دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر کارآمدی پژوهش/ چرخش از عرضه‌محوری مقاله‌گرا به تقاضامحوری و پاسخگویی
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ دانش، آشکارترین وسیله عزّت و قدرت یک کشور و روی دیگر دانایی، توانایی است. دنیای غرب به برکت دانش خود توانست ثروت و نفوذ و قدرت ۲۰۰ ساله فراهم کند و با وجود تهیدستی در بنیان‌های اخلاقی و اعتقادی، با تحمیل سبک زندگی غربی به جوامع عقب‌مانده از کاروان علم، اختیار سیاست و اقتصاد آن‌ها را به دست گیرد. با این حال شواهد نشان می‌دهد که نزدیک به دو دهه است که رستاخیز علمی در کشور آغاز شده و با سرعتی که برای ناظران جهانی غافلگیرکننده است ۱۱ برابر شتاب رشد متوسّط علم در جهان به پیش رفته است. دستاوردهای دانش و فنّاوری کشور در این مدّت سبب شده تا جایگاه علمی ایران به رتبه شانزدهم در میان بیش از ۲۰۰ کشور جهان برسد و مایه شگفتی ناظران جهانی شده و حتی در برخی از رشته‌های حسّاس و نو پدید به رتبه‌های نخستین دست پیدا کرده است، همه و همه در حالی اتّفاق افتاده که کشور دچار تحریم مالی و تحریم علمی بوده است.
در مسیر ارتقای پاسخگویی و قابلیت حل مسئله، توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی، ارتقا جایگاه بین‌المللی و الهام بخشی و پیشرفت علمی مرجعیت ساز و تمدن‌آفرین مورد تأکید است
دانشگاه آزاد اسلامی با درک این مهم؛ سند پنج‌ساله‌ای را در دستور کار قرار داد تا با جوشاندن چشمه دانش به سمت حل نیازهای کشور گام بردارد. بر اساس آنچه در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی از سخنان مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب در ارتباط با علم و پژوهش آمده است: «آنچه تاکنون طی شده، با همه اهمّیّتش فقط یک آغاز بوده است و نه بیشتر، چراکه هنوز از قلّه‌های دانش جهان بسیار عقبیم؛ باید به قلّه‌ها دست یابیم. باید از مرزهای کنونی دانش در مهم‌ترین رشته‌ها عبور کنیم. ما از این مرحله هنوز بسیار عقبیم؛ ما از صفر شروع کرده‌ایم. عقب‌ماندگی شرم‌آور علمی در دوران پهلوی‌ها و قاجارها در هنگامی که مسابقه علمی دنیا تازه شروع شده بود، ضربه سختی بر ما وارد کرده و ما را از این کاروان شتابان، فرسنگ‌ها عقب نگه داشته بود. ما اکنون حرکت را آغاز کرده و با شتاب پیش می‌رویم ولی این شتاب باید سال‌ها با شدّت بالا ادامه یابد تا آن عقب‌افتادگی جبران شود. این‌جانب همواره به دانشگاه‌ها و دانشگاهیان و مراکز پژوهش و پژوهندگان، گرم و قاطع و جدّی دراین‌باره تذکّر و هشدار و فراخوان داده‌ام، ولی اینک مطالبه عمومی من از شما جوانان آن است که این راه را با احساس مسئولیت بیشتر و همچون یک جهاد در پیش گیرید. سنگ بنای یک انقلاب علمی در کشور گذاشته شده و این انقلاب، شهیدانی از قبیل شهدای هسته‌ای نیز داده است. به پا خیزید و دشمن بدخواه و کینه‌توز را که از جهاد علمی شما به‌شدّت بیمناک است ناکام سازید.»
بیشتر بخوانید:
افزایش بودجه‌های پژوهشی، به رشد تعداد مقالات علمی وابسته است
در قسمتی از سند تحول و تعالی راهبردهای دانشگاه، اهداف پژوهشی در نظر گرفته شده که عناوینی چون دانشگاه حل مسئله و دانشگاه کارآفرین دارد. در بیانیه چشم‌انداز سند آمده است: «دانشگاه آزاد اسلامی در افق برنامه از پیشتازان نهضت نرم‌افزاری و تولید و گسترش مرزهای دانش و علوم کاربردی و دارای مرجعیت علمی و فرهنگی است. ضمن مشارکت فعال در شکل‌دهی به جریان دانش و فناوری در سطوح ملی و بین‌المللی، تشکیل شبکه‌های دانشی و فناوری و ایجاد نهادها، مؤسسات و ساختارهای جدید دانشی و فناورانه در زیست‌بوم علم و فناوری کشور را تسهیل می‌کند و با خلق مهارت‌ها و صنایع جدید و نوآور در محیط اقتصادی کشور نقش‌آفرینی می‌کند. به‌علاوه به‌واسطه جایگاه والا و سهم گسترده از نظام آموزش عالی کشور، تعالی‌بخش نظام فرهنگی و تغییردهنده سبک زندگی در عرصه‌های فردی، اجتماعی، اقتصادی و فناوری جامعه بوده و به دلیل گستردگی اثرات در محیط‌های اقتصادی، اجتماعی و فناوری کشور، پیشران و موتور محرکه تمدن‌سازی، مرجعیت آفرینی و الهام بخشی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی نیز است. دانشگاه به این واسطه به‌عنوان دانشگاه سرآمد و پاسخگو شهرت خواهد داشت.»
