وزارت ارتباطات شرایط لازم توسعه شبکه ملی اطلاعات را فراهم کند/ اشغال فضای مجازی کشور با نرم‌افزارهای خارجی
گروه فناوری خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان؛ اینترنت یا فضای مجازی بخش بزرگ و مهمی از زندگی روزمره مردم در تمام نقاط دنیا را تشکیل می‌دهد. امروزه مردم بسیاری از نیازهای خود را با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و امکانات فضای مجازی برطرف می‌سازند. هرچه ارتباطات اینترنتی در کشور از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار باشد توسعه فناوری‌های مختلف نیز سرعت بیشتری می‌گیرد.
بیشتر بخوانید:
در موضوع توسعه شبکه‌های ارتباطات اینترنتی امنیت از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. بنابراین همواره در کشور بر راه‌اندازی و توسعه شبکه ملی اطلاعات تأکید می‌شود. از همین رو با رسول جلیلی، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفتگو کردیم که در ادامه مشروح آن را مشاهده می‌کنید:
آنا: چندی پیش سخنگوی قوه قضائیه صحبت‌هایی مبنی بر وجود نوعی رهاشدگی در شبکه فضای مجازی کشور مطرح کردند و عدم اجرای سیاست‌ها و رهنمودها را علت ایجاد چنین شرایطی دانستند. شما این رها شدگی را چگونه تعبیر می‌کنید؟
جلیلی: مقام معظم رهبری در دوم شهریور 92 موضوع رهاشدگی در فضای مجازی را در دیدار با اعضای هیئت دولت مطرح کردند. بحث رهاشدگی موضوعی دفعی و کوتاه‌مدت نیست. رهاشدگی به انجام نشدن اقدامات زیادی که منجر به استقلال کشور در فضای مجازی می‌شود، برمی‌گردد.
لایه‌های ساختاری شبکه ملی اطلاعات
اینکه کشور در فضای مجازی استقلال دارد یا نه به پیشرفت‌های داخلی در استقرار شبکه ملی اطلاعات برمی‌گردد. شبکه ملی اطلاعات در سه زیرلایه ارتباطی، اطلاعاتی و نرم‌افزارهای پایه مطرح است. از نظر زیرساخت‌های ارتباطی با توجه به هزینه‌ای که توسط دولت و اپراتورها و تأمین‌کنندگان پهن‌باند ثابت پرداخت شده وضع خوبی وجود دارد و امکان دسترسی آحاد جامعه چه در منزل، محل کار، دانشگاه و مدارس به شبکه اینترنت فراهم شده است.
عدم توسعه زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات
اما در زیرساخت اطلاعاتی، شبکه ملی اطلاعات کشور به اندازه کافی توسعه نیافته است. به این معنی که نتوانستیم مراکز داده، مراکز میزبانی و مؤلفه‌های دیگری از این جنس را روی زیرساخت ارتباطی قرار دهیم تا خدمات فضای مجازی به عموم مردم در داخل کشور ارائه شود و لازم نباشد برای دستیابی به اطلاعات از مرزهای مجازی کشور خارج شویم.
لایه سوم در شبکه ملی اطلاعات به نرم‌افزارهای پایه و خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات مربوط می‌شود. اگر تجهیزات و امکانات این لایه فراهم نباشند، آن دو لایه دیگر یعنی لایه‌های ارتباطی و اطلاعاتی در خدمت مردم نخواهند بود.
در لایه نرم‌افزارهای پایه شبکه ملی اطلاعات دستگاه‌های مسئول نتوانسته‌اند سکوهای ارائه خدمات مورد نیاز مردم را به خوبی بنا کنند یا سکوهایی که بنا کرده‌اند به دلیل عدم ارتباط مطلوب با شرکت‌های بین‌المللی نمی‌توانند خدمات مفیدی را به مردم ارائه دهند.
تا زمانی که استقلال و حاکمیت کشور جمهوری اسلامی ایران در این لایه خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات وجود نداشته باشد عملاً رهاشدگی در عرصه فضای مجازی وجود دارد. به تعبیر دیگری می‌توانیم بگوییم فضای مجازی کشور در شرایط کنونی تحت اشغال است. اگر پرسیده شود چه کسی آن را اشغال کرده؟ در پاسخ باید گفت صاحبان نرم‌افزار، سیستم عامل، پیام‌رسان، موتور جستجو و مؤلفه‌های برنامه‌نویسی که به صورت رایگان در اختیار برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان ایرانی قرار دارد.
وابستگی کشور به شرکت‌های بین‌المللی برای ارائه خدمات اینترنتی
عدم استقلال و اشغال فضای مجازی کشور زمانی نمایان می‌شود که بخشی از شبکه اینترنت به دلیل تحریم، خصومت کشورهای غربی یا هر دلیل دیگری قطع شود و سامانه‌های داخل کشور نتوانند ارائه خدمات را ادامه دهند. در اصل به این دلیل گفته می‌شود وابستگی وجود دارد. این وابستگی در سبک زندگی مردم و در ارائه خدمات دستگاه‌های مسئول به اقشار مختلف جامعه و امنیت کشور اثر می‌گذارد.
وزارت ارتباطات به عنوان مجری شبکه ملی اطلاعات، اقداماتی را در یک سال اخیر شروع کرده است. بعضی از سازمان‌های دیگر هم کمک کردند ولی توجه داشته باشیم که موضوع خیلی بزرگ است و تنها مربوط سازمانی خاص نیست. رهاشدگی در فضای مجازی موضوع عدم انجام فعالیت‌های مناسب در مدت محدود یک سال یا دو سال نیست. این فضا نتیجه انباشتگی کاستی‌های اقدامات مجری شبکه ملی اطلاعات یعنی وزارت ارتباطات است.
