آموزش یادگیری ترکیبی رویکردی نوین در فرایند یاددهی است

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - حجت عابدی، تحقیقات نشان داده است که آموزش های الکترونیکی صرف نیز دارای محدودیت های خاص خود هستند و نمی‌توانند به طور کامل جایگزین آموزش سنتی (چهره به چهره) شوند. بنابراین با وجود مزایا و معایب هر دو روش آموزشی، متخصصان امور آموزشی سعی می کنند تا روش های مختلف را با هم ترکیب کنند و معتقدند که یادگیری ترکیبی، یک رویکرد اثربخش برای حل این مشکلات است.

یادگیری ترکیبی با داشتن مزیت‌های هر دو رویکرد آموزش (سنتی و الکترونیکی) یک رویکرد موثر برای افزایش اثربخشی یادگیری، سهولت دسترسی به مواد آموزشی و افزایش اثربخشی هزینه ها باشد. همچنین به دلیل ارائه فرصت‌های مختلف به منظور یادگیری، موجب آن می‌شود که در کنار افزایش جذابیت آموزش، به تفاوت های فردی فراگیران نیز به طور مناسبی توجه شود، زیرا همه افراد به یک شیوه یاد نمی‌گیرند و به همین دلیل استفاده از روش‌های مختلف برای آموزش ضروری به‌نظر می‌رسد.

دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای در میان سایر مراکز علمی در حوزه آموزش ترکیبی گام‌های بسیار خوبی برداشته است به طوری که توانسته با این نوع آموزش نه تنها کیفیت آموزشی را حفظ کند بلکه میزان یادگیری و مهارت افزایی دانشجویان را در حد استاندارد رعایت کرده و نتایج خوبی به دست آورد. در این میان ابراهیم صالحی عمران، رئیس دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای یادگیری ترکیبی را رویکردی نوین در توسعه آموزش و فرایند یاددهی می‌داند که در این رابطه با وی ساعتی را درباره این نوع آموزش گفت‌وگو کردیم.

آنچه در گفت‌وگوی ما با ابراهیم صالحی عمران می‌خوانید:

* آموزش الکترونیکی فرصت های بیشماری را برای یادگیری افراد فراهم می کند

* تکنولوژی این امکان را به وجود می آورد که بتوان آموزش را در مکان های مختلف برای کارکنان فراهم کرد

* یادگیری مجازی محاسن زیادی دارد اما این به این معنا نیست که یادگیری کلاسی به پایان راه خودش رسیده است

* آموزش الکترونیک برای حداکثرکردن مزایای روش آموزش رودررو و تکنولوژی چندگانه یادگیری توصیف می شود

* روش ترکیبی هم در زمینه آموزش های صنعتی و سازمانی و هم در زمینه آموزش و پرورش به طور سریعی در حال رشد است

* آموزش الکترونیکی ارتباط ویژه دانش و نیاز اطلاعاتی افراد را برآورده می کند

* اثربخش بودن آموزش ترکیبی چالش پیش روی همه سازمان های آموزشی است

آموزش الکترونیکی شانس یادگیری از یک دانشگاه مشهور و معتبر را امکان پذیر می کند

آنا: آیا تغییر روند آموزش آسیب پذیر است نظرتان درباره آموزش الکترونیکی چیست؟

صالحی عمران: هزاره سوم میلادی، عصر تغییر و تحولات شتابنده است و جهان امروز شدیدا تحت تاثیر تغییرات تکنولوژیک قرار دارد. یکی از حوزه هایی که به شدت تحت تاثیر این تغییرات قرار گرفته است، حوزه آموزش و یادگیری است. به طوری که امروزه، آموزش الکترونیکی یکی از پویاترین روش های مطرح برای ارائه خدمات آموزشی در آمده است.

همه نشانه ها حاکی از این است که اگرچه یادگیری الکترونیکی محاسن زیادی دارد اما این به این معنا نیست که یادگیری کلاسی به پایان راه خودش رسیده استآموزش الکترونیکی فرصت های بیشماری را برای یادگیری افراد فراهم می کند که قبلا امکان پذیر نبود. از این طریق شانس یادگیری از یک دانشگاه مشهور و معتبر امکان پذیر می شود، نیازی به تغییر در شیوه زندگی فراگیر وجود ندارد و موجب ترک شغل یا مهاجرت وی یا خانواده اش نمی شود و امکان دستیابی نامحدود به اطلاعات را فراهم می کند.

تکنولوژی، آموزش را در مکان های مختلف فراهم می کند

آنا: درباره ویژگی های آموزش الکترونیکی بگوئید؟

صالحی عمران: ابزارهای یادگیری الکترونیکی این مزیت را برای فراگیران فراهم می آورد تا بتوانند هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی یاد بگیرند. با تکنولوژی های آموزش الکترونیکی، آنها می توانند هر کاری را در هر زمان و مکان که مناسب باشد انجام دهند.

