مزارع کشاورزی با فناوری سرسبز می‌شوند/ آب باران و مه راه‌گشای معضل بی‌آبی
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، در حال حاضر عوامل متعددی مانند رشد سریع جمعیت و پراکندگی نامناسب آن، تغییر اقلیم، خشکسالی، سیل، جنگل‌زدایی، افزایش گازهای گلخانه‌ای، کشاورزی ناکارآمد و استفاده بیش از حد از منابع آبی سطحی و زیرزمینی، ساختار نامناسب حکمرانی آب، سوءمدیریت و عطش بیش از حد توسعه، تعدد ذی‌مدخلان، مدیریت ناهماهنگ و... باعث کمبود منابع آبی و بحران بی‌آبی در کشور شده است.
بیشتر بخوانید:
امنیت غذایی در گروی خاک/ فرسایش خاک در ایران ۷ برابر بیشتر از استاندارد جهانی است
طبق گفته کارشناسان و آمارهای رسمی، بسیاری از استانها و شهرهای خشک مانند یزد، اراک، کرمان، اصفهان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و استان‌های نیمه‌خشک مانند آذربایجان غربی و شرقی و کرمانشاه و حتی استان‌های درجه یک مانند گیلان، مازندران و گلستان نیز در آینده نزدیک با چالش بزرگ کم‌آبی مواجه خواهند شد. چالشی که پیامدهای زیادی مانند مهاجرتی و امنیتی به همراه خواهد داشت از این‌رو رفع این مشکل و تأمین آب مورد نیاز مصارف کشاورزی و شرب با استفاده از روش‌های نوین از اهمیت زیادی برخوردار است.
تأمین آب زمین‌های زراعی با کمک روش‌های جایگزین
کریم سلیمانی، استاد تمام دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مجری طرح استفاده از آب‌های نامتعارف در کشاورزی در این خصوص به خبرنگار آنا می‌گوید؛ «شورای عالی تحقیقات کشور سال ۱۳۹۱ در زمینه‌های مختلف طرح‌های را مصوب کرد. یکی از این طرح‌ها تحت عنوان دانش و فناوری استفاده از آب شور در مصارف کشاورزی بود که به دانشگاه ساری محول شد. متاسفانه به علت اینکه دولت با مشکلات مالی برخورد کرد، این طرح مورد حمایت قرار نگرفت اما ما با اندک اندوخته‌های دانشگاه، همکاری همکاران و گرنت این طرح را رها نکردیم. در ادامه این طرح تحت عنوان استفاده از آب‌های نامتعارف در کشاورزی شامل آب‌های شور و آب دریا، آب‌های زیرزمینی، آب‌های خاکستری و پساب و همچنین استحصال آب از هوا تغییر نام پیدا کرد.»
وی به اهمیت اجرای این طرح اشاره کرد و بیان کرد «این طرح به منظور پاسخ به نیازهای کشور و در وهله اول تامین آب زمین‌های زراعی اجرا شده که بخش اعظمی از منابع آب کشور را مصرف می‌کند. هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد از آب مورد نیاز اراضی کشاورزی ایران از طریق آب‌های شیرین، شرب، سطحی و حتی زیرزمینی تامین می‌شود که مشکلات عدیده‌ای مانند بحران بی‌آبی را در کشور رقم زده است، بنابراین باید آب مورد نیاز این بخش از طریق روش‌های جایگزین تامین و آب‌های شیرین و سطحی و زیرزمینی صرف نیازهای شرب و مسائل اساسی‌تر شود. این مسئله باعث می‌شود تا دیگر مردم با چالش کم‌آبی و دولت نیز با تبعات خطرناک مهاجرت و مسائل امنیت ملی مواجه نشود.»
به گفته استاد تمام دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری «طبق پیش‌بینی‌ها در آینده‌ای نه چندان دور ما با مشکل تأمین آب در استان‌های خشک و نیمه‌خشک‌مان مواجه خواهیم شد. همان طور که سال ۱۳۹۰ نیز پیش‌بینی کردیم استان‌های مرکزی ایران مانند یزد، کرمان، اصفهان و استان‌های کاملا خشک مانند سیستان و بلوچستان طی سال‌های آینده با مشکل کم‌آبی و بحران آب مواجه خواهند شد؛ چالش‌ها و مشکلاتی که اکنون شاهد بروز آن در این مناطق هستیم.»
