مسیر علمی کشور اصلی‌ترین عامل پیشرفت و توسعه
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- زهره محمدی - در دهه‌های اخیر، ایران تحولات گوناگونی در تمامی عرصه‌ها تجربه کرده که تحول حرکت علمی کشور از جمله آنان است. کسب رتبه ششم دنیا در حوزه فناوری نانو و راه‌یابی به ۱۰ کشور برتر جهان در زمینه فناوری و تحقیقات سلول‌های بنیادی بخشی از حرکت علمی ایران است. این در حالی است که مقام معظم رهبری به صورت مستمر به «پیشرفت علمی کشور» تأکید دارند.
تدوین اصولی و اجرای قاطعانه نقشه جامع پیشرفت علمی فناوری کشور، بدون شک می‌تواند در مدتی نه چندان طولانی و دور، هدف و آرمان ملی ارائه الگویی کاملاً موفق از پیشرفت علم و فناوری به جهانیان را محقق سازد و زمینه‌ساز تبدیل کشور ما به پیشرفته‌ترین کشور دنیا باشد. دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان بزرگترین دانشگاه خصوصی کشور و بازوی قدرتمند نظام آموزش عالی می‌تواند در تحقق جایگاه برنامه‌ریزی‌شده نقش بارزی را ایفا نماید.
لذا در راستای بررسی وضعیت نخبگان با حمیدرضا خالدی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
آنچه در گفت‌وگوی ما با حمیدرضا خالدی می خوانید:
لزوم نهادینه شدن فرهنگ «ما می‌توانیم» در همه عرصه‌ها
مدیریت کلان دانشگاه آزاد اسلامی، شرط اصلی عملکرد بهتر
طرح «الف» و «ب» فرصتی ویژه برای ارتباط صنعت و دانشگاه
فراهم کردن شبکه بزرگ علمی با طرح پایش
تبدیل وضعیت حضوری به مجازی، پلکانی اما با سرعت و دقت مناسب
لزوم نهادینه شدن فرهنگ «ما می‌توانیم» در همه عرصه‌ها
آنا: مقام معظم رهبری در دیدار اخیرشان با نخبگان کشور فرمودند: «امروز کارهای علمی زیادی در کشور می‌شود، امّا این کارها غالباً متفرّعات بر آفرینش علمی دیگران است؛ آنچه نیاز هست و بایستی انجام بگیرد آفرینش علم است؛ باید خلّاق باشید، باید تولید کنید» به نظر شما چه گام‌هایی برای رسیدن به منویات رهبری باید برداشته شود؟
خالدی: حقیقتاً یکی از ویژگی‌های مهم مقام معظم رهبری، توجه به علوم، فناوری‌ها فضای دانشگاهی، جامعه نخبگان و رصد پیشرفت‌های علمی کشور است. مهم‌ترین ابزار اقتدار و قدرت آفرینی، رشد و تعالی کشور در گرو علوم، آموزش، پژوهش و فناوری‌ها است و این گفته ایشان کاملاً برگرفته از شناخت حکیمانه ایشان از ظرفیت کشور است.
سخنان مقام معظم رهبری همیشه با نگاه به آینده و بر اساس شناخت ظرفیت‌ها بوده، نیروی جوان انقلابی، اصلی‌ترین سرمایه‌ها و مؤلفه‌های مؤثر در طراحی آینده کشور است که در گام دوم انقلاب نیز بر آن تأکید شده است. کشور ما در دوره‌هایی از تاریخ، مهد علم و توجه دانشمندان جهان بوده که در حال حاضر از این ظرفیت‌ها فاصله گرفته‌ایم. از طرف دیگر هیچ شکی بر متمایز بودن، هوش و استعداد جامعه ایرانی نسبت به نرم و متوسط جهانی وجود ندارد.
اما نکته کلیدی، فعال کردن این توانمندی در مسیر درست و بالنده است. فرهنگ «ما می‌توانیم» باید در همه عرصه‌ها نهادینه‌شده، همچنین ایمان و اعتقاد لازم در نخبگان، پژوهشگران و اساتید ایجاد شود.
در درجه اول باور قلبی صرفاً بیان موضوع نیست بلکه حقیقتاً بایستی مدیران مرتبط، به این باور برسند که مسیر علمی کشور اصلی‌ترین عامل پیشرفت و توسعه است. مرحله دوم، شناسایی ظرفیت و تعریف درست از مفاهیم کلیدی (نخبگان) است.