تکنولوژی این امکان را به وجود می آورد که بتوان آموزش را در مکان های مختلف برای کارکنان فراهم کرد و از دسترسی پیدا کردن همه آنان به مطالب آموزشی اطمینان حاصل کرد و همچنین از هزینه های اضافی، آوردن مربی یا فرستادن فراگیران به بیرون از شهر برای فراگیری برنامه های آموزشی جلوگیری می کند با وجود تمامی مزایایی که برای آموزش الکترونیکی بر شمرده شد، اما امروزه نتایج تحقیقات نشان دادند که این نوع آموزش ها نیز محدودیت های خاص خود را دارد.

یادگیری الکترونیکی در آموزش آن گونه که سروصدا به پا کرده است در مقام عمل و تاثیر، فعلا چندان قابل توجه نیست

آنا: درباره محدودیت های آموزش الکترونیکی بگوئید و نظرتان در خصوص آموزش یادگیری کلاسی چیست؟

صالحی عمران: در قالب یک مثال باید بگویم بیان این سخن که آموزش سنتی و کلاسی کاملا قدیمی شده و هیچ ارزشی ندارد، کاری ساده است؛ اما همه نشانه ها حاکی از این است که اگرچه یادگیری الکترونیکی محاسن زیادی دارد اما این به این معنا نیست که یادگیری کلاسی به پایان راه خودش رسیده است.

یادگیری الکترونیکی نیز ضعف ها و محدودیت های خاص خود را دارد در واقع امروزه معلوم شده است که جایگاه استفاده از یادگیری الکترونیکی در آموزش آن گونه که سروصدا به پا کرده است در مقام عمل و تاثیر، فعلا چندان قابل توجه نیست و آموزش های الکترونیکی نیز از نبود تعامل انسانی مناسب، تاخیر در بازخورد، تعویق در یادگیری غیر همزمان و کمبود انگیزش برای خواندن مواد الکترونیکی آنلاین، رنج می برد.

یادگیری ترکیبی هم در زمینه آموزش‌های صنعتی و سازمانی و هم در زمینه آموزش و پرورش به طور سریعی در حال رشد است و بیشتر موسسات آموزشی و سازمان‌ها برای ارائه خدمات بهتر به فراگیران‌شان، از این رویکرد استفاده می‌کننددر پاسخ به این کمبودها و همچنین با توجه به اینکه آموزش های کلاسی و سنتی نیز دارای مزایای خاصی از قبیل کمک مربی برای فراگیری محتوی و تشویق یادگیری، برقراری ارتباط بین تجارب گذشته و حال فراگیران، سرعت بخشیدن تسهیلگر در فرآیند کسب معلومات و دریافت بازخورد از طریق دیگران است بسیاری از متخصصان آموزش سعی می کنند تا روش های مختلف را با هم ترکیب کنند و معتقدند که یادگیری ترکیبی یک رویکرد امیدبخش برای حل این مشکلات است و با این رویکرد می توان مزیت های هر دو نوع آموزش الکترونیکی و آموزش سنتی را داشت.

اصطلاح یادگیری ترکیبی به نسل سوم از سیستم های آموزش از راه دور اطلاق می شود

آنا: درباره مفهوم یادگیری ترکیبی توضیح دهید؟

صالحی عمران: یادگیری ترکیبی یک اصطلاح نسبتا جدید است اما مفهوم آن برای چندین دهه است که در حوزه هایی مانند آموزش مجازی وجود داشته است به طور کلی، اصطلاح یادگیری ترکیبی به نسل سوم از سیستم های آموزش از راه دور اطلاق می شود.

نسل اول، شامل آموزش مکاتبه ای بود که روش ها و ابزارهای آموزشی یک طرفه از قبیل ایمیل، رادیو و تلویزیون را به کار می گرفت؛ نسل دوم، آموزش از راه دور مبتنی بر تکنولوژی های صرف از قبیل یادگیری مبتنی بر وب و یادگیری مبتنی بر کامپیوتر بود و نسل سوم که یادگیری ترکیبی است و به عنوان یک روش برای حداکثر کردن مزایای روش آموزش رودررو و تکنولوژی چندگانه برای یادگیری توصیف می شود.

رشد سریع یادگیری ترکیبی هم در زمینه آموزش های صنعتی و سازمانی

آنا: نظرتان درباره وضعیت رشد آموزش یادگیری ترکیبی چیست؟

صالحی عمران: یادگیری ترکیبی هم در زمینه آموزش‌های صنعتی و سازمانی و هم در زمینه آموزش و پرورش به طور سریعی در حال رشد است و بیشتر موسسات آموزشی و سازمان‌ها برای ارائه خدمات بهتر به فراگیران‌شان، از این رویکرد استفاده می‌کنند.

