آرامش؛ رکن اصلی زیست در ایام امتحانات

گروه جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، این روزها والدینی که فرزندان دانش‌آموز در هر سنی دارند، مشغول درس و امتحانات بچه‌ها‌یشان هستند به‌ویژه اینکه مدتی هم مدارس به‌دلایل مختلف غیرحضوری بوده و حال به دلیل غریب بودن شرایط، این بار بر دوش والدین بیشتر سنگینی می‌کند. در واقع در این روزها شاید والدین با عصبانیت، گریه و زاری کودکان و غیره بیشتر، مواجه شوند.

اولیا در روزهای امتحان وظایف و نقش‌های خاص بر عهده دارند. آنان ضمن آماده کردن شرایط روانی، اجتماعی و فیزیکی مناسب، نباید اضطراب و هیجان‌زدگی فرزندان خود را افزایش دهند. باید به گونه‌ای باشند که ضمن اینکه تأکید دارند روزهای امتحان باید با تلاش و کوشش مضاعف همراه باشد، به هیچ وجه نباید آن را با اضطراب و نگرانی و دستپاچگی همراه کنند.

در همین راستا با توجه به اهمیت موضوع و ارائه راهکار‌هایی برای کاهش استرس فرزندان در ایام امتحانات با یکی از روان‌شناسان کودک و نوجوان به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

سمانه حقیری با بیان اینکه بیشترین تعارضات بین والدین و فرزندان در ایام امتحانات رخ می‌دهد، اظهار کرد: این در صورتی است که در این ایام فرزندان به آرامش نیاز دارند اما والدین با تذکر و نصحیت‌های بیش از حد خود اضطراب آن‌ها را بیشتر می‌کنند.

وی با بیان اینکه والدین با جملاتی همچون درس بخوان، تو هیچی نمی‌شوی، تو آینده‌ای نخواهی داشت و غیره در این ایام اضطراب کودکان را دوچندان می‌کنند، مطرح کرد: نصیحت و توصیه بیش از حد والدین نه‌تنها بار مثبتی ندارد بلکه گاهی نتیجه معکوس می‌دهد.

این روان‌شناس کودک و نوجوان با بیان اینکه قضاوت فرزندان در ایام امتحانات توسط والدین باعث می‌شود که تمرکز آن‌ها به مقدار چشمگیری کاهش یابد، عنوان کرد: به همین دلیل توصیه می‌شود جو خانه را آرام و شاد نگه داشته و از جدل کردن در این ایام بپرهیزند.

حقیری با بیان اینکه امتحان تنها یک بخشی از زندگی دانش‌آموزان است، عنوان کرد: توصیه می‌شود در این ایام والدین و دانش‌آموزان خونسردی خود را حفظ کرده و از بحث کردن و کشمکش در این ایام خودداری کنند.

وی با بیان اینکه والدین نقش مهم و تأثیرگذاری در ایجاد انگیزه به فرزندان دارند، عنوان کرد: فشار بیش از اندازه خانواده برای درس خواندن نتیجه عکس می‌دهد، برخی خانواده‌ها تصور می‌کنند دانش‌آموزان فقط برای درس خواندن به دنیا آمده و نباید بازی و تفریح کنند.

این روان‌شناس کودک و خانواده با بیان اینکه لازم است والدین در این ایام مهمانی و دورهمی‌های خود را محدود کنند، افزود: گاهی اوقات والدین با این توجیه که فرزندشان در اتاق درس بخواند و کاری با او نداریم به میهمان دعوت می‌کنند در حالی که این تصور اشتباه است و کودک در این وضعیت نمی‌تواند تمرکز کند و درس بخواند.

حقیری با بیان اینکه برخی خانواده‌ها تفکر صفر و صدی دارند و این امر سبب بی‌اقبالی دانش‌آموزان به درس خواندن می‌شود، عنوان کرد: در واقع آن‌ها معتقدند که دانش‌آموز حتماً باید نمره کامل بگیرد و اگر چنین نشد تلاش دانش‌آموز دیگر ارزشی نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه لازم است والدین کودک را با وظایف خود آشنا و ملزم به انجام آن‌ها کنند، تصریح کرد: متأسفانه در حال حاضر والدین بیشتر از دانش‌آموزان استرس دارند تا جایی که در ایام امتحانات زودتر بیدار شده و از فرزند خود نیز خواهش می‌کنند که بیدار شود و درس بخواند.