مقابله با بحران آب به کمک روش‌های علمی
وی درباره فناوری‌های این طرح می‌گوید؛ «پیش از این ارتش جمهوری اسلامی ایران و وزارت نیرو، از یک سری تکنیک‌ها مانند Reverse Osmosis) RO) یا اسمز معکوس در جزایر کیش و قشم، مناطق ساحلی مانند بندرعباس استفاده می‌کردند؛ روش‌هایی که بسیار گران‌قیمت بودند. اهمیت این مسئله باعث شد تا ما به دنبال فناوری‌های زیستی باشیم که ضمن آسیب محیط‌زیستی کمتر، اجرای آنها نیز کم‌هزینه‌تر باشد از این‌رو با استفاده از برخی مواد معدنی مانند بنتونیت، زئولیت و بقایای مربوط به محصولات کشاورزی مانند پوسته برنج یک سری اقدامات برای کاهش شوری آب در حد پایلوت و آزمایشگاهی انجام دادیم که خوشبختانه همراه با موفقیت بود. این کار همچنان ادامه دارد اما هنوز تا رسیدن به فناوری نهایی فاصله زیادی داریم؛ هم‌اکنون تنها در این روش می‌توان با کاهش شوری آب، بخش اعظمی از نیازهای کشاورزی را برآورده کنیم.»
به گفته استاد تمام دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری «همچنین بخش اعظمی از آب باران در فصولی ریزش می‌کند که نیازی برای مصارف کشاورزی و تامین آب جمعیت نداریم. از این‌رو با استفاده از تکنیک‌های موجود طرحی با عنوان استحصال آب باران برای مصارف کشاورزی و خانگی در چند شهر استان مازندران انجام داده‌ایم. نتایج خیلی خوبی نیز از اجرای این طرح حاصل شد.»
استحصال آب از مه با کمک فناوری‌های هوش مصنوعی
سلیمانی می‌گوید؛ «از سوی دیگر با کمک فناوری‌های هوش مصنوعی، تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای توانسته‌ایم نقاط مستعد مه در رشته کوه‌های البرز مرکزی را شناسایی و پتانسیل‌یابی کنیم. مطالعه‌ای که اکنون در خاورمیانه اول و جهان اول است و نمونه مشابه خارجی ندارد. این طرح اکنون به صورت آزمایشی در یکی از حوزه‌های آبخیز وازرود واقع در ضلع شمالی قله دماوند در حال اجراست که با نصب تاسیسات فناوری استحصال آب از مه، بخشی از آب مورد نیاز جمعیت این ناحیه را تامین خواهد کرد. امیدواریم این طرح تا سال آینده نتایج خوبی حاصل پیدا کند و به مرحله تجاری‌سازی نیز برسد.»
بیشتر بخوانید:
تضمین امنیت غذایی با صنعتی شدن کشاورزی/ کشاورزی نوین در ایران بیشتر جنبه فانتزی دارد
وی بر این باور است؛ «دانش فناوری استحصال آب باران و مه نیز باید در کنار روش‌های استحصال آب شور و نامتعارف، در چرخه مصرف کشاورزی قرار بگیرد. همچنین باید برنامه‌ریزی‌های فناورانه‌ای برای نوع و مدیریت مصرف بهینه منابع آبی‌مان داشته باشیم زیرا ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورها در زمینه مصرف آب و انرژی است. تاکنون وارد فاز مدیریت بهینه مصرف آب نشده‌ایم و در فاز فناوری استحصال آب قرار داریم. با همکاری همکاران دانشگاهی وارد فاز دوم کار خواهیم شد تا بتوانیم با مدیریت و کاهش مصرف منابع آبی و انرژی، از حالت اسفناک و خطرناک کنونی خارج شویم.»
انتهای پیام/۴۰۲۱/پ
انتهای پیام/