ارکسترهای ملی جدی گرفته نمی‌شوند/ نوازنده معترض نباید کارش را رها کند
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری علم و فناوری آنا، علی رهبری (الکساندر)، آهنگساز و رهبر ارکستر بین‌المللی ایرانی، رهبر دائم میهمان اپرای مارینسکی سنت پترسبورگ و فارغ التحصیل هنرستان عالی موسیقی ملی و آکادمی موسیق و هنرهای زیبای شهر وین است.
وی به مدت سه سال رئیس هنرستان عالی موسیقی ملی و کنسرواتوار تهران بوده و برنده مدال طلا برای ایران در مسابقات جهانی رهبری ارکستر در فرانسه شده است. رهبری بیش از ۱۲۰ ارکستر سمفونیک جهان از جمله وین، زالسبورگ، برلین، لندن، آمستردام، بروکسل، تورنتو، توکیو، مکزیک و ... دعوت شده و رهبر میهمان دائم فیلمهارمونیک چک، بلگراد و بروکسل بوده است. وی بیش از ۲۵۰ آلبوم در بازار جهانی منتشر شده که قسمتی از آن از شش آهنگساز ایرانی است. رهبری دارای بالاترین نشان هنری کشور‌های بلژیک، چک و اسپانیا بوده است.
علی رهبری درباره فعالیت‌های اخیر خود و همینطور دغدغه‌هایش درباره وضعیت ارکسترهای ملی و موسیقی جدی در ایران به گفتگو نشسته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
** ابتدا درباره فعالیت‌های اخیرتان برایمان توضیح دهید.
من حدود یک سالی است که مهمترین مسئولیت زندگی‌ام را گرفتم و آن هم رهبری دائم میهمان سالن مارینسکی در سنت پترزبورگ است که این اتفاق هم از طرف مشهوترین رهبر ارکستر دنیا ـ والری گرگیف ـ رخ داده است و الان بیشترین فعالیت‌های من آنجاست. به هرحال مسئولیت بیش از دوازده برنامه در سال کار راحتی نیست به خصوص که در آنجا سعی دارم موسیقی شرق و غرب را با هم عرضه کنم؛ چرا که خوشبختانه این سبک خیلی مورد توجه قرار گرفته است.
در کنار این کار‌های اصلی، کنسرت‌هایی هم مثلا در استانبول، ازمیر و دیگر شهر‌های دنیا داشتم و در حقیقت سعی کردم مثل پنجاه سال گذشته سرپا و فعال باشم تا به امروز یک سره مشغول آهنگسازی و رهبری ارکستر بودم.
** جناب رهبری مدتی است که حتما در جریان هستید وضعیت فعالیت ارکسترهای دولتی تقریبا به اغما رفته است، شما هم قبلا در صحبت‌هایتان نقد‌هایی به فعالیت ارکسترها داشتید، به نظر شما چرا شرایط به این صورت در آمده و اساسا ارکسترها در چه شرایطی باید به فعالیت بپردازند.
گفتنی دراین باره زیاد است، اما گوش شنوا به ویژه از سوی مسئولین کم است! به نظر من بزرگترین مشکلی که ارکسترهای ما در طول صد سال گذشته داشته‌اند، این بوده که هیچ وقت ارکستر به صورت یک مسئله جدی در کشور مطرح نبوده است!
شما نگاه کنید به شرایط آلمان، فرانسه، اتریش، هلند و ایتالیا، برای دولت‌های این کشور‌ها هر چقدر که فوتبال به عنوان یک وجه با اهمیت است و روی آن سرمایه گذاری می‌کنند، به همان اندازه هم به ارکسترهایشان بها می‌دهند. مثلا همین اتریش که محل زندگی بنده است، از نظر ورزشی و تفریحی به فوتبال خیلی بها می‌دهند، از جانبی هم به ارکستر سمفونیک اهمیت زیادی می‌دهند. درایران هم باید همینطور باشد.
ما نباید فراموش کنیم که همان ارکسترهای پاپ که این روز‌ها خیلی هم معمول شده و علاقه‌مندان زیادی هم دارد، پایه اصلی‌اش موسیقی کلاسیک است وگرنه پاپ هم در غیر این شرایط اصلا پیشرفتی نمی‌کرد!
** پس یعنی هنرمندان ما زیاد بودند و دولت به آن‌ها بها نداده است؟
بله همینطور است، سال‌ها کوتاهی صورت گرفته هیچ وقت ارکسترها جدی گرفته نشدند. ما نوازندگان خیلی عالی داریم و این را هم ثابت کرده‌ایم که وقتی با آن‌ها درست کار بشود، می‌توانند درجه یک باشند و هر چند وقت یکبار هم این را نشان داده‌اند، اما مسئولان اصلا آشنایی با ارکستر سمفونیک ندارند.
اشتباه دیگری هم که در این رابطه انجام می‌شود، این است که ارکسترهای سمفونیک با موسیقی سبک یا پاپ مقایسه می‌شود در حالی که این کار غلط است!