این روان‌شناس با بیان اینکه خلاصه کردن دروس و انجام تکالیف فرزندان وظیفه والدین نیست، ابراز کرد: خانواده‌ها باید یاد بگیرند که فضای خانه را در تمام روزها به‌ویژه دوران امتحانات آرام نگه دارند و فرزندان هم کارهای درسی و شخصی را خودشان انجام دهند.

حقیری با بیان اینکه انجام تکالیف به جای دانش‌آموزان تبعات جبران‌ناپذیری دارد، عنوان کرد: در این روزها دانش‌آموزان علاوه بر درس خواندن به تفریح و استراحت هم نیاز دارند، پدر و مادر نباید از آن‌ها بخواهند که از 24 شبانه‌روز 20 ساعت درس بخواند.

وی با بیان اینکه اعتماد به‌نفس مؤلفه تأثیرگذاری در موفقیت افراد است، عنوان کرد: گاهی اوقات فرزندان ساعت‌ها درس خوانده و تلاش می‌کنند اما چون اعتماد به‌نفس ندارند در جلسات آزمون نمی‌توانند به سؤالات پاسخ دهند.

این روان‌شناس کودک و خانواده با بیان اینکه ایجاد تنوع در روش‌های یادگیری تأثیر بسزایی بر علاقه‌مند کردن افراد به درس دارد، عنوان کرد: لازم است خانواده‌ها از روش‌های متفاوتی برای آموزش دروس مختلف و در سنین متفاوت بهره‌مند شوند.

حقیری با بیان اینکه خانواده نباید نمره را معیار موفقیت دانش‌آموز خود قرار دهد، مطرح کرد: برخی خانواده‌ها نمره 20 گرفتن را معیار درس خواندن و یا نخواندن دانش‌آموزان می‌دانند این روش غلطی است و باید «تلاش کردن» را معیار ارزشمندی دانست.

وی با بیان اینکه جملاتی مثل « تلاش تو دیدم و این برای من ارزشمند است» می‌تواند انگیزه دانش‌آموزان را دوچندان ‌کند، خاطرنشان کرد: این جملات باعث می‌شود که اضطراب فرد به میزان قابل توجهی کاهش یابد، بهتر است در این شرایط والدین شنونده خوبی باشند و فرزندان خود را درک کنند.

این روان‌شناس کودک و خانواده با بیان اینکه تشویق، چندین برابر سرزنش و نصیحت بر روند درس خواندن کودکان تأثیر می‌گذارد، مطرح کرد: ایجاد انگیزه برای دانش‌آموزان یک پدیده چندوجهی است که باید به همه ابعاد آن دقت و توجه کنیم.

حقیری با بیان اینکه تعامل بیشتر خانواده‌ها با انجمن اولیا و مربیان تأثیر خوبی بر ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان خواهد داشت، اظهار کرد: در روزهای امتحانات بهتر است والدین ارتباط خود را با اولیا و معلمان بیشتر کرده و از آن‌ها در خصوص اوضاع درسی فرزند خود مشورت بگیرند.

وی با بیان اینکه مصرف مواد غذایی که حاوی امگا 3 است در این ایام توصیه می‌شود، عنوان کرد: استراحت، تغذیه، درس خواندن و آرامش فرزندان مهم است و نباید فقط به یک بعد توجه کرد.

این روان‌شناس کودک و نوجوان عنوان کرد: دانش‌آموزان تا جایی که امکان دارد مفاهیم مطالب را درک نموده سپس اقدام به حفظ آن نمایند زیرا در صورت عدم درک مطلب، حفظ طوطی‌وار کمک چندانی به ما نمی‌کند.

