نفوذ هوش مصنوعی به آموزش؛ تهدید یا فرصت؟/ موجی از تحول در راه مدارس

به گزارش خبرنگار ارتباطات و فناوری اطلاعات خبرگزاری علم و فناوری آنا، این روزها هوش مصنوعی بیش از هر موضوع دیگری ورد زبان‌ها شده و همه از آن صحبت می‌کنند. این فناوری نوین با سرعت و شتاب به همه حوزه‌های مختلف زندگی بشر نفوذ کرده و دنیا را دستخوش تحولات بسیاری کرده است. از حوزه پزشکی گرفته تا کشاورزی راه خود را باز کرده و به پیش می‌رود. آموزش هم از این دایره مستثنی نبوده و هوش مصنوعی توانسته به این حوزه هم ورود کند.

برخی افراد از نفوذ هوش مصنوعی در حوزه آموزش استقبال کرده‌اند و افق‌های روشنی را برای آن در نظر دارند اما برخی از کارشناسان هم نگرانی‌هایی از ورود هوش مصنوعی و ابزارهای آن در بحث آموزشی دارند. این دسته از افراد معتقد هستند که هوش مصنوعی و ابزارهای توسعه یافته آن می‌تواند کودکان و نوجوانان را وارد چالش‌‌های جدیدی کند؛ چالش‌هایی همچون عدم تخیل، تفکر و خلاقیت، امکان تقلب و عدم یادگیری و تسلط به دروس تدریس شده، سودجویی از این رده سنی و ...

چت جی‌پی‌تی؛ ابزار سرقت ادبی کودکان یا منبعی الهام‌بخش برای کلاس درس؟

به گفته پیتر پاکون، معلم مطالعات اجتماعی در سان مارینو کالیفرنیا با وجود هوش مصنوعی دیگر مجبور نیستم تمام محتوا را ارائه دهم. اگر هوش مصنوعی در آستانه تغییر شکل تمام جنبه‌های جامعه ما از مراقبت‌های بهداشتی گرفته تا جنگ باشد، اولین قلمرویی که ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند، آموزش است. «چت‌ جی‌پی‌تی» (ChatGPT) در پاسخ به سوالی آنلاین، پاسخی مانند یک مقاله ارائه می‌کند؛ بنابراین همان‌طور که دانش‌آموزان و معلمان برای سال تحصیلی جدید آماده می‌شوند، آن‌ها نیز با مفاهیم هوش مصنوعی برای یادگیری، تکالیف و یکپارچگی دست و پنجه نرم می‌کنند.

پاکون تنها یکی از معلمانی است که در کلاس درس مشغول آزمایش چت‌ جی‌پی‌تی بوده است. اما این ابزار به همان اندازه که هیجان‌انگیز است، الهام‌بخش هم هست.

اوایل سال جاری میلادی بود وب سایت «اوپن‌ای‌آی» (OpenAI) سازنده چت‌ جی‌پی‌تی به یکی از ۵۰ وب‌سایت پربازدید دنیا تبدیل شد. در همین حال، معلمانی که می‌خواستند بفهمند چگونه این فناوری را برای همیشه مهار کنند، در گروه‌های فیسبوک گرد هم آمدند.

ریچل رنکین، مدیر دبیرستانی در نیوتون فالز می‌گوید: «اکثر معلمان وحشت‌زده هستند، زیرا چت‌ جی‌پی‌تی را به‌عنوان یک ابزار تقلب یا ابزاری برای سرقت ادبی کودکان می‌بینند.»

مراقبت از کودکان با استفاده فعالانه از چت‌ جی‌پی‌تی

اما پاکون و گروهی از مربیان معتقدند که برای دور نگه داشتن هوش مصنوعی از کلاس‌های درس آن‌ها بسیار دیر شده است. رندی وینگارتن، رئیس فدراسیون معلمان آمریکا معتقد است ترس از هوش مصنوعی با ترس ناشی از اینترنت و ماشین حساب‌های گرافیکی که برای اولین بار معرفی شدند، تفاوتی ندارد.

وی استدلال می‌کند که «زبان چت‌ جی‌پی‌تی انگلیسی بوده مانند ماشین حساب برای ریاضی محسوب می‌شود. در این دیدگاه، گزینه‌ای پیش روی معلمان قرار دارد که به دانش‌آموزان خود نشان دهند که چگونه از چت‌ جی‌پی‌تی به شکلی مسئولانه استفاده کنند. همان‌طور که معلمان در سال جاری با استفاده از هوش مصنوعی در کلاس‌های درس خود کلنجار می‌روند، آن‌ها نیز در حال یادگیری روش‌های مخربی هستند که می‌تواند منجر به سواستفاده شود.»

