«والت دیزنی» ۱۰۰ ساله شد ما هنوز اول راهیم/ پیشنهاد راه‌اندازی پارک‌های فیلم و انیمیشن
به گزارش خبرنگار حوزه رسانه گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، صنایع فرهنگی به آن دسته از فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که اساساً با تولید کالا‌های نمادین سروکار دارند، کالا‌هایی که ارزش اقتصادی آن‌ها از ارزش فرهنگی آن‌ها نشأت می‌گیرد.
این دسته از صنایع از یک‌سو با تولید در مقیاس صنعتی و از سوی دیگر با خلق و نشر «معنای اجتماعی» سروکار دارند و اساساً به کار «خالقان نمادها» وابسته‌اند؛ طبق این تعریف، تبلیغات و بازاریابی، رادیو و تلویزیون، صنعت فیلم، صنعت اینترنت، صنایع موسیقی، چاپ و نشر (کتاب، ویدئو و بازی‌های رایانه‌ای) در گستره صنایع فرهنگی اصلی قرار می‌گیرند.
به این ترتیب صنایع فرهنگی به هرگونه کالا یا خدماتی اشاره دارد که ساخته ذهن و دست بشر بوده و در پس شمایل ظاهری خود، واجد ارزش‌ها، پیشنه تاریخی و یا معنا‌های قابل‌انتقال (چه ساده و چه چندلایه) بوده و قابلیت تکثیر را داشته باشد.
** خلق جادو در والت دیزنی ۱۰۰ ساله شد
چند روز پیش خبری در رسانه‌ها منتشر شد که بر مبنای آن مدیران کمپانی «والت دیزنی» از برگزاری جشن ۱۰۰ سالگی این کمپانی بزرگ تولید محصولات فرهنگی، در سال ۲۰۲۳ خبر داده بودند. رویدادی که قرار است با مجموعه‌ای از نمایشگاه‌ها، کار‌های تجربی، برنامه‌های موسیقی و ارایه محصولات جدید در اروپا، خاورمیانه و آفریقا برگزار شود.
شرکت والت دیزنی به‌عنوان یکی از مشهورترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های رسانه‌ای و سرگرمی جهان در سال ۱۹۲۳ توسط «والت دیزنی» و برادرش «روی الویر دیزنی» به‌منظور تهیه فیلم‌های انیمیشن تأسیس شد.
بر اساس این گزارش دیزنی با برنامه‌ای ویژه که شامل اجرا‌هایی از دیزنی‌لند پاریس و با حضور بازیگران «شیر شاه» بود، اعلام کرد ۱۶ اکتبر سال آینده این کمپانی ۱۰۰ ساله می‌شود و به همین مناسبت با برنامه‌هایی که با تمرکز بر داستان‌ها و شخصیت‌های خلق شده توسط این کمپانی ساخته می‌شود، جشنی در سال ۲۰۲۳ ترتیب داده می‌شود.
طبق آن چه که «نیکول مورس» مدیر بخش استراتژی بازاریابی این شرکت گفته، با برگزاری این رویداد‌ها کمپانی دیزنی «دومین قرن خلق جادو» را آغاز می‌کند.
برپایی مجموعه کنسرت‌هایی ازموسیقی‌های فیلم‌های دیزنی با ترانه‌هایی از فیلم‌هایی، چون «دیو و دلبر»، «انکانتو»، «جنگ‌ستارگان» و «مری پاپینز» در سراسر بریتانیا که از ۳۱ ماه می‌تا ۸ ژوئن در شهر‌های مختلف برگزار می‌شود، تور موسیقی در آلمان که از ۱۳ آوریل در کیل شروع می‌شود و در طول ۳ هفته به ۱۶ منطقه دیگر آلمان، سوییس و اتریش ادامه می‌یابد و در نهایت به پاریس می‌رسد از جمله این برنامه‌هاست.
همچنین قرار است نمایشگاهی برپاشود که در آن مهمانان به سفری در گذشته دیزنی رفته و در داستان‌هایی که از سال ۱۹۲۳ تاکنون خلق شده غوطه‌ور می‌شوند. در قالب این نمایشگاه صد‌ها قطعه از تاریخ این کمپانی از جمله آثار هنری، مصنوعات، لباس‌ها و وسایل و آثار مربوط به فیلم‌های مختلف در معرض دید قرار می‌گیرد. این نمایشگاه ابتدا در آمریکا و سپس در مونیخ و سراسر اروپا و در پاییز در لندن برپا می‌شود.
