چرا باید مهدوی تربیت شویم؟

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، شیعیان نهم ربیع‌الاول سالروز آغاز امامت و ولایت امام مهدی (عج) را گرامی‌ می‌دارند، در واقع این روز یکی از روزهای مهدوی است که هر انسان منتظری آن را گرامی می‌دارد، به مناسبت این روز با حجت‌الاسلام «هادی عجمی»؛ کارشناس دینی گفت‌وگو کردیم تا برای ما از راه‌های تربیت مهدوی جامعه بگوید:

وی با اشاره به اینکه مرتبه‌ای والا از تربیت اسلامی، اعتقاد به جایگاه ولایت در تربیت است، افزود: اعتقاد به اینکه در تربیت اسلامی، تبیین کلی مفاهیم توحیدی کفایت نمی‌کند و تبیین آن‌‌ها در هر دوره‌ای نیاز به معلمی دارد که از سوی او مأمور به تربیت و تبیین آن شده است و ایشان نیز از جانب خداوند مأمور است که دستمان بگیرد و پابه‌پا ما را برد.

عجمی بیان کرد: قرآن حیات‌‌‌بخشی اسلام را جدای از رسول و ولی خود نمی‌داند و استجابت از خود و ولی خود را راه رسیدن به حیات انسانی می‌داند: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُم»‏؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامى كه شما را به سوى چيزى می‌خواند كه شما را حيات می‌بخشد. خداوند برای حیات واقعی انسان برنامه تربیت او را فرستاده است و انسان را دعوت به پیروی از آن دستورات کرده است تا به حیات حقیقی برسند.

وی ادامه داد: این تربیت همان تربیت توحیدی ـ ولایی است. تربیتی که هدفش همان توحید است؛ اما از مسیر ولایت و کسانی که خداوند آنها را برای هدایت در مسیر حیات انسانی فرستاده است. به همین دلیل است که در زیارت حضرت مهدی (عج) آمده است: «السلام‏ عليك‏ يا عين‏ الحياة».

مرگی که همانند مرگ در دوران جهالت است

این کارشناس دینی با تأکید بر اینکه در نتیجه تربیتی که از این سرچشمه حیات، گرفته نشده باشد، مردگی و ظلم به خود است، بیان داشت: انسانی که از تربیت اهل بیت (ع) خود را محروم کرده باشد و بدون شناخت و توجه به حضرت زندگی نباتی خود را ادامه دهد، همچون جاهلان قبل از اسلام، بهره‌ای از اسلام نبرده است. هر چند در شناسنامه او دین اسلام را قید کرده باشند. به همین علت است که از پیامبر (ص) و اهل بیت نقل شده است: «كسى كه بميرد؛ در حالی که امام زمانش را نشناسد، مرگش مرگ جاهليت است».

وی گفت: نکته مهم این است که چراغ‌دار این راه در هر دوره امام عصر (ع) همان دوره است. این به معنای استفاده نکردن از معارف ائمه پیشین (ع) نیست؛ اما معنایش محور یافتن این مسیر برپایه شرایط هر زمان و مکان در هر دوره که مورد توجه امام محوری آن دوره است. شرایطی که در عین حال رعایت اصول تربیتی بیان شده در کلام همه ائمه، ناظر به مسؤولیت‌های فعلی مؤمنان است.

عجمی اظهار کرد: نمونه‌اش اینکه از ظواهر بر می‌آید که وظایف مؤمنان زمان امام حسن (ع) با دوران امام حسین (ع) و این دو زمان با وظایف دوران امام امام صادق (ع) متفاوت ترسیم شده است. در نتیجه محور تربیتی و تبیین وظایف امروز را باید در معارف مهدوی جستجو کرد و راهی جز استفاده از «تربیت مهدوی» ندارد. تربیتی که ناظر به دوران غیبت و ان شاء الله دوران ظهور ترسیم شده است.

سِری که در دستورات دوران غیبت نهفته است

وی با بیان اینکه دستیابی به تعریفی صحیح از تربیت مهدوی نیازمند توجه به 2 مقدمه است، خاطرنشان کرد: شهید مطهری تربيت را عبارت از «پرورش دادن، يعنی به فعليت درآوردن استعدادهای درونی» می‌داند. این پرورش، در چند چند اقدام کوتاه‌ مدت تحقق نمی‌یابد و نیازمند فرایندی برای تحقق است. در این فرایند استعدادی خاص یا مجموعه‌ای از استعدادهای درونی انسان که خداوند در انسان به ودیعه نهاده است، شکوفا می‌شود.