سومین مسئله شناسایی ظرفیت‌ها و پشتیبانی لازم، برای فعال‌سازی و به‌کارگیری سرمایه‌ها در این مسیر است تا همراه با یک برنامه‌ریزی منسجم، این مسئله تحقق یافته و بتوانیم جایگاه علمی ایران را در جهان ارتقاء بخشیم.
نیروی جوان انقلابی، اصلی‌ترین سرمایه‌ها و مؤلفه‌های مؤثر در طراحی آینده کشور استآنا: آیا در نظام فعلی آموزش عالی کشور نخبگان به درستی شناسایی می شوند؟
خالدی: قابلیت‌های افراد همیشه در کنکور بروز پیدا نمی‌کند. چه بسا جوانان عزیزی با مدرک کاردانی یا تکنسین و کارشناسی، ایده‌های بسیار ناب و خلاقانه ای داشته باشند و در صورت ایجاد بستری مناسب، این ایده‌ها به شکوفایی برسند.
نخبه کسی است که قدرت تفکر و اندیشه ورزی، خلاقیت و توانایی حل مسئله و تحلیل موضوعات به صورت گسترده، عمیق و شبکه ای را داشته باشد.
مدیریت کلان دانشگاه آزاد اسلامی، شرط اصلی عملکرد بهتر
آنا: آیا دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به دانشگاه‌های سطح یک کشور عملکرد بهتری در حوزه نخبگان داشته است؟
خالدی: دانشگاه آزاد یک ظرفیت بسیار خاص و ویژه در راستای این هدف عالی است. من ظرفیت دانشگاه آزاد را از وزارتخانه‌ها در حوزه‌های مختلف کارآمدتر می‌دانم. دانشگاه‌های سطح یک خیلی ویژه دیده می‌شوند.
اگر شما بخواهید همان دانشگاه سطح یک را با دانشگاه‌های آزاد و واحدهای مختلف آن هم‌تراز کنید، می‌بینید نسبت به آن سرمایه‌ای که دارد، دانشگاه آزاد مؤثرتر عمل می‌کند.
البته ظرفیت‌های دانشگاه آزاد در ۱۰ سال اخیر بیشتر بروز کرد! بدون شک نگاه مدیریت کلان دانشگاه آزاد در این موضوع، شرط اصلی است و دراین‌باره هیچ بحثی نیست اما در واقع خود دانشگاه آزاد هم این ظرفیت را دارد که برایش این‌طور ببینید و برنامه‌ریزی کنید و من فکر می‌کنم که تازه یک رونمایی از ظرفیت این دانشگاه است.
یعنی لایه‌های دیگر توانمندی دانشگاه آزاد نیازمند ادامه این برنامه‌هاست، برنامه‌هایی که بخشی از آن مانند سند تحول، سند توسعه، نظامات پژوهشی و ...طراحی شده است. هرچند ما هنوز به لایه محصول استراتژیک نرسیده‌ایم.
آنا: دانشگاه آزاد در بهره‌وری و استفاده از ظرفیت‌هایش چه تفاوتی با دانشگاه‌های دیگر داشته است؟
خالدی: دانشگاه آزاد به تعبیری با دانشگاه‌های دولتی در نظام آموزشی کشور در درجه دوم تلقی شده و این خیلی مهم است که دانشگاه آزاد در این سال ها از حیثیت خودش دفاع کرده و خود را به این سطح رسانده است. بودجه دانشگاه‌های دولتی همواره تأمین شده و زیر چتر کامل دولت قرار دارند.
با این شرایط دانشگاه آزاد توانسته با همه سختی‌ها روی پای خودش بایستد، از هویتش دفاع کرده و هم در جامعه پژوهشی، نخبگی و راهبردی کلان کشور ذی‌نقش شود. بهره‌وری فقط پول نیست. تولید نیروی انسانی متخصص، متعهد، کارآمد، کارآفرین، تولید فناوری، همه اینها را شامل می‌شود
اگر به ظرفیت نخبگان در همایش‌ها، کنفرانس‌ها، نشست‌های علمی و تخصص مهم توجه کنید می بینید دانشگاه آزاد اسلامی هم سهیم است و این روند با سرعت بیشتری ادامه دارد.