تجربه دنیای دیزنی در فضایی به وسعت هزار مترمربع در ۴ فضای متفاوت برای تجربه حس حضور در دنیای «آلیس در سرزمین عجایب»، «لیلو واستیچ»، «شیر شاه» و «میکی و دوستان» از دیگر برنامه‌هاست. امکان کسب این تجربه از ماه می تا اکتبر در سراسر بریتانیا، فرانسه و آلمان و اسپانیا فراهم می‌شود.
همچنین دیزنی براساس شخصیت‌ها، داستان‌ها و تولیدات به والدین در ایجاد تجربیات بازی مشترک با فرزندانشان کمک می‌کنند و با پویشی جهانی والدین و سرپرستان خانواده‌ها را تشویق می‌کند تا بازی تخیلی را با زندگی روزمره خود درآمیزند.
دیزنی در عین حال با ایجاد ویترین‌های مجازی تعاملی قصد دارد تجربه جدیدی را برای کاربران فروشگاه آنلاین خود فراهم کند تا کاربران بتوانند با کلیک روی موضوع مورد نظرشان، آن‌ها را در دنیای مجازی پیدا کنند و در این فضا، تعامل داشته باشند. دسترسی به اطلاعاتی همچون موسیقی متن فیلم‌ها و برنامه‌های ویژه دیزنی برای استفاده یا خرید از این طریق ممکن می‌شود.
** «دیزنی‌لند» بستری برای خلق ارزش، تولید کالا و ارائه خدمات فرهنگی
اما بخش عمده این اتفاقات در سراسر دنیا در پارک‌های تفریحی و موضوعی «دیزنی‌لند» رقم می‌خورد و یا اینکه این نهادها، هسته اصلی برگزاری جشن‌ها در نقاط مختلف جهان هستند. شعبه اصلی «دیزنی‌لند» به عنوان مجموعه‌ای تفریحی- فرهنگی تحت مالکیت و اداره شرکت «والت دیزنی» قرار دارد و در «آناهایم» ایالت کالیفرنیای آمریکا واقع‌شده است.
این پارک در ژوئیه سال ۱۹۵۵ با محور قرار دادن شخصیت‌های انیمیشن‌های کمپانی والت دیزنی کار خود را آغاز کرد و تاکنون بیش از ۶۰۰ میلیون نفر از آن بازدید کرده‌اند، در بالای سردر ورودی این مجموعه تابلوی یادبودی نصب‌شده است که در آن والت دیزنی این‌گونه به بازدیدکنندگان خوش‌آمد گفته است: «به همه‌کسانی که وارد این مکان شاد می‌شوند، خوش‌آمد می‌گویم؛ دیزنی‌لند سرزمین شماست، اینجا کهولت، خاطرات عزیز گذشته را بازمی‌یابد و جوانی مبارزات و وعده‌های آینده را می‌چشد، دیزنی‌لند به ایده‌آل‌ها، رویا‌ها و واقعیت‌های سختی که آمریکا را ساخته، تقدیم شده‌است ... با آرزوی اینکه منبعی از شادی و الهام برای تمام دنیا باشد. / والت دیزنی، ۱۷ ژوئیه سال ۱۹۵۵ میلادی، ساعت ۴:۴۳ بعدازظهر.»
جوهر اصلی فعالیت‌های دیزنی لند به‌عنوان یکی از نمونه‌های موفق صنعت فرهنگی را می‌توان در همین متن خوش آمدگویی به‌وضوح دید، ساختن دنیای شاد و خاطره‌انگیز هم برای کودکان وهم برای والدین آن‌ها و حتی کهن‌سالانی که به همراه نوه‌های خود پا به دنیای مفرح رویا‌های کودکانه می‌گذارند، نکته قابل‌تأمل این است که فرایند «نزدیک کردن رویا‌ها به واقعیت»، با ابتناء به تاریخ و فرهنگ ایالات‌متحده آمریکا صورت می‌گیرد.
