باید ثبت اختراعات دانشجویان افزایش پیدا کند/ لزوم استفاده از اقتصاد دانش‌بنیان برای شتاب علمی کشور
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-علیرضا محمدی؛ دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن ۴۰ درصد از سهم آموزش عالی کشور اقدامات مؤثری در حوزه علم و فناوری انجام داده و همیشه در مسیر اعتلای علم و پژوهش ایران اسلامی گام برداشته است.
این دانشگاه با داشتن واحدهای دانشگاهی مسئله‌محور و کارآمد، به تربیت دانشجویانی ایده‌پرداز، کارآفرین و باانگیزه می‌پردازد تا با دانش خود بتوانند علم را با تکنولوژی روز ارتقا دهند و در مسیر رشد پرشتاب علمی کشور مؤثر واقع شوند. همچنین اساتید نخبه و با تجربه‌ای در این دانشگاه وجود دارند که دارای مقالات پراستناد علمی و اختراع‌های مختلف هستند که هرکدام گنجینه‌ای برای دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شود.
در همین راستا با مجید منجمی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به گفتگو نشسته‌ایم.
یادآور می‌شود، بر اساس گزارشی که توسط متخصصان دانشگاه استنفورد آمریکا در شانزدهم اکتبر ۲۰۲۰ در مجله PLOS منتشر شده، منجمی در لیست دو درصد دانشمندان و نخبگان علمی جهان قرار گرفته است. لیست اعلام‌شده از سوی دانشگاه استنفورد بر اساس بررسی سوابق تحقیقاتی و بر پایه ارزیابی ۶ فاکتور بوده که یکی از آنان، استنادات بالای مقالات تحقیقی و سهم تأثیرگذاری آنان در پیشرفت حوزه‌های تخصصی جهان است.
این پژوهشگر توانمند دارای ۴۱۹ مقاله علمی بوده که ۲۹۴ مورد آن ISI و سایر مقالات مربوط به مقالات علمی پژوهشی و کنفرانس‌های معتبر علمی است. این مقالات در موضوع‌های مختلف اعم از شبیه‌سازی دینامیک مولکولی، شیمی کوانتوم، شیمی محاسباتی، دینامیک مولکولی در سیستم‌های نانو بیوتکنولوژی و پیل‌های سوختی و باتری‌های لیتیومی، مدل‌سازی مولکولی، ساختارهای الکترونیک، شیمی فیزیک، مکانیک کوانتوم و نظریه تابعی چگالی است. وی همچنین تألیف و ترجمه ۵۰ کتاب علمی و تخصصی را در کارنامه علمی خود ثبت کرده است.
منجمی از سال 1374 همکاری خود را با دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان مدرس رشته شیمی فیزیک آغاز کرده است. همچنین به‌مدت دو سال در دانشگاه «تگزاس در آستین» آمریکا (دوره پسادکتری) در حوزه شبیه‌سازی سیستم‌های مولکولی و نانوموتورهای مولکولی به امر تحقیق و پژوهش در کنار پروفسور James E.Boggs پرداخته است.
مشروح گفتگوی خبرگزاری آنا با این دانشمند ایرانی در ادامه آمده است.
تولید علم تنها از طریق تحقیق و پژوهش حاصل می‌شود
آنا: اساتید و دانشجویان چگونه می‌توانند به تولید علم کمک کنند؟
منجمی: جامعه‌شناسان بر این باور هستند که هر کشوری نیاز به توسعه پایدار دارد و این مهم زمانی حاصل می‌شود که جهت آن مبتنی بر دانش و تحقیق و به‌عبارتی «تولید علم» باشد. تولید علم و دانش تنها از طریق تحقیق و پژوهش حاصل می‌شود که وظیفه اصلی اساتید و دانشجویان در مراکز پژوهشی و دانشگاه‌هاست. در واقع تولید علم موجب تولید اشتغال و ثروت و در نهایت سبب آسایش، توانایی و امنیت اجتماعی می‌شود.