یادگیری ترکیبی، همچنین تحت عنوان یادگیری هایبرید یا آمیخته نیز نامیده می‌شود و به طور کلی تعاریف متعددی از این اصطلاح وجود دارد به طوری که این نوع یادگیری به عنوان ادغام اندیشمندانه یادگیری الکترونیکی و یادگیری چهره به چهره است.

یادگیری ترکیبی از طرف دیگر می‌تواند به عنوان یک برنامه یادگیری که در آن بیش از یک روش ارائه با هدف بهینه سازی نتایج یادگیری و اثربخشی هزینه ها به کار گرفته می شود، توصیف شود. علاوه بر این، براساس نظر والیتان، یادگیری ترکیبی برای توصیف فعالیت‌های یادگیری مبتنی بر رویدادهای گوناگون از قبیل آموزش رودررو، یادگیری الکترونیکی زنده و یادگیری خودمحور، استفاده می‌شود.

آموزش الکترونیکی ارتباط ویژه دانش و نیاز اطلاعاتی افراد را برآورده می کند

آنا: از دیگر ویژگی های آموزش الکترونیکی بگوئید؟

صالحی عمران: یادگیری ترکیبی، به عنوان ترکیب اثربخش فنون، تکنیک ها و چگونگی ارائه یادگیری گوناگون تعریف می شود تا ارتباط ویژه دانش و نیاز اطلاعاتی افراد را برآورده کند تا فراگیران بتوانند در هر زمانی از روز به اطلاعاتی که روی وب وجود دارد، دسترسی پیدا کنند و آنها را زمانی که مورد نیاز آنهاست، به کار بگیرند.

همچنین باید به این نکته اشاره کنم که یادگیری ترکیبی، رویکردهای به ظاهر متضاد مثل یادگیری رسمی و غیر رسمی، تجاری آنلاین و چهره به چهره، مسیرهای هدایت شده و خودفرمان، منابع دیجیتالی و ارتباطات دانشکده‌ها را به منظور دستیابی به اهداف سازمانی و فردی باهم ترکیب می کند.

برنامه ریزی برای یک برنامه یادگیری ترکیبی شامل هشت بعد است

آنا: آیا مدل های خاصی برای یادگیری ترکیبی وجود دارد؟

صالحی عمران: اگرچه یادگیری ترکیبی یک روند نسبتا جدید در آموزش است ولی محققان و مربیان مطالعاتی را برای طراحی چارچوب با مدل ها برای اثربخشی یادگیری ترکیبی انجام دادند. یکی از این مدل ها، مدل هشت بعدی خان است که به عنوان راهنمایی برای طراحی، توسعه، ارائه ، اداره و ارزیابی برنامه های یادگیری ترکیبی ارائه می شود.

برای اثربخش بودن یک دوره یادگیری ترکیبی، طراحان آموزشی و برنامه ریزان آموزشی و درسی هنگام طراحی این دوره ها، باید اصول و قوانینی را مد نظر قرار دهند.که می توان به طراحی ترکیب اشاره کرد که در آن یک دوره ترکیبی طراحی شده خوب از روش های تدریس می تواند تجارب یادگیری در خور را برای اکثر فراگیران فراهم آورداین چارچوب طراحان آموزشی را قادر می سازد که سوالات صحیح و به جا بپرسند و فرآیند تفکرشان را سازمان دهی کنند. برنامه ریزی برای یک برنامه یادگیری ترکیبی شامل هشت بعد است که می توان به پداگوژیک، تکنولوژیک ، طراحی ، ارزشیابی ، مدیریت ، منبع پشتیبانی ، اخلاق و نهادی است که در واقع این مدل هشت بعدی ابزاری را ارائه می دهد که به کمک آن می توان گزینه های ارائه آموزش را هم به صورت انفرادی و هم به صورت کلی به منظور ایجاد برنامه های یادگیری ترکیبی انتخاب کرد.

روش های تدریس می تواند تجارب یادگیری در خور را برای اکثر فراگیران فراهم آورد

آنا:درباره فاکتورهای موفقیت یادگیری توضیح دهید؟

صالحی عمران: معتقدم برای اثربخش بودن یک دوره یادگیری ترکیبی، طراحان آموزشی و برنامه ریزان آموزشی و درسی هنگام طراحی این دوره ها، باید اصول و قوانینی را مد نظر قرار دهند.که می توان به طراحی ترکیب اشاره کرد که در آن یک دوره ترکیبی طراحی شده خوب از روش های تدریس می تواند تجارب یادگیری در خور را برای اکثر فراگیران فراهم آورد.

