مهندسی بافت، رویایی تحقق پذیر برای پیوند اعضای بدن

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، برنامه «مردم دوست داشتنی» با اجرای محمد جعفر خسروی شب گذشته روی آنتن شبکه یک سیما رفت. مهمان این قسمت از برنامه نیما بهشتی‌زاده دانش‌آموخته مهندسی بافت از دانشگاه تهران بود.

بهشتی زاده از در ابتدای برنامه درباره رشته دانشگاهی مهندسی بافت توضیح داد: مهندسی بافت رشته جدیدالتاسیسی در زیرمجموعه رشته‌های علوم پزشکی است و در دانشگاه‌های علوم پزشکی تدریس می‌شود. علم مهندسی بافت را به عنوان یکی از ۳ شاخه اصلی پزشکی بازساختی می‌شناسند. در حقیقت، مهندسی بافت به همراه ژن درمانی و سلول درمانی علم پزشکی بازساختی را تشکیل می‌دهند. مهندسی بافت تلاش می‌کند سازه‌هایی را در آزمایشگاه توسعه بدهد که برای ترمیم یا جایگزینی بافت‌ها و اندام‌های آسیب‌دیده بدن انسان به کار برود.

وی اضافه کرد: رویای مهندسین بافت در دنیا این است که یک روزی در جهان بتوانند یک کلیه یا یک کبد برای یک فرد بیمار در آزمایشگاه تولید کرده و به او پیوند بزنند. البته تا رسیدن به آن نقطه خیلی فاصله داریم. رویای آن شبیه به رویا‌هایی است که در فیلم‌های تخیلی می‌بینیم، اما دور از دسترس نخواهد بود. در حال حاضر محققین توانسته‌اند بافت‌هایی مثل استخوان، غضروف، پوست و ... را در آزمایشگاه توسعه بدهند و به بالین بیمار برسانند.

این محقق دانشگاه با اشاره به ریشه علم مهندسی بافت در ایران و دنیا گفت: این علم از سال ۱۹۸۰ میلادی آغاز شده و اکنون در حال توسعه است. در حقیقت، تاکنون عمر بسیار کمی از این علم در دنیا و کشورمان گذشته است. ما در حوزه تولید علم مهندسی بافت، رتبه سیزدهم دنیا را در اختیار داریم. البته در منطقه غرب آسیا جزو نخستین کشور‌هایی هستیم که این تکنولوژی را در اختیار دارد.

بهشتی زاده درباره بین رشته‌ای بودن مهندسی بافت توضیح داد و گفت: در علم مهندسی بافت، گروه‌های زیادی از مهندسین، پزشکان و علوم پایه‌ها درگیر هستند که یک سازه مهندسی بافتی را در آزمایشگاه توسعه داده و به بالین بیمار برسانند. برای مثال، وقتی یک بیماری دچار تصادف شده و قسمتی از استخوانش را از دست می‌دهد، برای جایگزینی، از پلاتین یا دیگر فلز‌ها استفاده می‌شود، اما این بیمار تا سال‌ها در بدنش یک جز فلزی دارد و این موضوع حتما مشکلاتی را برایش به وجود می‌آورد. ما با استفاده از علم مهندسی بافت می‌خواهیم سازه‌ای را درست کنیم تا به جای استفاده از پلاتین، استخوان واقعی را در بدن او قرار بدهیم.

وی خاطرنشان کرد: همانطور که می‌دانید اکنون بیماران برای پیوند اعضا نیازمند یک عضو از فردی دیگر هستند و به همین دلیل است که در صف انتظار قرار می‌گیرند، اما با استفاده از علم مهندسی بافت امیدواریم پیوند اعضا راحت‌تر شود.

او ضمن تاکید بر حرکت مهندسی بافت بر مرز‌های علمی در جهان گفت: در توسعه محصولات مهندسی بافتی و پژوهش‌های این حوزه باید به بین رشته‌ای بودن این علم توجه ویژه داشته باشیم. بدین معنی که یک محصول مهندسی بافت باید استحکام خوبی داشته باشد؛ بنابراین در اینجا به مهندسی مواد، شیمی، مکانیک و ... نیاز داریم. همچنین این مواد باید در جای مناسب قرار گیرد تا توسط بدن پس زده نشود، بنابراین نیاز به متخصصین آناتومی و پزشکان هم خواهیم داشت. می‌توانم بگویم مدیریت محصولات بافتی موضوع پیچیده‌ای است که متخصصین از رشته‌های مختلف را درگیر خود می‌کند.

بهشتی زاده درباره رقابت سنگین در حوزه تولید محصولات مهندسی بافت در جهان تاکید کرد: اکنون رقابت سنگینی در حوزه تولید محصولات بافتی در دنیا شکل گرفته است و کشور‌های مختلف می‌خواهند در این علم وارد شوند. اکنون بسیاری از محصولات مورد نیاز ما در این حوزه، مثلا چسب‌های بیولوژیکی وارداتی است، اما این ظرفیت را داریم که در این عرصه خودکفا شویم. باید پژوهش‌های خود را به تولید محصول نزدیک کنیم. باور کنید که خودکفایی در این عرصه بسیار مهم است، چرا که با حوزه استراتژیکی روبه رو هستیم.

این محقق دانشگاه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا در این حوزه به فناوری هم رسیده‌ایم یا خیر، گفت: ما توانسته‌ایم به چند محصول برسیم، اگرچه این محصولات قابل ارائه به بازار نیستند، چرا که اکنون ارزیابی حیوانی یا پیش بالینی را پشت سر می‌گذارند. یکی از این محصولات، پودر استخوان مصنوعی است. این محصول پیش از این در کشور از منابع انسانی یا حیوانی تولید می‌شد، اما اکنون به سمت تولید پودر‌های مصنوعی رفته‌ایم.

مثلا از دل همین پودر‌های مصنوعی می‌توانیم به تولید زخم پوش‌های هوشمند بپردازیم. فرض کنید جایی از پوست ما آسیب ببیند، برای درمان سراغ پانسمان‌ها می‌رویم، اما در علم مهندسی بافت، محققین پانسمان هوشمند می‌سازند که میزان عفونت زخم، PH و دمای آن و ... را به صورت دقیق رصد می‌کند و به ما اطلاع می‌دهد که مبادا زخم عفونت کند. همچنین این پانسمان مواد دارویی نیز در دل خود دارد و در مقیاس‌های کوچک، دارورسانی نیز انجام می‌شود.

برنامه تلویزیونی «مردم دوست داشتنی» به تهیه‌کنندگی امیر بشیری و با اجرای محمد جعفر خسروی هر شب حوالی افطار (ساعت ۱۷:۴۵) روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود و هر شب میزبان یکی از چهره‌های علمی کشور خواهد بود.