شناسایی قاتلان با استفاده از DNA / علم فارنزیک چیست؟
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، هر فرایند علمی که بخشی از تحقیقات جنایی باشد، علم «فارنزیک» یا جرم‌شناسی به شمار می‌رود. این علم شامل روش‌های ترسناک اتاق کالبدشکافی و آنالیزهای پیشرفته صحنه جرم می‌شود. کارهایی مانند روش‌های آزمایشگاهی، ثبت و نمایه‌سازی DNA و کشف فایل‌های دیجیتال پنهانی که زرق و برق کمتری دارند نیز در حیطه علم فارنزیک قرار می‌گیرند. این علم به قدری وسیع است که حتی زیرمجموعه‌ای به نام حسابداری فارنزیک دارد.
امروزه از چه روش‌های برای حل جرائم استفاده می‌شود؟
بخش عمده‌ای از کار جرم‌شناسی شامل نمایه‌سازی DNA یا اثر انگشت باقی‌مانده در صحنه جرم می‌شود. در پرونده‌های قتل، کالبدشکافی بخش جرم‌شناسی به پلیس کمک می‌کند تا نحوه و دلیل مرگ مقتول مشخص شود. البته فارنزیک تنها به این موارد محدود نمی‌شود و طیف وسیعی از روش‌های تخصصی‌تر و دقیق‌تری برای شناسایی مظنونان در پرونده‌های جنایی دارد که با کمک آنها می‌توان قاتلان زنجیره‌ای یا تروریست‌ها را ردیابی کرد. این روش‌ها شامل اکولوژی یا حشره‌شناسی فارنزیک می‌شود.
بیشتر بخوانید:
پیسی؛ بیماری لاعلاج در قرن ۲۱/ تلاش فناوری برای درمان بیماری پوستی
متخصصان فارنزیک در اکولوژی آثار ریزگرده‌ها یا هاگ‌های قارچی را بررسی می‌کنند تا دریابند که فرد یا افراد مظنونان در چه محل‌هایی بوده است. حشره‌شناسی فارنزیک که به تشخیص مدت زمان مرگ مقتول کمک می‌کند. در حال حاضر اکثر افراد زمان قابل‌توجهی را به گوشی‌های هوشمند یا کامپیوترهای خود اختصاص می‌دهند، بنابراین فارنزیک دیجیتال نقش کلیدی‌تری در تحقیقات جنایی ایفا می‌کند. رشد این حوزه از علم جرم‌شناسی ناشی از وجود میلیون‌ها دوربین مداربسته در کشورهای مختلف است.
آیا علم فارنزیک شبیه به مواردی است که در فیلم‌ها و سریال‌های جنایی می‌بینیم؟
به گفته سو بلک، متخصص جرم‌شناسی «علم فارنزیک واقعی به‌ندرت شبیه به محتوایی است که در فیلم‌ها و سریال‌های جنایی نشان داده می‌شود. عناصری از حقیقت در این فیلم‌ها وجود دارد اما عنصر فانتزی نقش کلیدی ایفا می‌کند. روش‌های جرم‌شناسی در دنیای واقعی اغلب طولانی، کند و پرزحمت هستند و تماشاگران نمی‌خواهند این روند را مو به مو نگاه کنند.»
ناتان کلارک، متخصص فارنزیک دیجیتال و امنیت سایبری می‌گوید «فناوری‌های ردیابی که در فیلم‌های جاسوسی به تصویر کشیده می‌شود کاملا تخیلی هستند. برای مثال امکان ندارد سرویس‌های امنیتی بتوانند تصاویر مبهم مظنونان را به تصویر با کیفیت بالا برسانند. در واقعیت متخصصان فارنزیک دیجیتال باید ساعت‌ها ویدئو تماشا کنند تا تصویری واضح‌تر از مظنون پیدا کنند.»
نمایه‌سازی DNA چگونه انجام می‌شود؟
با وجود این که ۹۹.۹ درصد از DNA در هر فرد یکسان است اما ۰.۰۱ درصد باقی‌مانده به قدری متفاوت است که باعث تمایز افراد از یکدیگر می‌شود. نمایه‌سازی DNA با ثبت و آنالیز DNA بخش‌های متغیر این رشته ژنتیکی مورد بررسی قرار می‌گیرد که «تکرارهای پشت سرهم اعداد متغییر» (VNTRs) نام دارد. این بخش‌ها توالی کوتاهی از کد ژنتیکی است که می‌تواند ده‌ها یا صدها بار در نقاط خاصی از DNA فرد رخ بدهد. VNTRs معمولا در قسمت‌های از ژنوم انسانی قرار می‌گیرند که عملکرد ناچیز یا ناشناخته‌ای دارند.
