و حتی ۶ سال طولانی‌تر از خود گراهام که در سال ۱۹۵۷ در اثر ابتلا به سرطان ریه درگذشت زندگی کرد. این نتیجه، موفقیتی بزرگ در دنیای پزشکی به‌شمار می‌رفت. گراهام سال‌های زیادی را به مطالعه سرطان ریه و ارتباط آن با سیگارکشیدن اختصاص داد.

باروخ ساموئل بلومبرگ

۵ آوریل ۲۰۱۱ میلادی برابر با ۱۷ فروردین ۱۳۹۰ خورشیدی، باروخ ساموئل بلومبرگ، پزشک آمریکایی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۷۶ درگذشت. او همراه با دی‌. کارلتون گایدوسک برای کشف‌هایی که درباره سازوکارهای جدید برای منشاء و انتشار بیماری‌های عفونی داشتند این جایزه را دریافت کرد. سال ۱۹۶۳، بلومبرگ به‌طور تصادفی آنتی‌ژنی را در خون یک بومی استرالیایی کشف کرد که بعدها آن را به‌عنوان آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B، مولکولی از سطح مولکول هپاتیت B شناسایی کرد. گزارش او از این کشف که در سال ۱۹۶۷ منتشر شد ابتدا با بی‌تفاوتی جامعه علمی مواجه شد، اما وقتی دانشمندان دیگری هم این نتایج را تایید کردند، یک ویروس به‌عنوان عامل بیماری تایید شد. سپس او واکسنی برای هپاتیت B ساخت که هرچند هزینه تولید بالا و توزیع محدود داشت و اما به این منجر شد که محققان دیگر از فناوری دی‌ان‌ای نوترکیب برای تولید واکسن موفقی استفاده کنند که اکنون درحال استفاده گسترده است.

سیدنی آلتمن

 ۵ آوریل ۲۰۲۲ برابر با ۱۷ فروردین ۱۴۰۱، سیدنی آلتمن، زیست‌شناس مولکولی کانادایی‌آمریکایی برنده جایزه نوبل شیمی درگذشت. او همراه با توماس آ. چک در سال ۱۹۸۹ برای کشفی که درمورد اسیدریبونوکلئیک (RNA)، یکی از مولکول‌های اساسی موجود در هر سلول زنده انجام دادند به‌‌طور مشترک نوبل شیمی را برنده شد. سال ۱۹۷۸، آلتمن کشف کلیدی کرد و نشان داد که آر.‌ان.‌ای دارای خواصی است که قبلاً ناشناخته بودند. پیش‌از این نتایج، اعتقاد بر این بود که هدف آر.‌ان‌.ای انتقال اطلاعات ژنتیکی موجود در دی‌ان‌ای به پروتئین‌ها است. اما آلتمن نشان داد که نقش این مولکول فراتر است و آر.‌ان.‌ای هم می‌تواند دستخوش تغییراتی شود که به آن اجازه می‌دهد عملکردهای کاتالیزوری آنزیم را انجام دهد و در واکنش‌های شیمیایی شرکت کند. این تحقیق درک دانشمندان را از فرآیندهای بیوشیمیایی اساسی گسترش داد و به کاربردهایی در پزشکی و ژن درمانی منجر شد.

هتی الیزابت الکساندر

۵ آوریل ۱۹۰۱ میلادی برابر با ۱۷ فروردین ۱۲۸۰ خورشیدی، هتی الیزابت الکساندر، متخصص اطفال و میکروبیولوژیست آمریکایی به‌دنیا آمد. کار نوآورانه‌ الکساندر روی مننژیت آنفلوآنزا به‌طور قابل توجهی میزان مرگ و میر نوزادان را کاهش و زمینه ژنتیک میکروبیولوژیکی را ارتقا داد. او در سومین مقاله منتشر‌شده‌اش در سال ۱۹۳۹، با ابداع سرم خرگوش ضد آنفلوآنزا علیه هموفیلوس آنفلوآنزا نوع ب، ارگانیسم مسبب مننژیت تقریباً مرگبار در نوزادان و کودکان، سهم عمده‌ای داشت. آنتی‌سرم او میزان مرگ و میر را به ۲۰درصد کاهش داد. ظهور آنتی‌بیوتیک‌ها باعث منسوخ‌شدن آنتی‌سرم شد. الکساندر در اواخر کارش در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ پیشگام در زمینه ژنتیک میکروبی شد. او درمدت بیش‌از ۳۰ سال حدود ۷۰ مقاله منتشر کرد.