بسیاری از معلمان معتقد هستند که راه مراقبت از کودکان استفاده فعالانه از چت‌ جی‌پی‌تی در کلاس درس است. یک بنیاد خانواده در ۱۸ ژوئیه گزارشی منتشر کرد که نشان می‌دهد ۷۳ درصد از افراد درباره چت‌ جی‌پی‌تی شنیده‌اند و ۳۳ درصد از آن‌ها برای کمک به ایده‌های خلاقانه برای کلاس‌ها از آن استفاده کرده‌اند.

معلمان همچنین از چت‌ جی‌پی‌تی برای تولید مطلب برای دانش‌آموزان در سطوح مختلف خواندن استفاده می‌کنند. البته چت‌ جی‌پی‌تی همیشه همه موارد را درست نمی‌داند، اما معلمان در حال پیدا کردن راهی برای تعامل با دانش‌آموزان هستند. برخی از آن‌ها مقالات تولید شده توسط این برنامه را در پاسخ به درخواست‌های خود بررسی می‌کنند، به این امید که به‌طور همزمان دانش‌آموزان را در مورد موضوع مورد آزمایش قرار دهند و مشکلات مربوط به اتکا به هوش مصنوعی برای انجام کارهای متنوع را به آن‌ها نشان دهند.

در حالی که به نظر می‌رسد بسیاری از مربیان موافق هستند که ممنوعیت کامل چت‌بات در کلاس درس با وجود پیشرفت تکنولوژی راه حل منطقی نیست، اما در مورد میزان تغییر آن در مدارس اختلاف نظر دارند.

موجی از جزر و مد برای آموزش و پرورش در راه است

برخی فکر می‌کنند که این یک انقلاب خواهد بود. دن فیتزپاتریک، نویسنده و سخنران کلیدی در مورد هوش مصنوعی در آموزش و پرورش می‌گوید: «یک موج جزر و مدی برای آموزش و پرورش در راه است. مدارس ما واقعا می‌توانند در چند ماه تا چند سال آینده با تحول زیادی مواجه شوند.»

برخی دیگر هم بر این باور هستند که هوش مصنوعی ممکن است به ابزاری مفید تبدیل شود، اما اصول اولیه تحصیل تغییر نخواهد کرد.

به گفته کریس دید، عضو ارشد تحقیقات در دانشکده تحصیلات تکمیلی هاروارد من احتمالا ۹ چرخه پر فراز و نشیب هوش مصنوعی و آموزش را پشت سر گذاشته‌ام که در آن رویاپردازان اعلام می‌کنند که این یک پیشرفت بزرگ است ولی این‌طور نیست.

ترویج بی‌عدالتی با واگذاری آموزش به هوش مصنوعی

نگرانی‌های زیادی در مورد واگذاری بیش از حد آموزش به برنامه‌ها و ابزارهای هوش مصنوعی وجود دارد. این دسته از افراد می‌ترسند که این کار بی‌عدالتی آموزشی را ترویج دهد. در این راستا بعضی از دانش‌آموزان منابع لازم برای تامین هزینه اتصال اینترنت پرسرعت را دارند که دسترسی به چت‌ جی‌پی‌تی را آسان می‌کند و دانش‌آموزانی که خانواده‌هایشان این کار را نمی‌کنند. همچنین نگرانی‌هایی در مورد سوگیری در داده‌هایی که هوش مصنوعی برای ارائه پاسخ‌های خود به درخواست‌های کاربران استفاده می‌کند، وجود دارد.

این چالش کوچکی برای معلمان نخواهد بود که چگونه از این فناوری برای توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان بدون قربانی کردن ارتباطات معنادار که می‌تواند محصول آموزش انسان به انسان باشد، استفاده کنند. بدیهی است هیچ جایگزینی برای روابط انسانی وجود ندارد.

کلام پایانی

با این حال؛ پیشرفت تکنولوژی و ابزارهای فناورانه هوش مصنوعی روز به روز در زندگی روزمره انسان‌ها نفوذ می‌کنند و نمی‌شود جلوی آن را گرفت چرا که همه کشورها با سرعت و شتاب در این مسیر در حرکت هستند. طبیعی است که با روی کار آمدن فناوری‌های نوظهور در ابتدا چالش‌ها و اختلاف نظرهای بسیاری راجع آن به راه بیفتد. در هر صورت دیگر نمی‌توان هوش مصنوعی و ابزارهای هوشمندانه آن را نادیده گرفت.

در این راستا باید با عزمی راسخ و برنامه‌ریزی مناسب قوانین و مقرراتی برای استفاده از هوش مصنوعی و ابزارهای آن اتخاذ شود تا در محیطی کنترل شده تهدیدها به فرصت تبدیل شوند. همچنین آموزش به کودکان و نوجوانان برای استفاده از این فناوری‌های نوین اهمیت بسیاری دارد. وقتی آن‌ها با آسیب‌ها و خطرات احتمالی این چت‌بات‌ها آشنا شوند کمتر دچار ضربه‌های جبران‌ناپذیر خواهند شد.