معماری، وسایل بازی، عروسک‌ها، نمایش‌های زنده، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، البسه و هر آنچه در این مجموعه به نمایش و فروش گذاشته می‌شود، معرف شخصیت‌های کارتونی کمپانی والت دیزنی همچون میکی موس، آلیس (در آلیس در سرزمین عجایب)، اسوالد (خرگوش خوش شانس)، سفید برفی و هفت کوتوله، پینوکیو، گربه‌های اشرافی، تینکربل، سیندرلا و ... است. علاوه بر کالا‌هایی همچون عروسک، مسواک و خمیردندان، مداد و خودنویس، کتاب و دفترچه یادداشت، بادبزن، شقاب و لیوان تزئینی، حوله، لباس‌های کودکان، اسباب بازی‌های گوناگون و ... که با نام و تصاویر این شخصیت‌ها و با نشان اختصاصی «دیزنی لند» به فروش می‌رسد.
حضور بازیگران در نقش این شخصیت‌ها نیز به شور و هیجان بازدیدکنندگان می‌افزاید، البته این پروژه به شکلی دم‌دستی و آن‌گونه که در کشور ما مرسوم است، تنها با پوشیدن لباس عروسک‌ها انجام نمی‌شود، بلکه به‌عنوان‌مثال برای بازی در نقش شخصیت‌های پرنسس فرد بازیگر باید از شرایط فیزیکی مناسب، سن مشخص و از همه مهم‌تر اخلاق و روابط عمومی خوب برخوردار باشد؛ شرایطی که تأیید آن نیازمند عبور از چندین مرحله آزمون و مصاحبه است، بازیگران در طول حضورشان در میان کودکان دیزنی لند هرگز اجازه نشستن نداشته و باید همیشه لبخند بر لب و با صدای شخصیت خود حرف بزنند.
دیزنی لند به‌تدریج شعبه‌های دیگر خود را در اورلاندو (۱۹۷۱)، پاریس (۱۹۹۲)، توکیو (۱۹۸۳) و هنگ کنگ (۲۰۰۵) افتتاح کرد، استفاده مؤثر از شخصیت‌های انیمیشنی که حداقل برای سه نسل از مردم آمریکا و سراسر جهان خاطره سازی کرده‌اند، باعث شده تا بازدید از این مجموعه تفریحی و فرهنگی به آرزوی بسیاری از کودکان و والدین آن‌ها تبدیل شود.
از سوی دیگر مالکان دیزنی لند نیز شرایطی را فراهم آورده‌اند که بازدید از این پارک تنها به قشر و طبقه خاصی از مردم منحصر نماند و به تفریحی مختص طبقات برخوردار جامعه آمریکا و سایر کشور‌ها بدل نشود؛ ارائه کالا‌ها و خدمات باقیمت‌های متنوع (اما باکیفیت مقبول) که گزینه‌های پیش روی افراد را افزایش می‌دهد، اختصاص تخفیف‌های ویژه در ایام خاص، ارائه بلیت رایگان به نهاد‌های خیریه و مدارس مرتبط با آن‌ها، دادن جوایز گسترده (و نه گران‌قیمت) به بازدیدکنندگان اقداماتی در راستای همین سیاست است.
این‌گونه کار‌های به‌ظاهر ساده باعث شده تا کمتر کسی از حضور و هزینه کردن در این مجموعه پشیمان شود، توزیع کتاب‌هایی با موضوع فرهنگ و تاریخ و سیاست آمریکا و اهداف مؤسسین این کشور و معرفی زیبایی‌های طبیعی و دیدنی‌های ایالات‌متحده آمریکا به زبانی کودکانه و با تصاویری زیبا باعث می‌شود تا هر گردشگری به خرید چند جلد ازاین‌گونه آثار به‌عنوان سوغات دیزنی لند ترغیب شود؛ کالا‌هایی که هرکدام از آن‌ها در حکم بازاریابی صامت، اما پرکار برای این مجموعه تفریحی و فرهنگی عمل می‌کند.
کمپانی والت دیزنی این اقدامات فرهنگی را به‌موازات فعالیت‌های گسترده تجاری خود پیش می‌برد، تجارتی که درنتیجه آن، این شرکت اکنون صاحب شبکه ABC و ۱۰ شبکه تلویزیونی دیگر، ۲۱ ایستگاه رادیویی و هفت روزنامه، شبکه کابلی A &E و شبکه‌های ESPN است.
