مسیریابی تعامل دیپلماتیک اقتصادی با پدافند غیرعامل

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ تهدیدات اقتصادی ازجمله بحران‌هاییست که در صورت نبود نگاه تخصصی و کارشناسانه به آن، می‌تواند آژیر قرمز را برای هر کشوری به صدا درآورد. شکل‌گیری ابربحران‌های تورمی، یکی از نتایج جدی بی‌توجهی و یا اجرایی نکردن راهکار‌ها برای مقابله با این تهدیدات به شمار می‌رود.

ایران نیز یکی از کشورهاییست که علاوه بر دست‌وپنجه نرم کردن با مصائبی مانند تحریم‌های بین‌المللی، تورم‌های مستمر و سنگینی را در بازار‌های خود تحمل می‌کند. برخی از کارشناسان معتقدند استراتژی‌های مربوط به مسئله پدافند غیرعامل می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم در رفع بخشی از این چالش‌ها موفق باشد.

در چند وقت اخیر نیز معاون طرح، برنامه و امور مجلس سازمان پدافند غیرعامل، حذف دلار از مبادلات را مهم‌ترین پدافند غیرعامل در حوزه اقتصادی معرفی کرد. مسئله دلارزدایی از تجارت خارجی و به نوعی کاهش فشار‌های تحریمی از این طریق، پیش از این نیز بار‌ها درباره آن صحبت شده بود. برنامه‌هایی که دولت برای استفاده از ارز‌های ملی مشترک در تجارت با کشور‌هایی مانند روسیه در نظر داشت نیز گویای این مسئله است. حتی پیش از این براساس گفته‌های برخی نهاد‌های دولتی، ایران و روسیه به دنبال ایجاد بستر‌های فنی برای اجرای پیمان پولی مشترک بودند.

اما سوال مهم و اساسی اینجاست که دلارزدایی از تجارت تا چه حد می‌تواند بر تورم‌های حاکم در بازار‌های داخلی ایران اثرگذار باشد و آیا می‌توان آن را در راستای اجرای پدافند غیرعامل در عرصه‌های اقتصادی دانست یا خیر.

بسته بودن راه بازگشت ارز‌های صادراتی

جمشید نفر دبیر کل کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا، ابتدا به مسئله اجرای راهکار‌های پدافند غیرعامل در عرصه‌های اقتصادی و تجاری اشاره کرد و در این‌باره گفت: اگر بخواهیم در رابطه با تاثیر اجرای پدافند غیرعامل در تجارت و اقتصاد صحبت کنیم، ابتدا باید به طور دقیق تعریفی برای این مسئله داشته باشیم. به نظر می‌رسد راهکار‌های عنوان شده ذیل مجموعه اقدامات پدافند غیرعامل در عرصه اقتصادی و تجاری، تفاوت چندانی با سایر راهکار‌هایی که به طور مستمر برای رفع چالش‌های فعلی ارائه می‌شود، نباشد. بهبود سیستم‌های مدیریتی، به‌کارگیری نیرو‌های متخصص در جایگاه‌های صحیح، سامان‌دهی گمرکات و سایر موارد چنینی، همگی در زمره این راهکار‌ها قرار می‌گیرند که پیش از این نیز به عناوین مختلفی به آن‌ها اشاره شده بود.

وی ادامه داد: بحث دلارزدایی از تجارت، بار‌ها توسط نهاد‌ها و مقامات مسئول دولتی به عنوان راهکار افزایش صادرات و بهبود تجارت خارجی عنوان شده و اکنون نیز برخی افراد آن را به عنوان یکی از برنامه‌های اجرای پدافند غیرعامل معرفی می‌کنند. در رابطه با این مسئله باید گفت زمانی‌که ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی نمی‌تواند هیچ نوع ارز حاصل از صادرات خود را به کشور باز گرداند، اصرار بر تبادل با دلار یا ارزی دیگر، اهمیتی ندارد.

تحریم‌ها پایان یابند

این فعال بازرگانی در ادامه به سهم دلار در تجارت جهانی تاکید کرد و گفت: راهگشاترین کار، واقع‌گرایی و حرکت به دور از استفاده از فرمول‌های پیچیده است. اگر موفق به دلارزدایی از تجارت شویم، کار بزرگی انجام داده‌ایم؛ اما نباید فراموش کرد که تا به امروز هیچ کشوری قادر به انجام آن نبوده است. ساختار‌های اقتصادی جهان بسیار به اقتصاد آمریکا متکی است به‌طوری‌که ایران حتی در مراودات تجاری خود با کشور‌های دوست و هم‌پیمان خود، نمی‌تواند ردپای نظر و یا فشار‌های آمریکا را به طور کامل حذف کند.

نفر خاطرنشان کرد: درست یا غلط آمریکا در صحنه اقتصاد بین‌الملل سهم بزرگی دارد و این سهم می‌تواند کاری کند که سایر کشور‌ها دنباله‌رو نظر او باشند. در چنین شرایطی بهتر است ایران از در دیپلماسی وارد شده و تمام تلاش خود را در راستای کاهش تحریم‌ها به‌ویژه محدودیت‌های بانکی انجام دهد. امروزه مشکلات تنها به مسئله بازگشت ارز‌های حاصل از صادرات منتهی نشده و حتی کارخانجات نیز برای تهیه مواد اولیه خود دچار مشکل هستند؛ بنابراین در شرایط فعلی، به نظر می‌رسد به جای دنبال کردن مسیر سخت حذف دلار، بهترین راه کاهش فشار‌های تحریمی باشد.

چشم به راه دفترچه قرمز باشیم؟

وزیر اقتصاد چندی پیش در رابطه با راهکار‌های بهبود اجرای پدافند غیرعامل اقتصادی اعلام کرد که باید دفترچه قرمزی تا پایان اسفندماه تدوین شده و در صورت رخداد‌های امنیتی و اقتصادی، نهاد‌ها براساس این دفترچه عمل کنند. معلوم نیست که این دفترچه قرمز، برمبنای نظر چه نهاد نظارتی و یا دولتی و براساس چه چارچوب‌های اقتصادی و سیاسی تدوین خواهد شد.

حتی مشخص نیست که باید منتظر شکل‌گیری این دفترچه باشیم یا همچنان رویه مدیریت بخش‌های اقتصادی و مواجهه با تهدیدات، به شیوه‌های قبل خواهد بود. اما آنطور که از شواهد پیداست در صورت نبود برنامه برای بهبود وضعیت اقتصادی و تولید، در وهله نخست بازار داخلی و سپس تجارت خارجی ایران با دست‌انداز‌هایی شدیدتر از قبل مواجه خواهند بود.