البته من شخصاً نگاهم این نیست که دانشگاه آزاد با دانشگاه‌های دولتی و ... در حال رقابت است. دانشگاه آزاد وظیفه‌اش را انجام داده و آن چیزی را که از عهده‌اش برمی‌آید، کم نگذاشته است.
البته همیشه تا سطح مطلوب فاصله داریم و شکی در این نیست. بهره‌وری فقط پول نیست. تولید نیروی انسانی متخصص، متعهد، کارآمد، کارآفرین، تولید فناوری، همه اینها را شامل می‌شود. در سبد بهره‌وری علمی، آموزشی و پژوهشی در کل کشور آیا امروز کسی می‌تواند بگوید سهم دانشگاه آزاد سهم متوسطی است؟ خیر! سهم بالایی است! بهره‌وری فقط پول نیست. تولید نیروی انسانی متخصص، متعهد، کارآمد، کارآفرین، تولید فناوری، همه اینها را شامل می‌شود
آنا: به نظر شما چه رویکردی باعث رد این طرح علمی موفق شده بود؟
خالدی: چون در پیش فرض های ذهنی، باور پذیری قدرت علمی دانشگاه و به ویژه دانشگاه آزاد اسلامی صورت نگرفته است. اما باور کردیم اساتید ما کاملاً عالم و دانشمند بوده، می‌دانند و می‌توانند!
همین رویکرد باعث شد با بهترین دانشگاه‌های کشور رقابت کرده و سکوی قهرمانی را گرفتیم. اخذ پروانه بهره‌برداری برای محصولات بهداشتی و دارویی مراحل بسیار سختی داشته و با توجه به اینکه اولین محصول دانش‌بنیان ما بود، چندین ماه طول کشید ولی توانستیم این مسیر را باز کنیم. این آن تغییر است!
آنا: سند تحول دانشگاه آزاد اسلامی چه تأثیری بر حمایت از نخبگان خواهد داشت؟
خالدی: سند تحول، یک پشتیبان و نقشه راه است. این سند برای افرادی که در این حوزه دست‌ورزی کرده‌اند، بهترین فضا و فرصت را ایجاد می‌کند تا در این مسیر پیش بروند. این سند بسیار گسترده است و اجزاء و ابعاد مختلفی دارد و برای تحقق کامل باید جامعیت آن لحاظ شود.
این سند یک بازه پنج ساله داشته و می‌تواند در گام‌های بعدی به آن اهداف غائی و موضوع اصلی که در نگاه بلندمدت رهبری برای نقشه علمی کشور است، دست یابد. این سند با نگاه دقیق و عالمانه ای تنظیم شده و می توان آینده خوبی در ذیل این سند برای واحدها، استانها، کل دانشگاه و بالاخره در اثر آن، جامعه متصور شد.
بیشتر بخوانید:
حرکت دانشگاه به سمت مهارت‌افزایی، کارآفرینی و اقتصاد دانش‌بنیان
حمایت دانشگاه آزاد اسلامی از پایان‌نامه‌های کاربردی نخبگان
طرح «الف» و «ب» فرصتی ویژه برای ارتباط صنعت و دانشگاه
آنا: آیا با اجرایی شدن طرح «الف» و «ب» عدالت مورد نظر محقق شده است؟
خالدی: طرح الف و ب یک طرح تحولی است که به سیستم فرصت می‌دهد تا در رابطه با توسعه و برنامه‌های تحولی واحد و دانشگاه از ظرفیت‌ها بهتر استفاده کند. طرح الف و ب بایستی به خوبی فرهنگ‌سازی شده و هنوز جا دارد که همه اساتید و در کُنه این طرح قرار بگیرند و از ویژگی های آن آگاه شوند.
طرح الف و ب فرصت همکاری، مشاوره و فعالیت در حوزه های فنی و فرهنگی را بین دانشگاه و اساتید ایجاد کرد. البته تا تحقق همه ظرفیت‌ها می توان روی این طرح کار کرد و مهم انس گرفتن اساتید با آن است. هر چند نه الف بودن امتیاز مثبت است و نه ب بودن امتیاز منفی. این طرح فضایی فراهم کرده تا فردی که می‌تواند ارتباط صنعت و دانشگاه را خوب مدیریت کند، از آن فضا هم استفاده کند.