حقیری تصریح کرد: دانش‌آموزان بعد از 45 تا 50 دقیقه مطالعه، زمانی را به مدت 10 دقیقه جهت استراحت و تجدید قوا از نظر روحی و جسمی در نظر بگیرند.

حال با توجه به آنچه گفته شد؛ نخستین نکته‌ای که دانش‌آموزان در ایام امتحانات باید مراقبش باشند، آمادگی درسی و امتحانی آن‌ها است و این هم محقق نمی‌شود مگر اینکه والدین در ایام تحصیل مراقب درس و مشق بچه‌ها باشند و بر آن نظارت کنند. پدر و مادر اول باید خودشان یک الگوی خوب تحصیلی برای بچه‌ها باشند نه اینکه حتماً تحصیلکرده باشند اما با کتاب مأنوس شوند.

نکته دیگر اینکه محبت و امنیت باید در خانه وجود داشته باشد علاوه بر همه ایام سال، زمان امتحانات بچه‌ها بیش از هر چیزی به امنیت و آرامش نیاز دارند تا هم تمرکز بهتری داشته باشند و درس بخوانند هم اعصابشان راحت باشد و همه این‌ها خلاقیت بچه‌ها را نیز در طول سال افزایش می‌دهد.

والدینی که بتوانند با فرزندشان ارتباط مناسبی داشته باشند، فرزندان نیز اگر مشکلی در زمینه تحصیلی یا هر چیز دیگری داشته باشند به‌راحتی احساساتشان را با والدین درمیان می‌گذارند وگرنه گاه پیش می‌آید فرد چند امتحان را خراب می‌کند اما از ترس به والدینش اطلاع نمی‌دهد و همین رویه تا انتها نیز ادامه پیدا می‌کند و تا زمانی که بتواند همه‌چیز را از والدین مخفی می‌کند، در حالی که اگر رابطه والد فرزندی درست باشد، کودک و نوجوان به‌راحتی با والدین درباره مشکلاتشان حرف می‌زنند مثلاً اگر یک امتحان را خوب نگذرانده باشد، در این رابطه با مادر یا پدرش صحبت می‌کند تا مشکل حل شود.

همه می‌دانیم باید بچه‌ها در ایام امتحانات تقویت شوند هم غذای کم‌چرب و کم‌نمک بخورند و هم اینکه مواد مغذی به بدنشان برسد. صبحانه کامل باعث آرامش ذهن و یادگیری دانش‌آموزان می‌شود. بچه‌هایی که سر جلسه امتحان بدون صبحانه می‌روند و قند خونشان پایین است نمی‌توانند اطلاعات را به خوبی از ذهن بازیابی کنند و امتحان خوبی بدهند. پس صبحانه حتماً از سوی پدر و مادر مورد توجه قرار گیرد. حال هر صبحانه‌ای که کودک یا نوجوان به آن علاقه دارد، می‌تواند مناسب باشد.

نکته دیگر برای داشتن آرامش در روز امتحان این است که بچه‌ها وسایلشان اعم از لباس، کیف، کتاب، مداد، خودکار و هر چیز دیگری که با خود می‌خواهند سر امتحان ببرند، شب قبل با همکاری هم آماده کنید تا روز امتحان دچار استرسِ پیدا کردن وسایلشان نباشند. این نظم و ترتیب را با افزایش سن به خودشان آموزش دهید تا خودشان این کارها را شب قبل انجام دهند به جای اینکه مدام روز امتحان از آن‌ها انتقاد کنید.

پس از هر امتحان بهتر است که یک استراحت کوتاه بچه‌ها با خواب کافی داشته باشند و سپس با یک برنامه‌ریزی درست به درس بعدی برسند و در نهایت هم تأکید می‌شود که روابط گرم و صمیمی در خانه همراه با فضایی که هیچ تنشی در آن نیست به یادگیری بچه‌ها در دوران امتحان و همینطور گذراندن راحت‌تر امتحانات کمک بزرگی می‌کند.

اگر دانش‌آموز در یک امتحان نمره خوبی به تعبیر خودش کسب نکرد بهتر است که به جای انتقاد ذهنش را به سمت موفقیت در امتحانات بعدی سوق دهید.