رویکردهای تحول‌آفرین در حوزه پژوهش
در بخشی از سند رویکردهای تحول‌آفرین تعیین شده است. اولین رویکرد تحول‌آفرین؛ چرخش تحول‌آفرین از آموزش حافظه محور به یادگیری تعالی‌بخش عمیق، کاربردی، فایده محور، بسترساز اشتغال دانش‌بنیان و افزاینده اقبال اجتماعی در کنار ارتقای شاخص کار آمادگی و مهارت‌های موردنیاز به‌ویژه تعاملات، حل مسئله، کارگروهی و کارآفرینی در نظر گرفته شده است.
در دومین رویکرد تحول‌آفرین چرخش تحول‌آفرین از عرضه محوری مقاله‌گرا و غیر هدفمند در پژوهش و تولید دانش و فناوری به تقاضامحوری و پاسخگویی اثربخش به نیازهای علمی-تربیتی محلی و ملی متأثر از چالش‌های آمایش محور و تحولات سریع اجتماعی- فناورانه مورد تأکید است.
اولین رویکرد تحول‌آفرین؛ چرخش تحول‌آفرین از آموزش حافظه محور به یادگیری تعالی‌بخش عمیق، کاربردی، فایده محور، بسترساز اشتغال دانش‌بنیان و افزاینده اقبال اجتماعی در کنار ارتقای شاخص کار آمادگی و مهارت‌های موردنیاز به‌ویژه تعاملات، حل مسئله، کارگروهی و کارآفرینی در نظر گرفته شده است
اتخاذ راهبردهای کلان پژوهشی
بر این اساس راهبردهای کلانی در نظر گرفته شده است. در این زمینه می‌توان به توسعه فعالیت‌ها در زمینه فناوری، نوآوری و کارآفرینی با نقش‌آفرینی فعال در زیست‌بوم‌های محلی نوآوری و حمایت از فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان نوپای منتسب به اهالی دانشگاه و تعمیق و گسترش تعامل حوزه و دانشگاه با انجام پژوهش‌های راهبردی، حضور نخبگان حوزه در دانشگاه و همکاری‌های مشترک آموزشی و پژوهشی با هدف مرجعیت آفرینی، تولید و کاربست علوم انسانی اشاره کرد.
در ذیل راهبردهای کلان، محورهای راهبردی در نظر گرفته شده که در حوزه پژوهش با عنوان «دانشگاه سرآمد و پاسخگو» شناخته می‌شود. بر این اساس دانشگاه آزاد اسلامی باید مشارکت مؤثر در تمدن سازی اسلامی، تحقق آرمان‌های انقلاب و پاسخگویی به مسائل و چالش‌های حال و آینده جامعه با تعادل بین عرضه محوری و تقاضامحوری، انطباق حداکثری شبکه واحدهای دانشگاهی و پژوهشگران با نیازهای ملی و محلی، تولید و انتشار دانش مرجع، مرزشکن و کاربردپذیر و فناوری‌های کاربردی، به‌کارگیری ترکیب هم‌افزا، متعادل و بهینه رویکردهای مزیت محور، مسئله محور و آینده‌نگر در نظر داشته باشد.
در این مسیر ارتقای پاسخگویی و قابلیت حل مسئله، توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی، ارتقا جایگاه بین‌المللی و الهام بخشی و پیشرفت علمی مرجعیت ساز و تمدن‌آفرین مورد تأکید است.
بسته‌های کاری
برای دستیابی به ارتقای پاسخگویی و قابلیت حل مسئله اهدافی نظیر «ارتقای قابلیت حل مسئله مبتنی بر نیازهای آمایشی، افزایش درآمدها و منافع دانشگاه از فعالیت‌های پژوهشی و خدمات آزمایشگاهی، توسعه کمی و کیفی فعالیت‌ها و دستاوردهای پژوهشی، افزایش فعالیت‌ها و قابلیت‌های بین‌المللی نظام پژوهشی دانشگاه و ارتقا نظام پژوهش تحصیلات تکمیلی با قابلیت حل مسئله» در نظر گرفته شده است.
تعامل پیش دستانه با صنایع و سازمان‌های خدماتی ملی و محلی با تمرکز بر نیازهای آمایشی در راستای توسعه پژوهش‌های تقاضامحور همراه با جمع‌سپاری نوآوری؛ توسعه پژوهش‌های برنامه محور منطبق بر نظام پایش آزاد و نظام موضوعات راهبردی، فاخر و برندساز؛ توانمندسازی، شبکه‌سازی و تقویت هم‌افزایی پژوهشکده‌ها، مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه‌های دانشگاه؛ توانمندسازی و شبکه‌سازی اعضای هیئت علمی، نخبگان و پژوهشگران در پاسخگویی به نیازهای ملی و محلی؛ توسعه مدیریت دانش و تلاش برای کاربردپذیری دانش و ترویج، کیفیت بخشی و کاربردی کردن نتایج پژوهش‌ها؛ تقویت سازوکارهای مالی حمایت از پژوهش و شرکت‌های پژوهشی؛ الگوبرداری و تقویت ارتباطات و همکاری با نهادهای پژوهشی داخلی، خارجی و بین‌المللی و کیفیت بخشی و کارآمد سازی پژوهشی تحصیلات تکمیلی از دیگر راهکارهای درج شده در سند است.
انتهای پیام/۴۰۴۰/پ
انتهای پیام/