جهش‌ها در کد ژنتیکی در این قسمت‌ها باعث ایجاد ناهنجاری‌ها نمی‌شود بنابراین این قسمت از ژنوم انسانی در طول نسل‌ها تنوع بسیار زیادی پیدا کرده است. افراد غیرمرتبط به طور قطع VNTRs متفاوتی در مکان‌های مختلف دارند، بنابراین با استفاده از این قسمت از ژنوم می‌تواند تمایز بین دو فرد را تشخیص داد. DNA پیدا شده در صحنه‌های جرم پردازش شده تا بخش‌های VNTRs آن با نمونه‌ای DNA مظنونان یا با نمایه‌های DNA موجود در پایگاه‌های اطلاعاتی پلیس مقایسه شود.
نمایه‌سازی DNA علاوه‌بر شناسایی مظنونان به اثبات بی‌گناهی افراد نیز کمک می‌کند. در برخی پرونده‌ها با استفاده از این علم می‌توان بی‌گناهی افراد را دهه‌ها پس محکومیت اشتباه ثابت کرد. اغلب از نمایه‌سازی DNA برای کمک به شناسایی قربانیان، به خصوص در مواردی که تعداد کشته‌شدگان بالاست یا بقایای به جا مانده به شدت آسیب دیده است، استفاده می‌شود.
چه میزان از DNA برای نمایه‌سازی کافی است؟
با پیشرفت فناوری، دانشمندان می‌توانند با استفاده از نمونه‌های کوچک‌تری DNA را نمایه‌سازی کنند. روش‌های امروزی می‌توانند کوچک‌ترین مقادیر DNA یافت شده در صحنه جرم را گسترش دهند، بنابراین جزئی‌ترین آثار از هر ماده‌ای که شامل قطعاتی از بافت یا سلول است مانند خون، مایع منی، بزاق، ادرار، مو، مدفوع، دندان یا استخوان می‌تواند به نمایه‌سازی DNA کمک کند. حتی گاهی اوقات می‌توان از چند سلول پوستی که پس از لمس یک شی یا قربانی باقی می‌ماند نیز DNA سطح پایین یا DNA دست‌خورده پیدا کرد. محققان با استفاده از آخرین روش‌های نمایه‌سازی DNA و یک نمونه کامل می‌توانند احتمال تطابق را تا یک در تریلیون، ۱۰ به توان ۱۸، ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید:
بیماری‌های ارثی با توالی ژنوم شناسایی می‌شود
با این حال پیدا کردن DNA شخصی در صحنه جرم همواره به محکومیت ختم نمی‌شود. دلایل بسیاری وجود دارد که چرا DNA فرد می‌تواند در صحنه جرم یا بدن قربانی باشد. حتی در صورتی که DNA یافت شده در صحنه جرم به قاتل یا ارتکاب‌کننده جرم تعلق داشته باشد، پلیس باید نمونه قابل‌تطابق را پیدا کند. اگر قاتل از مظنونان نباشد و نمونه DNA وی در پرونده وجود نداشته باشد، شواهد کشف شده عملا بی‌فایده به شمار می‌روند چراکه نمی‌توان مجرم را شناسایی کرد. در چنین مواردی خانواده قاتل یا مظنون می‌تواند به شناسایی این افراد کمک کند.
وقتی ژنتیک به کمک پلیس‌ها می‌آید
«گریم اسلیپر» قاتل زنجیره‌ای معروفی است که بین سال‌های ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۷ حداقل ۱۰ نفر را در لس‌آنجلس کشت. پلیس نمونه DNA این قاتل را داشت با این حال وی توانست دهه‌ها از دست پلیس فرار کند چراکه DNA وی در پایگاه اطلاعاتی ثبت نشده بود. این مجرم درنهایت پس از دستگیری پسرش به جرم حمل سلاح، شناسایی و دستگیر شد. چگونه این اتفاق افتاد؟ معمولا پس از دستگیری مجرمان نمونه‌ای از DNA آنها گرفته می‌شود.
پس از این که پسر گریم اسلیپر دستگیر شد DNA وی برای ثبت و نمایه‌سازی گرفته شد. DNA وی تطابقی جزئی با DNA کشف‌شده در صحنه‌های قتل گریم اسلیپر داشت بنابراین پلیس تحقیق در خصوص بستگان وی را شروع کرد. یک افسر پلیس به عنوان پیشخدمت DNA پدر این مجرم را با استفاده از تکه‌ای پیتزا به دست آورد. بررسی این نمونه نشان داد که DNA وی با DNA پیدا شده در صحنه‌های قتل گریم اسلیپر تطابق دارد. بدین ترتیب این قاتل زنجیره‌ای در سال ۲۰۱۰ شناسایی و دستگیر شد.
انتهای پیام/۴۰۲۱/پ
انتهای پیام/