نیازسنجی گیاهان دارویی کشور/ امتیازدهی به پایان‌نامه‌های دانشجویی/ آینده صنایع دارویی متعلق به گیاهان دارویی است
گروه استان‌های خبرگزاری آنا - مجتبی آزادیان؛ به‌تازگی مسئولیت دبیرخانه کنسرسیوم گیاهان دارویی مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی به دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد واگذار شد.
بیشتر بخوانید:
واگذاری مسئولیت دبیرخانه کنسرسیوم گیاهان دارویی مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی به واحد بروجرد
جزئیاتی از چرایی واگذاری مسئولیت دبیرخانه کنسرسیوم گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی به واحد بروجرد
از علل موفقیت مرکز تحقیقاتی «گیاهان دارویی، سلامت و امنیت غذایی» به‌عنوان دبیرخانه کنسرسیوم گیاهی می‌توان به کارهایی که در واحد بروجرد انجام شده و یا در حال پیگیری است و نیز برنامه‌ریزی‌هایی که برای آینده شده است، اشاره کرد.
در واحد بروجرد زیرساخت‌های خوبی در زمینه گیاهان دارویی وجود دارد که می‌توان امکانات آزمایشگاهی بسیار مجهز مانند دستگاه‌هایی که برای استخراج اسانس‌ها از حوزه شناسایی مواد مؤثر گیاهان استفاده می‌شود و دستگاه‌های زیادی که در آزمایشگاه‌ها وجود دارد را نام برد.
مجموعه عواملی مانند زیرساخت و امکانات مناسب، انجام فعالیت‌های پژوهشی مناسب و تدوین برنامه‌ریزی‌ها و راهبردهای بسیار خوب برای آینده موجب کسب موفقیت چشمگیر توسط این مرکز شد.
به همین مناسبت با علی آریاپور رئیس مرکز تحقیقاتی «گیاهان دارویی، سلامت و امنیت غذایی» دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد به گفتگو نشستیم که مشروح آن را می‌خوانید.
آنا: درباره تاریخچه مرکز تحقیقاتی واحد بروجرد توضیح دهید. چه سالی راه‌اندازی شد و چه مأموریتی داشت؟
آریاپور: مرکز تحقیقاتی «گیاهان دارویی، سلامت و امنیت غذایی» دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد از سال 1398 راه‌اندازی شد؛ البته قبل از آن هم دانشگاه در زمینه گیاهان دارویی فعالیت می‌کرد و کتاب و مقالات متعددی در این حوزه چاپ کرده و طرح‌هایی در این زمینه داشته است.
از آنجا که رشته بنده هم منابع طبیعی است که یکی از شاخه‌های گیاهان دارویی محسوب می‌شود و با توجه به اینکه سابقه مسئولیت کلکسیون گیاهان دارویی در وزارت جهاد کشاورزی در سال‌های 1378 و 1379 را در مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) برعهده داشتم و متوجه شدیم که دانشگاه هم مأموریت‌گرا شده و پژوهشگاه و مراکز تحقیقاتی راه‌اندازی کرده است، با مسئولان واحد بروجرد در زمینه راه‌اندازی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی مشورت کردم و به آنان اعلام کردم که زیرساخت‌ها و نیز همکارانی با تجربیات بالا در این زمینه داریم.
داریوش جاوید و محمدرضا معظمی مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد در این زمینه بسیار حمایت کرده و ابراز علاقه‌مندی کردند و به این ترتیب رایزنی‌ها آغاز شد. ظرفیت‌ها و توجیهات خودمان را نوشتیم و این کار آغاز شد؛ علاوه بر این بسیاری از مقدمات کار از سال‌ها پیش فراهم شده بود، به‌طور مثال آویشنی که در حد تحقیقاتی کشت کرده‌ایم، 6 سال از عمرش می‌گذرد و قبل از اینکه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی راه‌اندازی شود، در این زمینه تحقیقاتی انجام می‌دادیم.
سه کتاب در زمینه گیاهان دارویی طبیعی و گیاهان دارویی دست‌کاشت که در مزرعه کشت می‌شوند، نوشته‌ام و همکاران دیگر هم که در گروه زیست هستند، در این زمینه فعالیت‌های زیادی انجام داده بودند.