این پژوهشگر مهدوی تصریح کرد:‌ دستور متعدد آیات و روایات به انتظار در دوران غیبت و آمادگی برای دوران ظهور، نشان از این دارد که این استعداد انجام این دستور در انسان نهفته است. زیرا خداوند به آنچه در انسان‌ها توانش را نداده است، دستور نمی‌دهد. به بیان فقهی، دستور به «ما لا یطاق»؛ آنچه انسان طاقت انجامش را ندارد، نمی‌دهد.

وی افزود: در نتیجه همانگونه که استعدادهای انسان در ظرفیت‌های جسمی و لذت‌های شهوانی او خلاصه نمی‌شود و به صرف دانستن مفاهیم توحیدی نیز خلاصه نمی‌شود، شامل استعداد انتظار و یاوری امام عصر (عج) نیز هست. استعدادی که پایه تعریف «تربیت مهدوی» است. استعداد انتظار و یاوریِ حضرت مهدی (عج) در انسان‌ها به ودیعه گذاشته شده است؛ مگر تلاش لازم برای شکوفایی آن صورت نگیرد یا موانعی جلوی این شکوفایی را بگیرند.

عجمی با اشاره به اینکه این شکوفایی در یک اقدام و زمانی محدود انجام نمی‌‌گیرد و نیازمند فرایندی زمانبر است، ابراز داشت: طراز بروز این استعداد، در روایات ترسیم شده است. در نتیجه، تربیت مهدوی، «فرایند شکوفاسازی استعداد رسیدن به طراز یاوران حضرت مهدی است». تربیت مهدوی، سبکی از زندگی است که در فرایندی، انسان را به مقام منتظر حقیقی بودن برای فرج و یاوری حضرت در غیبت و حضور نائل می‌کند.

تربیت مهدوی وظیفه شیعیان است

وی با اشاره به ضرورت تربیت مهدوی ادامه داد: آنگاه که سخن از تربیت در معارف اهل بیت (ع) و تأکید آنها بر انتظار و مفاهیم مهدوی است، تربیت مهدوی، نه تنها توصیه‌ای اخلاقی و انتخابی نیست که وظیفه شیعیان است. تربیتی که به واسطه ارتباط با معلم حقیقی انسان، یعنی امام عصر، درپی حیات جاودانه و رهایی از ظلم و طاغوت است.

این کارشناس دینی خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) ضمن تأکید بر اینکه پیوسته این معلم را خداوند در زمین برای هدایت انسان‌ها نگاه می‌دارد، در تفسیر آیه «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون‏» فرمود: «اصبروا و صابروا»؛ یعنی شکیبا بر دشمنان و مخالفت آنان باشید  و «رابطوا»، یعنی رابطه ناگسستنی با امام خود داشته باشید داشته باشید «و اتقوا الله‏» یعنی تقوا داشته باشید در آنچه بدان امر شدید و بر شما واجب شده است.

وی گفت: این حد از مهدویت و ارتباط با حضرت (عج) و معارف حضرت، بر هر یک از شیعیان واجب است. اگر عده‌ای توجه به این ارتباط ندارند؛ دلیل بر ضروری نبودن آن نیست. همانگونه که اکثر انسان‌ها حتی به اصل دین نیز توجه چندانی ندارند.

عجمی با بیان اینکه ممکن است کسی تربیت مهدوی را ویژه زمان ظهور بداند، در نتیجه برای انسان‌های قبل از ظهور، ضروری نداند، تصریح کرد: در حالی که تربیت مهدوی و انتظار، مفهومی فرازمانی است؛ حتی صرف یک نگاه آخرالزمانی نیست و محدود به دوره‌ای نمی‌باشد. هدف میانی حرکت در مسیر اصلاحیِ تربیت مهدوی است تا به طراز منتظر و یاور مورد انتظار نزدیک شود.

هدف نهایی فیض رسیدن به مقام یاوری حضرت است

وی افزود: هدف نهایی فیض رسیدن به مقام یاوری حضرت است. کسی که به صداقت در این مسیر به حرکت افتد، همانند کسی است که در کنار حضرت (عج) است؛ زیرا هدف و نیات، امری فرازمانی است و همین حرکت اصلاحی درونی، یاوری حضرت است. امام باقر (ع) در پاسخ کسی که پیوسته منتظر ظهور بود و پرسید، اگر قبل از ظهور بمیرم، چه می‌شود، فرمودند: «هر كس از شما بگويد اگر قائم آل محمد را درک كنيم ياريش مى‏رسانم، همچون كسى است كه در ركاب ايشان شمشير زده و هر كه با او به شهادت برسد دو شهادت براى او محسوب شود.»