عاملی: در جهان امروز «علوم اجتماعی زنده الگوریتمی کوانتومی» باید مدنظر باشد

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، دکتر سید سعیدرضا عاملی در آیین گرامیداشت روز جهانی آینده که امروز در فرهنگستان علوم برگزار شد، با موضوع «آینده علوم اجتماعی در پرتو نظام ارتباطی کوانتومی فازی: جامعه و اجتماعی شدن جدید» با طرح این سوال که با چه جامعه ای مواجه هستیم و پیش بینی ها بر جامعه آینده چیست؟ اظهار کرد: فناوری ها یک اثر اولیه دارند و بعد در جامعه نهادینه می شوند.

وی با اشاره به روش شناسی گفت: بر اساس گزارش 2023 مجمع جهانی اقتصاد، در ده سال آینده، "چالش های زیست محیطی" نخستین چالش جهانی خواهد بود و در دو سال پیش رو، بحران "تأمین هزینه های زندگی" شدیدترین چالش جهانی است. همچنین چالش‌هایی نظیر عدم موفقیت در کاهش مشکلات آب و هوایی، عدم موفقیت در انطباق با تغییرات آب و هوایی، بلایای طبیعی و حوادث شدید آب و هوایی، از دست دادن تنوع زیست محیطی و فروپاشی اکوسیستم، مهاجرت غیر دواطلبانه جمعیت بزرگ، بحران های منابع طبیعی،  فرسایش انسجام اجتماعی و دو قطبی شدن اجتماعی، فراگیری بحران ها سایبری و ناامنی سایبری، رودررویی اقتصای جغرافیایی و تخریب گسترده محیط زیستی از چالش‌های 10 سال آینده و پساکرونا است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: وضعیت اقتصادی جهان به صورت نابرابر در حال رشد است تا جایی که بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک سوم جهان جهان زیر 30 دلار درآمد دارند، بیش از 820 میلیون نفر در حال حاضر گرسنه هستند که بیشتر آنها زنانی هستند که مجبورند آخرین و کمترین غذا را بخورند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، ما با "جامعه دوفضایی شده" مواجه شده‌ایم که انسان و جامعه بین این دوفضا گرفتار چالش های جدی شده‌اند، بین فضای فیزیکی و فضای مجازی دو فضایی شدن زمان، دوفضایی شدن مکان، دوفضایی شدن کار و دو فضایی شدن انرژی مواجه هستیم. اتفاقات ماهیتی نیز رخ داده است که فاصله حرکت و زمان را بی معنا کرده است و حضور همه جا حاضر را ایجاد کرده است، منبع شدن اکثر کاربران اتفاق می افتد.

عاملی با تاکید بر دوئیت های فرهنگی و اجتماعی و شکل گیری هویت‌های مردد و هویت‌های دوگانه گفت: به نظر می رسد پارادایمی بر کل علوم اجتماعی جدید سایه افکنده است که بستر جدیدی از نظریه‌ها و مطالعات اجتماعی را به وجود می آورد، این دوییت ها شامل دوییت بومی – مدرن بودن فرهنگ و جامعه، دوییت بومی – جهانی شدن فرهنگ و جامعه و دوییت واقعی – مجازی بودن فرهنگ فرهنگ و جامعه است.

وی با تمرکز بر فرهنگ اضافه کرد: فرهنگ یک عمل اجتماعی است، فرهنگ ابعاد علمی دارد فرهنگ نزدیک و دور معنا دارد، منبع فرهنگ هم باید در نظر گرفته شود، در این زمینه فرهنگ برآمده از زندگی واقعی و مجازی، فرهنگ برآمده از تعامل با هوش مصنوعی و فرهنگ دو یا چند فضایی شده مدنظر است.

رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: پیش بینی پذیر شدن آینده جامعه در پرتو فهم داده بنیان امکان پذیر است، کنش یا واکنش سبک داده ای دارد و کاملا قابل ردیابی است.

وی با تاکید بر امتداد پیدا کردن ظرفیت و منطق هوش انسان در شکل گیری فناوری‌های نوین ادامه داد: کریستوف مورین معتقد است که هوش توانایی سازگاری با تغییرات دارد، سازگاری از جنس فهم و راه حل مواجهه با مشکلات است و موجب دیدن وضعیت و فهم عیق نسبت به گره های کور و نادیده فردی و اجتماعی است.

عاملی درباره پیامدهای فناوری اضافه کرد: پیچیده شدن انسان و جامعه انسانی مسئله مهم علوم اجتماعی در ارتباط با فناوری‌های جدید است بنابراین انسان امتداد یافته و اجتماع متصل انسانی در جهان جدید است. جامعه ناشی از فناوری های جدید این امتداد را فراهم می کند. چت جی پی تی 30 هزار داده است محصول اجتماعی هوش است و بزرگتر از هوش یک آدم است،

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه با جهان متصل تر به فضای جهانی مجازی  مواجه هستیم، عنوان کرد: علوم انسانی باید بازسازی شود تا بتواند نسل ایرانی با منابع جهانی تربیت کند، 5.4 میلیارد نفر متصل به اینترنت هستند و رایانه­‌های کوانتومی و تبدیل قطعیت به عدم قطعیت و نزدیک شدن مرز 0 و 1 در جهان امروز مدنظر است. کوانتوم ریزپردازش است و چیزی از حالات ما مغفول نمی ماند چیزی که از ذهن می گذرد عین واقعیت است، لذا آرمان تحقق پذیر است.

وی درباره روش شناسی برای فهم اجتماعی جامعه امروز و آینده گفت: مقام معظم رهبری در گام دوم از منطق پسانگر استفاده کرده اند تا برای رسیدن به تمدن نوین انسانی امروز مدنظر باشد، نگاه به آینده  علوم اجتماعی و نسبت آن با فناوری های جدید مستلزم نگاه به حال و فهم روندهای آینده  فناوری است – توجه به روش پسانگر است. علوم اجتماعی در آینده صرفاً با مسائل انسانی سروکار ندارد بلکه سایبورگ­ها و توسعه دامنه مسائل آنها حوزه مطالعات اجتماعی را به خود اختصاص می دهد، ذهن اگر خودکار شود، دامنه کلیشه ای پیدا می کند.

عاملی با تاکید بر داده بنیان شدن علوم اجتماعی و ضرورت پیوند چند رشته ای علوم اجتماعی، ادامه داد: حجم داده در سال 2025 به 175 زتابایت خواهد رسید. بنابراین محققان علوم اجتماعی با حجم عظیمی از داده ها برای مطالعه پدیده های اجتماعی مواجه هستند که منبع ارزشمندی برای تحلیل و درک آنها و نوآوری های علوم اجتماعی محسوب می شود. علوم اجتماعی داده مبنا از این داده ها برای تقویت زیر ساختهای داده ای خود به منظور انجام تحقیقات مبتنی بر داده و محاسبات استفاده می کند.

رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: در گذشته کنش، خود پژوهش بود، اما در بستر داده ای کنش خودش داده است،‌ بنابراین حرکت از علوم اجتماعی قیاسی  و استقرایی به سمت علوم اجتماعی زنده الگوریتمی کوانتومی باید مدنظر باشد. این پدیده بسیار منصف خواهد بود.


قاسم شجاع