در طراحی یک دوره یادگیری ترکیبی، مشخصات فراگیران باید به درستی مورد توجه قرار گیرند که این امر شامل مقدار زمانی که آنها نیاز دارند تا به آموزش دسترسی پیدا کنند و موارد مرتبط دیگر می شود. اما دومین فاکتور مربوط به انعطاف پذیری زمان است که قابلیت انعطاف برنامه زمانی برای دست یابی به موفقیت، یک امر حیاتی است.

در دسترس بودن سیستم، افراد را قادر می سازد تا افراد هر زمانی که آماده هستند و زمان لازم را دارند مطالعه کنند.همچنین سومین فاکتور ترکیب رسانه ها و سبک های یادگیری نیز اهمیت دارد زیرا انعطاف پذیری در فرمت های رسانه ها، تجارب یادگیری بهینه را براساس اولویتهای فردی فراهم می کند. برای انتخاب صحیح روشها و قالب های سبک های یادگیری و سطح آموزش مخاطبان و همچنین انگیزش فراگیران باید به درستی مطرح شده باشد.

نوع و کیفیت محتوا یادگیری، برای موفقیت یک امر ضروری است

آنا: درباره سایر فاکتور ها بگوئید؟

صالحی عمران: چهارمین فاکتورهای موفقیت یادگیری حمایت از فراگیران است زیرا بازخورد از جانب مربیان، کارشناسان موضوع مهارت و همچنین حمایت های فنی و استدلالی از فراگیران نیاز است تا ظرف مدت ۲۴ ساعت برای آنها ارسال شود و این پاسخ به موقع می تواند این حس را برای فراگیران فراهم آورد که در پشت محیط آنلاین، شخصی وجود دارد که می تواند به آنها بازخورد دهد و کمک کند.

در طراحی یک دوره یادگیری ترکیبی، مشخصات فراگیران باید به درستی مورد توجه قرار گیرند که این امر شامل مقدار زمانی که آنها نیاز دارند تا به آموزش دسترسی پیدا کنند و موارد مرتبط دیگر می شود. اما دومین فاکتور مربوط به انعطاف پذیری زمان است که قابلیت انعطاف برنامه زمانی برای دست‌یابی به موفقیت، یک امر حیاتی استاز طرفی فاکتور پنجم مربوط به پشتیبانی اجرایی است در واقع یادگیری ترکیبی نیز مانند هر تغییر مهم دیگر در محیط کسب و کار و محیط های آموزشی نیاز به پشتیبانی اجرایی دارد.همچنین محتوا به عنوان ششمین فاکتور اهمیت دارد زیرا نوع و کیفیت محتوا یادگیری، برای موفقیت یک امر ضروری است. یک بخش مهم از انتخاب محتوا مناسب تصمیم گیری درباره این امر است که آیا فعالیت های یادگیری توانایی آگاه کردن فراگیران، توسعه مهارت ها و ایجاد شایستگی‌ها را دارد.

اثربخش بودن آموزش چالش پیش روی همه سازمان های آموزشی است

آنا: به عنوان نتیجه گیری درباره آموزش الکترونیکی توضیح دهید؟

صالحی عمران: اهمیت موضوع یاددهی- یادگیری و تقاضای روزافزون برای دسترسی به امر آموزش از یک طرف و از طرف دیگر تاکید بر اثربخش بودن آموزش، ضمن کاهش هزینه های آن، یکی از چالش های پیش روی همه سازمان های آموزشی است. بدون تردید، ظهور فناوری های نوین آموزشی و پیدایش آموزش الکترونیکی، نوید فراهم کردن این فرصتها را به ما داده است اما این به تنهایی باعث ایجاد یادگیری عمیق و موثر نمی‌شود.

آموزش الکترونیکی نیز با وجود تمامی مزایایی که دارد، دارای محدودیت های خاص خود از قبیل افزایش هزینه های اولیه نسبتا بالا، محدودیت دسترسی همگان در بهره برداری و دسترسی به رایانه و خدمات جانبی آن، محدودیت اعمال مدیریت و نظارت بر منابع آموزشی و هدایت نظام یافته آنها، محروم ماندن فراگیران در بهره مندی از روابط اخلاقی و تربیتی بین معلمان و فراگیران و کم بودن پهنای باند در ارسال چندرسانه مطالب آموزشی است.

از طرف دیگر، آموزش‌های سنتی (رودررو) نیز در کنار محدودیت هایی که دارند، دارای مزایایی از قبیل کمک مربی برای فراگیری محتوی و تشویق یادگیری، برقراری ارتباط بین تجارب گذشته و حال فراگیران، سرعت بخشیدن تسهیلگر در فرآیند کسب معلومات و دریافت بازخورد از طریق دیگران هستند و نمی توان به طور کامل آنها را کنار گذاشت و از رویکرد آموزش الکترونیکی صرف استفاده کرد.

انتهای پیام/