آنا: آیا وزارت ارتباطات تنها مسئول توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات است یا به تعبیر بسیاری از مسئولان و اعضای شورای عالی فضای مجازی باید محتوای لازم برای این شبکه را نیز تأمین کند؟ اینکه مسئولان وزارت ارتباطات تنها خود را موظف به توسعه زیرساخت‌ها می‌دانند نوعی رد مسئولیت است؟
جلیلی: در حقیقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئول طراحی محتوا نیست. یعنی قانون و مصوبات شورای عالی مجازی وزارت ارتباطات را مسئول توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، اطلاعاتی و خدمات کاربردی پایه شبکه ملی اطلاعات می‌داند. بیشتر خدمات پایه کاربردی مسئولیت با وزارت ارتباطات نیست. یعنی تولید انواع نرم‌افزارهای سرگرمی، بازی، خدمات مالی، تبلیغاتی و خدماتی که مرتبط با کسب‌و‌کارهای مردم است عهده وزارت ارتباطات نیست.
وزارت ارتباطات باید زمینه لازم برای ارائه خدمات گفته‌شده را با طراحی امکاناتی نظیر سیستم‌عامل، پیام‌رسان و نقشه فراهم کند. اگر بخش خصوصی در این حوزه سرمایه‌گذاری و خدمات لازم را ارائه دهد، وزارت ارتباطات تنها مسئولیت نظارت را دارد ولی اگر بخش خصوصی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری نبود، باید دولت که شامل شرکت‌ها و سازمان‌هایی است که از وزارت ارتباطات مجوز گرفته‌اند برنامه‌های ضروری در روند راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را اجرا کنند. قطعاً اگر بخش خصوصی همانند اپراتورها زیرساخت‌های لازم را مهیا کنند به نفع اقتصاد ملی است. وزارت ارتباطات با استفاده از بودجه دولتی خدمات زیرساختی را در سال‌های اخیر در مناطق مختلف کشور توسعه داده و حالا نقدهایی به عملکرد این وزارتخانه وارد می‌شود. وزارت ارتباطات باید از بخش خصوصی در حوزه راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات حمایت کند.
لزوم به‌روز‌رسانی دائمی امکانات شبکه ملی اطلاعات
وزارت ارتباطات مسئولیت اجرای شبکه ملی اطلاعات در سه لایه‌ای را که عنوان شد، دارد. امیدوار هستیم در یک سال باقی‌مانده، دولت شتاب بیشتری در روند توسعه شبکه ملی اطلاعات به وجود آید. البته باید به یاد داشت کار شبکه ملی اطلاعات با اتمام مهلت قانونی فعالیت دولت تمام نخواهد شد بخشی از اقدامات بر عهده دولت بعدی است. در واقع تکمیل شبکه ملی اطلاعات با دولت بعدی است. فناوری و نیازهای مردم در این حوزه دائماً در حال گسترش است، شبکه ملی اطلاعات یک پروژه پایان‌پذیر نیست. به طور مرتب باید آن را توسعه داد و امکانات آن را با نیازهای روز جامعه هماهنگ کرد.
آنا: اینکه وزیر ارتباطات افرادی را که شبکه ملی اطلاعات را «اینترنت ملی» می‌نامند خائن می‌داند به چه معناست؟ منظور از «گوگل ملی» چیست؟
جلیلی: در فضای جغرافیای سیاسی ایران نگاه توسعه‌دهندگان شبکه ملی اطلاعات به اینترنت است. از همین رو عملاً استمرار ارائه اینترنت در ایران منوط به توسعه شبکه ملی اطلاعات تحت حاکمیت جمهوری اسلامی می‌شود. در شبکه ملی اطلاعات استفاده از عناوینی مثل ایرانِت و اینترنت ملی اهمیت ندارد بلکه مهم این است که آیا شبکه‌ای که برای ارتباطات در داخل کشور استفاده می‌شود تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران است یا نه؟
استفاده عمده از لفظ اینترنت ملی برای شبکه ملی اطلاعات اشتباه است
درست است که اینترنت ملی تعبیر غلطی است. مسئولان به‌دنبال ایجاد اینترنت داخلی و قطع ارتباطات بین‌المللی نیستند. اینترنت از واژه The Internet گرفته و به شبکه‌ای جهانی که از 50 تا 60 سال قبل در وزارت دفاع آمریکا طراحی شده اطلاق می‌شود. هنگامی که این شبکه جهانی به شبکه‌های محلی، شهری و بین شهری وصل می‌شود به آن شبکه ملی اطلاعات گفته می‌شود. اگر کسی به‌عمد از لفظ اینترنت ملی استفاده کند، اشتباه است ولی اگر منظور از اینترنت ملی همان باشد که عرض کردم، پذیرفتنی است.
در مورد گوگل ملی که دبیر شورای عالی فضای مجازی به آن اشاره کردند احتمالاً منظورشان این بوده که نمی‌خواهیم با شبکه ملی اطلاعات جای گوگل قرار بگیریم. یعنی همه خدمات گوگل را در شبکه ملی اطلاعات برای کاربران ایرانی و همه زبان‌های دنیا عرضه کنیم. شبکه ملی اطلاعات باید جزئی از خدمات اصلی شرکت‌هایی مانند گوگل یا آمازون که به نیازهای اصلی جامعه مربوط می‌شود را ارائه کند. برای این مجموعه خدمات از تعبیر «گوگل ملی» استفاده می‌شود.
انتهای پیام/4144/پ
انتهای پیام/