دانشجویان بزرگ‌ترین نیروی محرکه پیشرفت علم و فناوری هستند
دانشجویان به‌عنوان بزرگ‌ترین نیروی محرکه پیشرفت علم و فناوری در عرصه‌های مختلف دانش در دانشگاه‌های کشور محسوب می‌شوند. این قشر دانشگاهی باید با اتکا به دستاوردهای بزرگ ایران در حوزه‌هایی مانند فناوری نانو، بیو، هوافضا، سلول‌های بنیادی و هسته‌ای ورود کنند و در مرزهای دانش جهانی، سرعت و شتاب بگیرند.
لزوم استفاده از اقتصاد دانش‌بنیان برای شتاب علمی کشور
مسلماً این مهم با برنامه‌ریزی صحیح وزارت علوم و دست‌اندرکاران امور پژوهشی به‌خصوص تخصیص سهم تحقیقات از تولید ناخالص ملی با رویکرد اقتصاد دانش‌بنیان حاصل می‌شود.
h-index چیست؟
آنا: چگونه موفق شدید که در فهرست ۲ درصد برتر دانشمندان دنیا قرار بگیرید؟ چه معیارهایی مدنظر داوران بود؟
منجمی: معیار انتخاب دانشمندان برتر دنیا از سوی داوران، شاخص h-index و تعداد مقالات چاپ شده است. در سایت www.scopus.com عدد h-index این جانب 62 و تعداد مقالات ISI چاپ شده تاکنون 394 مورد ذکر شده است. میزان عدد h-index در حقیقت تأثیر کارهای علمی یک محقق بر روند تولید علم و علم‌افزایی است و این مهم در اثر انتشار مقالات در مجلات معتبر بین‌المللی حاصل می‌شود.
ISI معتبرترین مؤسسه نمایه‌سازی علمی است
مؤسسه اطلاعات علمی یا ISI که مخفف Institute for Scientific Information است در حال حاضر در شهر فیلادلفیای آمریکا مستقر است و در حقیقت معتبرترین مؤسسه نمایه‌سازی علمی به‌شمار می‌رود. توسط این مؤسسه، داده‌های علمی که حاوی پوشش جامعی از مؤثرترین تحقیقات انجام شده در سراسر جهان است، نشر داده می‌شود.
در این راستا دانشگاه استنفورد آمریکا که به تناوب جزو چهار دانشگاه برتر جهان است به بخش تحقیقات آماری خود در خصوص ارائه لیست 2 درصد محققان جهان، مأموریت داد تا بر مبنای ضوابط فوق‌الذکر عمل کرده و رتبه‌بندی جهانی را استخراج و اعلام کنند. در نتیجه حدود 100 هزار پژوهشگر در تمامی رشته‌ها و گرایش‌ها انتخاب و به‌صورتی ردیفی مرتب و اعلام شد. البته نکته‌ای که حائز اهمیت است، اخذ شماره ردیفی است که یک پژوهشگر بین این 100 هزار نفر به خود اختصاص می‌دهد و این شماره ردیف بر مبنای h-index است که جایگاه برتر محققان را در لیست مشخص می‌سازد.
ضرورت افزایش ثبت اختراعات در دانشجویان
آنا: برای تشویق دانشجویان به سمت تولید علم و شرکت در جشنواره‌های علمی و پژوهشی ملی و بین‌المللی چه راهکارهایی وجود دارد؟
منجمی: نه‌تنها ضرورت دارد که دانشجویان به سمت تولید علم تشویق و ترغیب شوند بلکه باید در خصوص سایر فعالیت‌های پژوهشی مانند ثبت اختراعات، آنان را راهنمایی کرده و جهت‌دهی لازم توسط اساتید و دست‌اندرکاران پژوهش صورت بگیرد.
متأسفانه در حال حاضر نسبت ثبت اختراعات به تعداد مقالات عدد بسیار کمی دارد (حدود 0.002) لذا الزامی است این نسبت افزایش یابد. البته این امر با ایجاد قوانین محکم حمایتی و نظارتی با اتکا به حمایت قانون و سامان‌دهی منابع در بخش تحقیقات حاصل می‌شود.