پیش از این طرح فرد یا بایستی صنعتی بود یا دانشگاهی ولی با این طرح می‌تواند هر دو را به خوبی در کنار هم داشته باشد و این یک فرصت ویژه است. البته محصول طرح خودش یک مدیریت می‌خواهد. ممکن است شما بعد از مدتی یکسری متخصصان را داشته باشید که به عنوان مثال توانسته‌اند بین صنعت نفت و دانشگاه تعامل برقرار کنند.
فراهم کردن شبکه بزرگ علمی با طرح پایش
آنا: طرح پایش تا چه میزان در پیشرفت علمی کشور موفق خواهد بود؟
خالدی: در حال حاضر دو برنامه علمی پدافند غیرعامل و برنامه علمی توسعه دریا در واحد تهران شمال داریم که طرح پایش، یکی از موضوعاتش همین برنامه علمی است. سوابق علمی این دو برنامه تأثیرگذار بوده و هم اکنون بیش از یک هزار پایان‌نامه در سراسر کشور تحت نظام موضوعات پدافند غیرعامل، توسط دانشجویان اخذ شده و روی آن کار می‌کنند.
به عبارت دیگر یک هزار دانشجو و حداقل دو هزار استاد راهنما، مشاور و ... به این شبکه متصل شده‌اند که شبکه علمی بزرگی ایجاد کرده و دانش تولیدی آن در ابعاد کاربردی، فناوری و حل مسئله پر برکت خواهد بود. این برنامه برای تمامی دانشگاه‌ها و حتی وزارت علوم نیز الگوی بسیار خوبی است.
فقط در رابطه با پدافند غیرعامل برای رسیدن به این سطح، نزدیک به ۱۰ هزار ساعت کار علمی کرده‌ایم؛ کار عمیق، دقیق و حرفه‌ای که صددرصد قابل دفاع است.
آنا: از دستاوردهای این حوزه می توانید مثالی بزنید؟
خالدی: بله، در حال حاضر به مباحث بین‌رشته‌ای رسیده‌ایم، به عنوان نمونه همکاران ما در گروه حسابداری دانشکده مدیریت با مجمع حسابداران ایران همایشی تحت عنوان «فرصت‌ها و چالش‌های حسابداری و امور مالی در عصر نوین» را برگزار کردند.
شعار این همایش «تاب‌آوری و پایداری نظام اقتصادی کشور» است که بر اساس بررسی و استخراج موضوعات حوزه اقتصادی انتخاب شده و حاصل کار اندیشه‌ورزی است.
یا حتی در حوزه مدیریت ریسک، حرف‌هایی برای گفتن داریم که در صنایع مختلف تفکر و رویکرد جدیدی ایجاد می‌کند و این همان بحث‌های دانشی ایجاد شده طی جلسات، بحث‌ها، پژوهش‌ها و گفتمان‌ها است.
تبدیل وضعیت حضوری به مجازی، پلکانی اما با سرعت و دقت مناسب
آنا: با توجه به اینکه واکسیناسیون به سطح قابل توجهی رسیده، آیا اقدام جدی در خصوص بازگشایی‌ها داشته‌اید؟
خالدی: تمامی بخش‌های آموزش و پشتیبانی آمادگی لازم در ارتباط با بازگشایی را دارند اما ذکر این نکته مهم است که فعال کردن تمامی ظرفیت‌ها و کلاس‌ها ممکن نیست.
ظرفیت بعضی از کلاس‌ها بیش از ۳۰ نفر است، لذا برای کلاس‌های بیش از ۳۰ نفر محدودیت‌هایی وجود دارد. اما باورمان شروع بازگشایی و برگزاری کلاس‌های حضوری در این ترم است. زیرا، آموزش مجازی کیفیت آموزش حضوری را ندارد. همچنان که تبدیل وضعیت حضوری به مجازی ناگهانی بود، باید پلکانی اما با سرعت و دقت مناسب، این تبدیل معکوس را انجام دهیم.
با توجه به گستردگی دانشگاه، دروس و رشته‌ها، به ویژه تحصیلات تکمیلی همه اذعان داریم که در این ترم بخشی از کلاس‌ها و حتی‌الامکان امتحانات باید حضوری شده تا بتوانیم ترم آینده را کاملاً حضوری برگزار کنیم. در بازگشایی‌ها، اولویت با دکتری، تحصیلات تکمیلی و بعد با کلاس‌های عملی و آزمایشگاه‌ها است.
انتهای پیام/پ
انتهای پیام/