آرایش علمی دانشگاه آزاد در آستانه چهل‌سالگی

به گزارش گروه رسانههای دیگر خبرگزاری آنا، «سند آمایش هر استان در قالب سه دسته «اقتصادی اجتماعی»، «فرهنگی اجتماعی» و «فناوری» تدوین شده است.» این خبری است که دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اواخر هفته قبل، در جلسه شورای دانشگاه آزاد استان البرز نوید آن را داد. درواقع سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی یک چهارچوب کلی است و آمایش استانی، چهارچوب زمینی فعالیتهای این دانشگاه است. بر همین اساس سند آمایش در قالب سه دسته تدوین شد که قرار است تا مهرماه سال آینده نهایی شود. البته طرح ماموریتگرایی مبتنیبر آمایش دانشگاه آزاد اسلامی استانها خردادماه امسال بود که ابلاغ شد. در این ابلاغیه از استانها خواسته شد تا وضعیت موجود استان ازطریق گردآوری اطلاعات مربوط به اقلام آماری مربوط به شاخصهای آمایشی در سطح محیطهای پیرامونی نظام آموزشعالی و دانشگاه آزاد اسلامی استان مورد بررسی قرار گیرد. حالا به گفته دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامهریزی و کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی اطلس استانها به تفکیک و برمبنای سه دسته تدوین شده است. قرار است براساس سند آمایش دانشگاه آزاد کشور به ۸۰ ناحیه تقسیم شده و برنامهریزیها در قالب این ۸۰ ناحیه اتفاق بیفتد. مشروح گفتوگوی «فرهیختگان» با سعید آزادیان، دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامهریزی و کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی را در ادامه میخوانید. اسفندماه سال قبل موضوع تدوین سند آمایش در دستورکار دفتر شورای گسترش، آمایش، برنامهریزی و کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفت. از سال پیش تاکنون چه اقدامات و فعالیتهایی صورت پذیرفته و اکنون در چه وضعیتی هستیم؟ رویکرد مدیریت دکتر طهرانچی از ابتدا این بود که اگر بخواهیم کار جدی انجام دهیم باید تغییر ریل انجام دهیم. برای اینکه تغییر ریلی اتفاق بیفتد، قاعدتا باید یک چشمانداز و آینده مطلوبی را ترسیم میکردیم. وضعیت موجود دانشگاه و نقاط قوت و ضعف دانشگاه باید ترسیم و شناسایی میشد. اوایل دوره جدید مدیریتی دانشگاه بود. برخی واحدها در آن زمان در پرداخت حقوق هم مساله داشتند. یک بحث این بود که ما چه نیازی به این همه واحد و این گستردگی دانشگاه آزاد اسلامی داریم. نگاه دکتر طهرانچی این بود که وجه امتیاز دانشگاه آزاد اسلامی یک شبکه دانشگاهی است که به لحاظ آنکه یک دانشگاه مردمی بوده و مردم براساس نیاز و درخواست آن را توسعه دادند، چنین ظرفیتی را نباید نقطهضعف عنوان کرد. اتفاقا اینکه ما در معرض درگیری با مسائل مختلف هستیم، نه صرفا خدمات آموزشی، وجه امتیازی است که هیچ زیرنظام آموزش عالی ندارد تا بتواند بهصورت متمرکز و شبکهای با یک نظاممندی استفاده کند. این موضوع درواقع یک ظرفیت نهفته بود که استفاده درستی از آن صورت نگرفته بود. یکی از الزامات اساسی شفافسازی بود. هزینههایی که دانشگاه در راهاندازی سامانههای آموزشیار و پژوهشیار دانشگاه پرداخت این امکان را فراهم کرده تا اطلاعات مختلف مالی، آموزشی و پژوهشی دانشجویان، اساتید و واحدها با جزئیات و شفاف قابل رصد شده است. البته ممکن است ایرادات جزئی وجود داشته باشد ولی یک ظرفیت جدی با این شبکهسازی اتفاق افتاد. از شهریورماه سال گذشته شورای گسترش و شورای برنامهریزی با هم ادغام شدند و شورای گسترش، آمایش، برنامهریزی و کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شد. کلیدواژهها با دقتنظر در کنارهم قرار گرفتند. اینکه گسترش مبتنیبر آمایش باشد و با نگاه کارآفرینی و بسترسازی اشتغال صورت گیرد، جزئی از دغدغههای مردم است. اگر مردم با آموزش عالی قهر کردند و صندلیهای دانشگاه خالی مانده به علت آن است که علم مقرون به عمل نبوده است. آموزشی که در همه زیرنظامها اتفاق میافتد آموزشی نیست که یک کارایی و عملکرد بهتر به دانشجو یا فارغالتحصیل ارائه دهد و به شکل هدفمند انجام گیرد. این عارضه آموزشی عالی ماست و دانشگاه آزاد اسلامی نیز در گذشته از آن بیبهره نبود. یکی از اقدامات اساسی ما در حوزه آمایش بود. فرآیند مطالعات و برنامهریزی آن نزدیک به ۶-۵ ماه طول کشید و در خردادماه طرح ماموریتگرایی آمایشمحور تدوین و در شورای گسترش دانشگاه مصوب و به واحدها ابلاغ شد. حاصل کار این بود که واحدها و استانها در گام اول اطلس آمایش استان خودشان را احصا و تدوین کنند و درگامهای بعدی بازآرایی و بازمهندسی داشته باشند تا براساس آن ماموریتها در حوزههای مختلف در دستور کار قرار گیرد. البته در گام اول رنگوبوی گسترشی داشت. درحال حاضر اطلس استانها تدوین و نهایی شده و به چاپ رسیده است. امسال سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی به تصویب رسید. ارتباط این ۲ سند چگونه صورت گرفت؟ همزمان با این موضوع، نگارش سند تحول هم در جریان بود. بحث مهمی که عملا در دانشگاه اتفاق افتاد. میدانستیم مقدمه اجرای سند تحول و تعالی دانشگاه هم سند آمایش است. درواقع وقتی ندانیم بهصورت شفاف چه ظرفیتهایی داریم و چه فضایی در پیرامون خودمان داریم، نمیتوانیم برای واحدها در استانهای مختلف ماموریتی تنظیم کنیم. بنابراین همزمان با سند تحول سند آمایش را جلو بردیم. خب با تصویب سند تحول و تعالی در هیاتامنا و نهایی شدن آن، طرح ماموریتگرایی که گام سوم ما در شورای گسترش بود را با پیادهسازی سند تحول یکپارچه کردیم که حدود یک ماه به طول انجامید. با کمک خداوند متعال سند تحول و تعالی دانشگاه را پیادهسازی میکنیم، منتها وجه امتیاز ما این است که ظرف یک سال گذشته، اطلس آمایش و ترسیمی از وضع موضوع و فرصتها و ظرفیتها را نیز احصا کردیم. درحال حاضر نیز در مرحلهای هستیم که بین فعالیتها و ظرفیتها و محیط پیرامونی ارتباط برقرار میکنیم. وجه تفاوت سند آمایش دانشگاه آزاد اسلامی با دیگر سندهای آمایش موجود چیست؟ آمایش به یک کلیدواژه مهم و کلیدی در فضای کشور تبدیل شده است. البته بیشترین آمایش در حوزه اقتصادی و اجتماعی تلقی میشود و بر این دو محور تدوین میشود. مثلا سند ملی آمایش کشور تدوین شده که یک سند صرفا اقتصادی و تا حدی اجتماعی است. یعنی شاخصههای اجتماعی در این سند خیلی دیده نشده است. این یک نقص جدی است. درحالیکه ما به همان اندازه که بعد اقتصادی برایمان مهم است، بعد فرهنگی و اجتماعی آن هم مهم است. این موضوع به ما امکان میدهد ظرفیتهای آموزش عالی را برای حل مسائل مختلف در مناطق مختلف درگیر کنیم. همین شرایط در فضای فناوری هم وجود دارد و آمایشی از آن وجود ندارد. ما باید بدانیم در هر استانی چه نیازهایی به لحاظ مختلف وجود دارد. مثلا صنعت استان به چه نیروهایی نیاز دارد؟ چه مسائلی دارد؟ طرح پویش دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به همین مساله شکل گرفته است و توامان هم علم و هم کار را در یک دانشجو تقویت میکند. اینکه من بدانم محیط پیرامون دانشگاه چه نیازهای مهارتی نیاز دارد نیازمند شناخت کاملی است. بنابراین سند آمایش دانشگاه آزاد اسلامی به نوعی از سند آمایش ملی کاملتر است؟ بله. دقیقا همینطور است، اگر میگوییم تصویب وضع موجود را ترسیم کنیم، به این معناست که باید بتوانیم یک تصویر دقیق و شفاف را داشته باشیم که همان سند آمایش است. درحال حاضر اطلس اقتصادی و اجتماعی تکمیل شده است. اطلس فرهنگی در جریان بوده و بحث سیمای زندگی توسط معاونت فرهنگی درحال انجام است. همچنین بحث هوش فرهنگی نیز بهصورت جدی درحال پیگیری است. تبیین و تدوین این اطلس با تمام ابعاد بحث مهمی است که دانشگاه بخشی از آن را نهایی کرده و بخشی دیگر نیز درحال تدوین است که بهزودی نهایی خواهد شد. مهرماه سال ۱۴۰۱ سند آمایش نهایی میشود فکر میکنید تا چه زمانی سند آمایش نهایی شود؟ بنا داریم تا مهرماه سال ۱۴۰۱ این سند را نهایی کنیم. درواقع برنامه عملیاتی بودجهریزی دانشگاه مبتنیبر سند تحول و تعالی از شهریور سال آینده تصویب و ابلاغ خواهد شد. به عبارت بهتر بودجه عملیاتی سال آینده اساسا باید برمبنای سند تحول و تعالی دانشگاه شکل بگیرد. یعنی اگر سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی را مطالعه کنید متوجه خواهید شد این سند دارای ۱۰ بسته است که در هر بسته حدود ۶۰۰ اقدام وجود دارد؛ واحدهای دانشگاهی باید اقدامات خود را در قالب این ۱۰ بسته تبدیل به پروژه کنند تا ظرف ۵ سال به آن نقطه مطلوبی که در سند تحول و تعالی مبتنیبر اسناد بالادستی ترسیم کردیم، دست پیدا کنند. توامان شدن سند تحول و سند آمایش دستیابی به اهداف را بیش از گذشته فراهم میکند سند آمایش چگونه در بودجه دانشگاه تاثیرگذار خواهد شد؟ یک سند تحول و تعالی در اختیار داریم؛ سوال مهم اینجاست که این سند باید چگونه پیادهسازی میشد؟ برای پیادهسازی این سند یک نظامنامه ابلاغ شد که در این نظامنامه دو گام چپ و راست وجود دارد. یک گام فرآیند بالادستی است که اقدامات، برنامهها، راهکنشها و اهدافی است که در سند تحول و برنامه عملیاتی آمده و یک گام نیز که بستر پیادهسازی این ماجراست، آمایش با تمام ابعاد آن است. حاصل ترکیب این دو این است که بتوانیم بهصورت دقیق و کمی و گامبهگام بسته برنامه ۵ ساله را هدفگذاری کنیم. بنابراین یک بال برنامهریزی آمایش و بال دیگر آن سند تحول است. به تعبیری سند تحول مانند یک میراب و شبکه آبیاری بوده که آب را به زمین کشاورزی میرساند ولی بستر و زمین که قرار است از آن گیاه به ثمر بنشیند از دل آمایش بیرون خواهد آمد. واحدهای دانشگاهی باید بتوانند این بستر و زمین را با میرآبی که اتفاق افتاده است در قالب این برنامه عملیاتی برنامهریزی کنند. یعنی برای ابعاد مختلفی که دانشگاه با آن در ارتباط است برنامه داشته باشد. در چنین شرایطی شاهد یک ارتقای متوازن در بخشهای مختلف دانشگاه خواهیم بود؛ درواقع شاهد یک تصویر مطلوب از نهاد دانشگاه خواهیم بود که نقش آن در مسیر اسناد بالادستی نمایان شده است. بنابراین همانطور که نمیتوان با یک پا راه رفت، با سند تحول نیز نمیتوان به تنهایی راه رفت. سند تحول یک بخشی از مسیر است و سند آمایش بخش دیگری از مسیر که با توامان شدن این دو با هم، دستیابی به اهداف بیش از گذشته فراهم میشود. در مقایسه با آمایشهای وزارت علوم و وزارت بهداشت وضعیت به چه نحوی است؟ معتقدم تقسیمبندی وزارت بهداشت درخصوص آمایش سرزمینی قابل نقد است؛ باید دید این تقسیمبندی مبنیبر اقتضائات و سند ملی آمایش و مأموریتهاست یا خیر. توسعهای که مبتنیبر سند این اتفاق میافتد نیز ممکن است موثر نبوده و با مطلوب مدنظر ما فاصله داشته باشد. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ۱۰ منطقه فاصله گرفته و اعلام کرد هر استان را بهعنوان یک منطقه در نظر میگیرد. از دید ما این نگاه نیز ایراد دارد زیرا اقتضائات برخی از استانها با یکدیگر متفاوت است. بهطور مثال جنوب استان هرمزگان دریا و شمال آن کشاورزی است و نمیتوان یک نسخه واحد را برای کل استان هرمزگان پیچید. باید برای بخشی از این استان مأموریت کشاورزی و برای بخش دیگر آن مأموریت و اقتصاد دریا را محور قرار داد و براساس آن برنامهریزی کرد. بنابراین ما تصمیم گرفتیم به جای تقسیم بندی براساس استان، تقسیمبندی خود را براساس ناحیه درنظر بگیریم. درواقع برنامهریزی خود را نواحی گرفتیم که این نواحی ۳ ویژگی داشتند. ۸۰ ناحیه در کشور در استانهای مختلف طراحی شدهاند این ۳ ویژگی را توضیح میدهید؟ همگونی از نظر مأموریتهایی که به آن منطقه داده میشود؛ فشردگی جغرافیایی دومین ویژگی خواهد بود. یعنی این نواحی کنار یکدیگر باشند که بتوان برای آن برنامهریزی کرد و ویژگی سوم برابری ارزشهاست. به عبارت بهتر این نواحی از نظر فرهنگی نیز باید با یکدیگر متناسب باشند. با این سه شاخصه، داده مبنا درنظر گرفتیم و تلاش کردیم برمبنای نگاه آمایشی و مشخصات و شاخصههایی که از استانها گرفته بودیم، این استانها را ناحیهبندی کنیم. بر همین اساس برخی از استانها دو ناحیه و برخی از ناحیهها ۵ ناحیه شدند. درمجموع ۸۰ ناحیه در کشور در استانهای مختلف طراحی شدهاند. الان برنامهریزیها در قالب این ۸۰ ناحیه اتفاق میافتد. این نگاه، متفاوت است از آنچه که درحال حاضر در کشور در حوزه وزارت علوم و وزارت بهداشت وجود دارد. از آنجایی که بخش گسترش نیز در حیطه اختیارات شماست، برمبنای سند جدیدی که آماده میشود احتمال افزایش یا کاهش رشتهها نیز در واحدها خواهد بود یا خیر؟ بحث رشته یکی از المانهای اساسی است که یک واحد دانشگاهی درحال کار کردن با آن است. اما برخی از رشتهمحلها درحال حاضر فعال نیستند. حال سوال اینجاست که باید رشتهمحل جدید جذب کنیم؟ آیا میتوان با جذب رشتهمحل جدید وضعیت را تغییر داد و برخی از مشکلات را حل کرد یا خیر؟ این سوال مهمی است و ما موافق این نیستیم که مانند گذشته و چشمبسته بخواهیم با تکثیر بلامحل رشته مساله را سخت کنیم. در یک دوره تعداد قابلتوجهی رشته به دانشگاه اضافه شد که برخی از این رشتهها درحال حاضر فعال نیستند و الان درخصوص این رشتهها مشکلاتی وجود دارد. نکتهای که درخصوص رشتهمحل داریم این است که در گام اول رویکرد خود را درخصوص رشتهمحلها تعیین کنیم و ۱۰ واحد مهارتی را با نگاه کاملا برنامهریزیشده به این رشته اختصاص بدهیم. در مدرسه عالی مهارت حقوق یک دادگاه واقعی ایجاد شده بود که دانشجو میتوانست در آن نقشهای مختلفی که در یک دادگاه وجود دارد را تجربه کند. یعنی با یک تغییر رویکرد میتوان در همان رشته، آموزشی را ارائه دهیم که بسیار موثرتر باشد. در حوزه رشتهها لزوما حذف یا ایجاد رشته جدید مدنظر نیست، اما در اینکه رشتهها باید مأموریتمحور شده و عنوان و محتوای آنها باید بتواند مسالهای را از یک منطقه حل کند، شکی نیست. ما یک سطح عملکردی منطقهای، ملی و بینالمللی برای خود داریم و بسته به اینکه در چه رویکردی قرار داریم، رشتهها باید بتوانند مسائل مرتبط با خودشان را حل کنند. یکی از مسائل اساسی ما بازمهندسی و بازآرایی رشتهها در واحدهای مختلف است و این بازمهندسی نیز مبتنیبر نیازهایی است که در مناطق مختلف کشور وجود دارد. در همین راستا هیاتعلمی در مناطق نیز باید بازمهندسی شده و ساختارها هم در صورت نیاز، بازطراحی شود. یعنی باید یک شکلی پیدا کنیم که آمادگی حداکثری را برای پاسخگویی به مسائل مناطق داشته باشیم. تدوین ماموریتهای سهگانه برای واحدهای دانشگاهی با توجه به صحبتهای شما ممکن است براساس سند آمایش، طراحی واحدهای دانشگاهی نیز اصلاح شده و تغییر کند؟ بله. مأموریت واحدهای ما تغییر خواهد کرد. ما امروز ۳ نوع مأموریت را برای واحدهایمان تعریف کردهایم. یا در حوزه مأموریتهای آموزشی و پژوهشی با توجه به حل مساله حرکت میکنند و معمولا واحدهایی که در رده دانش حرکت میکنند، این مأموریت را انجام میدهند. رویکرد دیگر نیز فناوری و حل مساله است که با رویکرد زیستبوم فناوری و سراها به دنبال توسعه زیرساختها و بسترسازی برای اقتصاد دانشبنیان هستیم که این نیز قطعا الزامات خاص به خودش را میطلبد و معاونت فناوری نیز در طول یکی دو سال اخیر، توانسته ادبیات این حوزه را در دانشگاه پیادهسازی کند. رویکرد سوم نیز مهارتی و حل مساله است؛ در این حوزه واحدهای کوچکی را داریم که ظرفیت تربیت پژوهشگر را ندارند و اصلا لزومی به این کار نیز در چنین واحدهایی وجود ندارد، اما این واحدها نیز با مسائل درگیر میشوند و وظیفه آنها افزایش مهارت افراد است. با این ۳ نوع مأموریت همه نواحیمان را درگیر کردهایم، البته در این میان برخی از نواحی ۲ مأموریت و برخی دیگر نیز یک مأموریت را دنبال میکنند. نگارش سند استانها با مشارکت واحدها صورت گرفت؟ بله. ما نسخه برای واحدها ننوشتهایم، بلکه نسخه را از خود استانها گرفتهایم. یعنی هر استان خودش با ما همراه شده است. قطعا اینکه میخواستیم تنها یک نسخه بنویسیم و آن را به واحدها برای اجرا ابلاغ کنیم، کار اشتباهی بود. ما با همکاری تمام واحدها سند را تدوین کرده و درحال پیادهسازی آن هستیم. نسخههایی که امروز استخراج میشود نیز با همکاری استان واحد بوده و این نقطه قوت بوده و قطعا ضمانت اجرا نیز خواهد داشت. از سال آینده مبنای تفاهمنامههای همکاری که در دانشگاه آزاد اسلامی و حتی در حوزه مسائل مالی به امضا میرسد نیز همین سند تحول دانشگاه خواهد بود؟ اساسا مرکز بازرسی، نظارتشان را روی حوزه برنامه متمرکز کرده اند. امسال نیز تلاش کردند فعالیتهای دانشگاه آزاد اسلامی را ۷۰ تا ۸۰ درصد با این سند تطبیق دهند، اما به دلیل کمبود زمان امکان تطبیق صددرصدی وجود نداشت. انتظارمان از مرکز بازرسی این است که ناظر بر میزان تعهد واحدها در اجرای این برنامه، کار نظارت را دنبال کنند. خوشبختانه همه اجزای سازمان مرکزی و دانشگاه باید به صورت همافزا کار را دنبال کرده تا کارهای موازی صورت نگیرد. در طول ۴۰ سال گذشته، سند آمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی تدوین شده است یا برای اولین بار است که این اتفاق افتاده؟ حداقل ۲ بار در دانشگاه سند آمایش نوشته شده اما به دلیل مسائل و مشکلاتی که در روند تدوین وجود داشته، اجرایی نشده است. اما رویکردی که امروز وجود دارد، بحث اجراست. در سالهای گذشته ما برنامه و بودجهای که امروز در دانشگاه وجود دارد را شاهد نبودیم. از آنجایی که برنامه جدی وجود نداشت تا واحدها به آن متعهد باشند، روند کار پایش و میزان بودجه واحدها نیز مورد رصد قرار نمیگرفت. باید گفت برای اولین بار است که شاهد چنین وضعیتی در دانشگاه هستیم. به عبارت دیگر در گذشته نظاممندی و شفافسازی در سیستم دانشگاه آزاد اسلامی وجود نداشت. ما با یک رویکرد همافزا به دنبال این هستیم تا همه اجزای سازمان و استانها در کنار یکدیگر مأموریت جدی و مشترک را به مرحله نهایی برسانند. میتوان این سند را بهعنوان سند بلوغ دانشگاه آزاد اسلامی در ۴۰ سالگی تلقی کرد؟ کاملا درست است. ما به دنبال تحول و تعالی در آموزش عالی هستیم؛ چراکه این تجربه حتی در خارج از دانشگاه آزاد اسلامی نیز وجود نداشته که بهصورت همهجانبه کار دنبال شود. امروز میبینیم دانشگاه آزاد اسلامی حتی در آسیبهای اجتماعی هم ورود کرده است، بهطوری که وقتی دکتر طهرانچی به استانها سفر میکند جلسهای تحت عنوان آمایش فرهنگی و اجتماعی دارند و سوالشان از اساتید علوم اجتماعی، مردمشناسی و... این است که در منطقه خودشان چه فعالیتها و برنامههایی برای کاهش معضلات اجتماعی انجام میدهند؟ این ادبیات، ادبیات خاص دانشگاه آزاد اسلامی در طول یکی دو سال اخیر است و عزم جدی در این حوزه شکل گرفته است. مهمترین مساله آن است که رئیس دانشگاه، خود مولف این مساله است. گاهی یک برنامه برونسپاری است، گاهی برنامه از دل سازمان درمیآید و رئیس سازمان خود دنبالکننده آن است، این مساله خود ضمانت اجرایی این سند است. موضوعی که امروز در دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد. هدفگذاری دانشگاه آزاد اسلامی تحقق اهداف سند تحول ظرف ۵ سال آینده است آرایش جدید علمی دانشگاه آزاد اسلامی براساس سند تحول دانشگاه تعریف خواهد شد؟ این آرایش جدید چه زمانی نمایان میشود؟ بله. هدف این است که ظرف ۵ سال بتوانیم اهداف عالی که در سند تحول داریم به سرانجام برسانیم و ناامید هم نیستیم؛ چراکه این دانشگاه ظرفیتهای جدی دارد و میتواند براساس آن کار را دنبال کند. مردم در بسیاری از مناطق هنوز پای کار توسعه دانشگاه آزاد اسلامی هستند و طی همین چند روز گذشته دیدیم که در پردیس کرج با پشتیبانی با همه ارکان منطقه از امامجمعه، شورای شهر، شهردار و... کلنگ احداث این مرکز زده شد. هنوز وجهه مردمی دانشگاه آزاد اسلامی حفظ شده و باید این مهم را قدر بدانیم و با تعریف درستی از مأموریتها و رویکردها آن را تقویت کنیم. دکتر طهرانچی عنوان کرد که دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۴۰۴ انتخاب اول داوطلبان باشد. امیدوارم با رویکرد جدید این مساله محقق شود؛ این دانشگاه امروز از حیث بسترسازی برای ارتقای شاخص کارآمدی و هم از لحاظ مباحث فرهنگی و اجتماعی تا آن زمان حرف برای گفتن خواهد داشت. همچنین نباید فراموش کرد که قطعا تمدنسازی نیز از دل همین اتفاقات بیرون خواهد آمد. منبع: فرهیختگان انتهای پیام/

صفحه نخست

آموزش و دانشگاه

علم‌وفناوری

ارتباطات و فناوری اطلاعات

ورزش

سلامت

پژوهش

سیاست

اقتصاد

فرهنگ‌ و‌ جامعه

علم +

عکس

فیلم

استانها

بازار

اردبیل

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اصفهان

البرز

ایلام

بوشهر

تهران

چهارمحال و بختیاری

خراسان جنوبی

خراسان رضوی

خراسان شمالی

خوزستان

زنجان

سمنان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویراحمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

هومیانا

پخش زنده

آرایش علمی دانشگاه آزاد در آستانه چهل‌سالگی

بازدید آیت‌الله فلاحتی از نمایشگاه مهدویت دانشگاه آزاد اسلامی رشت

بنیانگذار ادبیات پایداری ایران تجلیل می‌شود

غلبه بر مشکلات مالی با تلاش همکاران دانشگاهی

جزئیاتی از کارکردهای مدرسه عالی مهارتی «روش پژوهش»