دانشگاه به تنهایی نمی‌تواند بار عظیم حمایت از دانشجویان را به دوش بکشد
آنا: رویکرد نظام آموزش عالی را در خصوص حمایت کردن از دانشجویان نمونه کشوری چگونه ارزیابی می‌کنید؟
منجمی: برای تقویت اقتصاد دانش‌بنیان نیاز است که دانشجویان برای شرکت در جشنواره‌های علمی و پژوهشی چه در سطح داخلی و چه بین‌المللی مورد حمایت مؤسسات، پژوهشکده‌ها و وزارتخانه‌ها قرار بگیرند و هزینه‌های لازم برای آنان تأمین شود.
در واقع دانشگاه به تنهایی نمی‌تواند بار عظیم حمایت کردن از دانشجویان را به دوش بکشد و در این زمینه همکاری تنگاتنگ بخش صنعت و کسب‌وکار و بنگاه‌های بزرگ اقتصادی را می‌طلبد تا به کمک دانشگاه آمده و حمایت لازم را از اساتید و دانشجویان به‌عمل آورند.
لزوم تقویت ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت
آنا: آیا بستر لازم برای شرکت دانشجویان و اساتید در مسابقات و همایش‌های علمی و انگیزه دادن به آنان از سوی مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد؟
منجمی: دانشگاه آزاد اسلامی، بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان است و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در زمره یکی از واحدهای برتر این دانشگاه بزرگ محسوب می‌شود. دانشگاه آزاد علی‌رغم اینکه از بودجه دولت استفاده نمی‌کند و دخل و خرج خود را متناسب با شهریه‌های دانشجویی تنظیم می‌کند اما تا حد ممکن و با توانایی‌های محدود برای امر پژوهش و تحقیقات دانشجویان و اساتید بستر مناسبی فراهم کرده است.
البته همان‌طور که در اقصی نقاط جهان مرسوم است، دانشگاه به‌تنهایی نمی‌تواند بار سنگین حمایت از پژوهش و پژوهشگر را بر دوش بکشاند و نیاز مبرم به حمایت صنعت دارد. در این راستا ضرورت دارد بخش ارتباط با صنعت چه در دانشگاه‌ها و چه در مراکز تحقیقاتی هرچه بیشتر فعال شود.
علم شیمی کمک بسیاری به بهبود امکانات بهداشتی و درمانی کرده است
آنا: با توجه به اینکه در حوزه شیمی متخصص هستید، درباره کاربردهای علم شیمی در زندگی بشر توضیح دهید. چطور می‌شود دانشجویان را به این رشته علاقه‌مند کرد؟
منجمی: شیمی یکی از کاربردی‌ترین علوم تجربی است و در زندگی روزمره به‌طور مستقیم با آن روبه‌رو می‌شویم. علم شیمی کمک بسیار زیادی به بهبود امکانات بهداشتی و درمانی کرده و در توسعه داروها، صنایع کشاورزی، صنایع غذایی و محیط زیست نقش بسزایی ایفا کرده است.
در واقع شیمی نقش مهمی در حیات بشریت دارد و زندگی بدون مواد شیمیایی قابل تصور نیست. این علم، فرآیندهای متابولیکی را کنترل می‌کند و ژنتیک بدن، فعالیت‌های سلولی، عصبی، تنفسی، هضم غذا و موارد متعدد دیگر فعالیت‌های بیولوژیکی، همگی از قوانین شیمی فیزیک و ترموشیمی تبعیت می‌کنند.
به دانشجویانی که به علوم بین‌رشته‌ای علاقه‌مند هستند و مایل به ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی از قبیل نانوبیوتکنولوژی، مهندسی پزشکی و نانو مواد را دارند توصیه می‌کنم پایه‌های شیمی خود را به‌خصوص در ترمودینامیک و مفاهیم بنیادی شیمی فیزیک تقویت کنند.
انتهای پیام/4118/پ
انتهای پیام/