گلایه پیشکسوت تئاتر از حذف واحد درسی «تعزیه» در دانشگاه‌ها!
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری علم و فناوری آنا، داود فتحعلی بیگی از فعالان هنر‌های نمایشی آیینی سنتی و پژوهشگر ایرانی در رشته ادبیات نمایشی است که به آقای نمایش‌های ایرانی لقب گرفته است. او بیش از ۳۰ اثر نمایشی را با عناوین مختلف بازیگر، نویسنده و کارگردان و با سابقه فعالیت با موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی برای تولیدات مختلف دارد.
وی در عرصه‌های مختلف آیینی سنتی و تئاتر سمت‌های مدیریتی مختلف داشته و فعالیت‌های پژوهشی در عرصه نمایش‌های ایرانی مدیریت در تالار محراب، اداره تئاتر، عضو و رییس هیئت مدیره انجمن تعزیه ایران، دبیری جشنواره بین‌المللی تئاتر آیین سنتی و دبیری جشنواره‌های مختلف داشته است. در زمینه دغدغه‌هایش درباره نمایش‌های ایرانی و مشکلاتی که در راستای معرفی نمایش‌های این عرصه داریم با او به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
** جناب فتحعلی بیگی مدت‌هاست که نگرانی‌های شما را در زمینه حفظ و احیای نمایش‌های آیینی و ایرانی می‌بینیم و می‌شنویم، در حال حاضر وضعیت دانشگاه‌ها و فعالیت‌های پژوهشی و تئاتری هنرمندان در این عرصه را به چه صورت می‌بینید؟
خب ابتدا باید ببینیم که منظورتان از گونه نمایش‌های ایرانی چیست، مثل گونه نمایش ایرانی که به قول استاد ناظرزاده کرمانی باختاری‌سان است، یعنی ساختارش را ما از درام غربی گرفته‌ایم یا اینکه یک نوع دیگر گونه نمایش‌های ایرانی که ساختارش براساس همان نمایش‌های آیینی سنتی خودمان است.
البته پرداختن به هر دو منظر هم خوب است، ولی باید مورد حمایت قرار بگیرند، الان این حمایت وجود ندارد. اگر ما صد‌ها سال روی درام غربی کار نکنیم یا روی نمایش‌های آسیایی مثل درام‌های شرقی چینی، ژاپنی و ... آن‌ها هیچ لطمه‌ای نمی‌بینند، اما آنچه که اگر پرداخته نشود، لطمه می‌خورد، نمونه آثار نمایشی خودمان است.
۵۳۰ عنوان مستقل شبیه خوانی در کشور
** الان وضعیت در گونه نمایشی تعزیه به چه صورت است؟
ببینید طبق بررسی‌هایی که من انجام دادم و مجموعه‌هایی که شناسایی کردم، ما بیش از ۵۳۰ عنوان مستقل شبیه خوانی در کشور داریم، خیلی فراتر از آن فهرستی که در کتابخانه واتیکان نگهداری می‌شود که البته این فهرست با ترجمه دکتر اسماعیلی در ایران هم ترجمه و انتشارات نمایش منتشر کرده است هنوز مجموعه نسخ تعزیه در ایران یک جا گردآوری و چاپ هم نشده است این اسناد خیلی مهم هستند؛ بنابراین آن زمانی که تماشاخانه دارالفنون را ساختند که ما از آن طریق کم کم با تئاتر وارداتی غربی آشنا شدیم در ایران ما تکیه دولت داشتیم، یعنی هنر نمایش و اجرا داشتیم.
** پس چه اتفاقی افتاد که این دست تئاتر به دست فراموشی سپرده شد و تلاش کردیم تا تئاتر غربی را از آن خود کنیم؟
بهرام بیضایی در کتاب «نمایش در ایران» یک سخنی تحت عنوان سخن آخر کتاب دارد که تذکر به جا و به هنگامی است. متاسفانه هنوز که هنوز است خیلی از ما نسبت به آن تذکر توجهی نداریم، در یک بخشی از این سخن آخر او اشاره درست می‌کند بدین شرح که: درست هنگامی که غرب دیوار‌های تنگ صحنه‌ای خود را بهم می‌ریخت تا با توجه به تئاتر شرق و آسیایی به یک رهایی برسد ما دنباله رو تئاتر غرب شدیم و نه آن شدیم و نه اینکه ادامه کار خود دادیم و این خیلی دردناک است.
** دانشگاه‌های ما در زمینه آموزش و پژوهش چه می‌کنند؟
چند سال پیش در دانشکده هنر‌های زیبا به عنوان اصلاح، کاری کردند که درس «آشنایی با تعزیه» حذف شد، (به جای اینکه آن را وسعت بدهند)، بنابراین همچنان ذیل نمایش در ایران می‌خواهند تعزیه را آموزش دهند.
ما بیش از یک قرن است که با تئاتر وارداتی غربی آشنا شدیم، آثار زیادی در این باره نوشته شده، نویسنده‌های بنام و قابل توجهی هم در این عرصه کار کرده‌اند که برای آشنایی با هر یک از آن‌ها حداقل یک ترم کار لازم داریم، حال سوال این است: آیا می‌شود تئاتر وارداتی با سابقه بیش از یک قرن و با این گستردگی به علاوه نمایش‌های آیینی سنتی که مهمترینش تعزیه است و قریب سیصد سال سابقه دارد، همینطور تخت حوضی و نقالی که هزاران سال سابقه دارد را در یک ترم با یک درس دو واحدی آموزش دهیم؟
این چه کاری بود که دوستان ما در دانشگاه تهران کردند!! جالب اینجاست دانشگاه سوره هم به تبع آن‌ها اینکار را کرد، اما دانشگاه آزاد غیرت به خرج داد و دو واحد درس آشنایی با تعزیه را در فهرست خود قرارداد. حال آنکه ما موفق شدیم در دانشگاه سوره و بعد دانشگاه فرشچیان رشته نمایش‌های ایرانی را تعریف کنیم، هم واحدهایش نوشته شده، هم شرح درس و هم کتاب‌هایش آماده شده و اساتیدش هم وجود دارند که البته تنها چیزی که نداریم حمایت ملی است! هیچکس از این مقوله حمایت نکرد، علتش را هم نمی‌دانم.
در مقابل می‌بینیم برخی دوستان راجع به تئاتر شرق و آسیا چیز‌هایی را ترجمه می‌کنند، ولی در شورای گسترش تئاتر شنیدم که گفته‌اند تئاتر ایرانی و خارجی ندارد؟! این چه حرفی است، چطور ممکن است؟ چطور شما راجع به تئاتر ژاپن و چین ترجمه می‌کنید، اما وقتی به نمایش ایرانی می‌رسید، می‌گویید تئاتر ایرانی و خارجی ندارد؟
** رشته نمایش‌های ایرانی در حال حاضر در دانشگاه فرشچیان راه اندازی شده؟
هنوز خیر، ولی مقدماتش فراهم شده است.
انتهای پیام/