در سال ۱۹۹۸ والت دیزنی، وارد تجارت کشتی‌های تفریحی «کروز» شد، این کشتی‌های مجلل، سفر‌های تفریحی به جزایر اختصاصی دیزنی در کارائیب و پارک‌های دیزنی در سراسر جهان را فراهم می‌کردند؛ همچنین شرکت‌های رسانه‌ای و فیلم‌سازی خوش‌نام و پردرآمدی همچون «والت دیزنی پیکچرز»، «پیکسار»، «لوکاس فیلم»، «مارول اینترتینمنت» و «هیلو» از زیرمجموعه‌های «والت دیزنی» محسوب می‌شوند.
** دست پر در تولیدات فرهنگی و فقر ایده و اراده در صنایع جانبی
فارغ از تحلیل محتوای محصولات والت دیزنی و اهداف پنهان و آشکاری که دنبال می‌کند (که در جای خود بسیار مهم و قابل‌بحث است) آغاز «دومین قرن خلق جادو» در حالی برای کمپانی دیزنی و پارک‌های موضوعی دیزنی‌لند رقم می‌خورد که تولیدات سینمایی و انیمیشن این مجموعه قدیمی با وجود ظهور شرکت‌های رقیب همچنان در بین مخاطبان دارای اعتبار است. بخش عمده این اعتبار همان‌گونه که در بالا آمد مدیون تولیدات جانبی و صنایع فرهنگی مرتبط با این آثار است که در یک قرن گذشته توانسته افکار عمومی جهانی و به ویژه کودکان را با خود همراه سازد.
از سوی دیگر، برنامه‌ریزی به‌موقع مدیران فعلی این کمپانی در برگزاری رویداد‌های صد سالگی این شرکت نیز در جای خود قابل تأمل است. رویداد‌هایی که در کشور‌های مختلف جهان و با توجه به شرایط زیستی و فرهنگی آن کشور‌ها رقم خواهد خورد و زمانبندی کلی آن تقریباً از هم اکنون مشخص است. به این ترتیب «خلق جادو» برای مخاطبان «والت دیزنی» که برای یک قرن با تولیدات سینمایی و پویانمایی و البته «دیزنی‌لند»ها رقم خورده است در سال آینده وارد فضای جدید خواهد شد.
این در حالی است که توجه به این گونه خدمات و تولیدات جانبی هنوز نزد مدیران و فعالان فرهنگی ما جا نیفتاده است. گواه این که در این روز‌ها و در شرایطی که دو انیمیشن «لوپتو» و «پسر دلفینی» در حال اکران بوده و با استقبال مخاطبان نیز مواجه شده‌اند، اما هنوز خبری از توزیع روشمند و گسترده محصولات جانبی مربوط به آن نیست. از سوی دیگر هیچ رخداد قابل توجه و جذابی که با محوریت کودکان و مخاطبان این دو انیمیشن باشد نیز طراحی نشده است. آنچه روز گذشته (سه‌شنبه هفدهم آبان) تحت‌عنوان «رویداد فیلم بازی کودک» در سینما فلسطین رقم خورد اگرچه قابل تقدیر است، اما روشن است که دایره نفوذ و گسترش فراوانی نخواهد داشت.
از سوی دیگر در حالی که فیلم انیمیشن پسر دلفینی ازنهم شهریورماه اکران خود را از سراسر کشور آغاز کرده اما آن گونه که سازندگان این اثر اعلام کرده‌اند محصولات جانبی این فلیم از آذرماه به صورت گسترده در بازار توزیع خواهد شد که با توجه به فاصله سه ماهه ازآغاز اکران فیلم بعید است که امکان جریان‌سازی در بازار را پیدا کند.
اگرچه مقایسه فعالیت‌های فرهنگی نهاد‌های فیلم‌سازی کشورمان با هالیوود و کمپانی‌هایی نظیر والت دیزنی، با توجه به پیشینه، اعتبار، ماهیت و بودجه متفاوت این دو فضا از بیخ و بن منطقی نیست، اما می‌توان در حوزه خلق گفتمان و بازاریابی از تجربه‌های موفق این نهادها استفاده کرد. در این بین، راه‌اندازی پارک‌های موضوعی فیلم و انیمیشن یکی از راه‌های موثر در این عرصه است که می‌تواند به حوزه اقتصاد هنر در کشور نیز کمک فراوانی بکند.
انتهای پیام/