به اعتقاد من ارکسترهای دولتی و ملی هیچ مشکلی ندارند، منتها ما رهبر ارکستر مناسب نداشته‌ایم در ایران هر کسی که چوبی دست گرفته و نتی بلد بوده، یا موسیقی فیلمی نوشته، اسم خود را رهبر ارکستر گذاشته، درحالی که اینگونه نیست، این ناشی گری است و کار را خراب می‌کند. الان بزرگترین مشکلی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای خود ایجاد کرده، این است که به جای موسیقی فرهنگی و جدی به موسیقی تفریحی پرداخته درحالی که این کار وزارت فرهنگ درست نیست.
** منظورتان را شفاف‌تر توضیح دهید؟ یعنی شما موسیقی را به دو بخش تقسیم کردید؟
بله؛ به طور مثال ارکستر ملی با هزار مخاطب که حداکثر شاید در تالار وحدت، بنیاد رودکی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مخاطب داشته باشد، اگر همین ارکستر به تلویزیونی که شصت سال پیش ارکستر گل‌ها را داشت، بیاید هزاران یا صد‌ها هزار نفر مخاطب خواهد داشت.
مشکل اینجاست که وزارت فرهنگ ما این روز‌ها مشغول برنامه سازی برای تفریح است، نه کار فرهنگی؛ در واقع تبدیل به یک بنگاه شادمانی شده است نه کار‌های فرهنگی! به همین خاطر هم ارکسترها چه بزنند و چه نزنند، فرقی به حال کسی نمی‌کند چرا که اصلا به آن‌ها توجهی نمی‌شود، نه به نوازنده‌ها، نه رهبر با دیسیپلین و ... به اعتقاد من اگر وزیر فرهنگ بخواهد، می‌تواند عرض دو هفته شرایط ارکسترها را سامان ببخشد.
** جناب رهبری در جریان اغتشاشات سال گذشته خیلی از همین هنرمندان ارکسترها به نشانه اعتراض تصمیم گرفتند که کار نکنند. شما این را تایید می‌کنید؟
من از اول مخالف این کار بودم و از ابتدا هم گفتم که نوازنده‌ای که اعتراض هم داشته باشد حتی اگر به حق هم باشد، نباید کارش را رها کند، اینطور می‌شود که ارکستر منحل می‌شود، اما آیا آبی از آب تکان خورده؟ کسی در خیابان آمده که بگوید چرا ارکسترها منحل شده؟ پس این نزدن و کنسرت ندادن فقط وضع را خرابتر می‌کند بر ضد خود موزیسین‌ها!
** یک عده هم معتقدند که ارکسترها مخاطب ندارد به همین خاطر وزارت فرهنگ هم روی آن‌ها سرمایه گذاری نمی‌کند...
این حرف کلا اشتباه است، اولا موسیقی کلاسیک در هیچ کشوری به اندازه موسیقی پاپ و سبک مخاطب ندارد، قطعا موسیقی پاپ باید چندین برابر مخاطب داشته باشد، اما نباید این را هم فراموش کنیم که موسیقی پاپ هم از کلاسیک گرفته شده و موسیقی کلاسیک پدر موسیقی پاپ است و این حرف اشتباه است که مخاطب برای موسیقی کلاسیک وجود ندارد.
من حدود بیست سال پیش به ایران آمدم و سمفونی نهم بتهوون را به مدت هشت شب پشت سر هم اجرا کردیم، هر هشت شب هم سالن پر بود و تازه یک عده‌ای اعتراض کردند که چرا بیشتر اجرا نداریم؟ این را وقتی در آلمان و اتریش تعریف می‌کردم، همه تعجب می‌کردند که چطور این همه شب سالن پر بوده است؟ این‌ها همان ایرانی‌هایی هستند که یک عده می‌گویند علاقه به موسیقی کلاسیک ندارند! بنابراین درست است که موسیقی پاپ بیشتر مخاطب دارد، باید هم اینطور باشد حتی صدبرابر باید باشد. اما هر نتی که در موسیقی پاپ نواخته می‌شود از موسیقی کلاسیک گرفته شده است این‌ها همه مقایسه‌های ابتدایی و غیرحرفه‌ای است.
به نظر من در ایران نوازنده به اندازه کافی وجود دارد که در رادیوو تلویزیون حضور یابند و مردم هم تماشایشان کنند، اما بنیاد رودکی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید کار فرهنگی انجام دهد و آهنگسازان قطعاتشان را اجرا کنند.
حدود ده سال پیش که به ایران آمده بودم، یک سال هم حضور داشتم در دوازده ماه، شانزده قطعه از آهنگسازان ایرانی را اجرا کردیم و دوازده قطعه از آن‌ها را رسمی در استودیو ضبط کردیم، بنابراین این کار‌ها در ایران شدنی است زیرا هم نوازنده و هم آهنگساز داریم، اما وزارت فرهنگ باید علاقه نشان دهد که این کار‌ها جهانی شوند و اگر اینطور نباشد ما سطحمان فقط کمی بالاتر از عراق و افغانستان خواهد بود.
*ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
انتهای پیام/