آنا: چه راهکارهایی برای جذب پایان‌نامه‌ها و ایده‌ها اندیشیده‌اید؟
آریاپور: با توجه به بخشنامه‌های سازمان مرکزی و سامانه پژوهشیار و سیستم پایش، از طریق معاونت پژوهشی به گروه‌ها اعلام کردیم که این آمادگی را داریم که از تمام پایان‌نامه‌هایی را که در زمینه گیاهان دارویی هستند، در مرکز خود حمایت کنیم و حتی در شورای پژوهشی مصوب کردیم که از امتیازات ویژه‌ای که در بخشنامه به آنها اشاره شده است، امتیازات بیشتری در نظر بگیریم. به‌طور مثال کسی که پایان‌نامه یا طرح خود را در مرکز ما انجام دهد، حمایت‌های زیرساختی از او انجام می‌دهیم و در حد توان حمایت‌های مالی نیز خواهد شد و در زمینه رایزنی‌هایی که قرار است با بعضی از شرکت‌ها انجام شود، شخص مورد نظر را یاری می‌کنیم.
آنا: اصلی‌ترین هدف مرکز تحقیقات گیاهان دارویی چیست؟
آریاپور: در بخش طرح‌ها، تمام هدف ما این است که بیش از 80 تا 90 درصد طرح‌های خود را به سمت گیاهان دارویی هدایت کنیم. فرض کنید سؤال شود که رشته تربیت‌بدنی چه ارتباطی می‌تواند با گیاهان دارویی داشته باشد؟ پاسخ این است که بسیاری از گیاهان هستند که برای برونش و بازکردن تنفس و برای بالابردن عملکرد ورزشکاران مؤثر هستند و دانشجویان این رشته می‌توانند در اینجا در ارتباط با گیاهان دارویی که بر رشته آنها تأثیرگذار است، تحقیق کنند.
به‌طور مثال تحقیق کنند که چه داروهایی بر رفع خستگی ورزشکاران یا افزایش انرژی آنها اثرگذار است؛ بنابراین همه رشته‌ها از رشته تربیت‌بدنی تا حتی رشته روان‌شناسی می‌توانند با مرکز تحقیقات گیاهان دارویی همکاری داشته باشند؛ چراکه گیاهان دارویی مرز و محدوده خاصی ندارد و ورای مرزها و در رشته‌های مختلف کاربرد دارد.
به‌طور مثال در رشته حسابداری یا مدیریت بحث بازاریابی و فروش محصولات را داریم؛ بنابراین به نوعی در حال رایزنی با تمام رشته‌هایی که در واحد بروجرد داریم، هستیم تا درصدی از برنامه‌های دانشجویان به سمت مرکز تحقیقات گیاهان دارویی هدایت شود.
در سامانه پژوهشیار هم باید 50 درصد پایان‌نامه‌ها در زمینه‌هایی باشد که سامانه مشخص کرده است. حتی در شورای پژوهشی مصوب کردیم که به استادانی که پایان‌نامه‌های‌شان به سمت مرکز تحقیقات گیاهان دارویی هدایت می‌شود یا طرح‌های پژوهشی آنها به این مرکز آورده می‌شود، دو امتیاز هم بیشتر بدهیم.
امکان‌سنجی گیاهان دارویی در شهرستان بروجرد و استان لرستان
آنا: مهم‌ترین اقدامات و فعالیت‌های مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، سلامت و امنیت غذایی چه بوده است؟
آریاپور: یکی از کارهای مفیدی که انجام دادیم، امکان‌سنجی گیاهان دارویی در شهرستان بروجرد و استان لرستان است. در موضوع گیاهان دارویی نخستین قدم ما این است که ابتدا ببینیم نیاز گیاهان دارویی کشور چیست؟ ابتدا در شهرستان، بعد در استان و بعد هم در کشور تا اینکه کار تکراری انجام ندهیم. به‌طور مثال عصاره و اسانس آویشن به‌دلیل اینکه در صنایع دارویی کاربرد زیادی دارد، از ترکیه وارد شده و هر کیلوی آن هم رقم قابل توجهی از ارز را به خود اختصاص می‌دهد. به شرکت دارویی «سُها» که تولیدکننده منابع اولیه این شرکت‌ها هستند، اعلام کردیم که می‌توانیم وارد قرارداد شده و اسانس اولیه‌اش را تولید کنیم؛ بنابراین هدف ما یک امکان‌سنجی و بررسی نیاز جامعه است.
این نیاز جامعه هم در بخش صنعت است و هم در بخش سنتی است که همان عطاری‌ها هستند و می‌توانند گیاهان دارویی را به فروش برسانند؛ بنابراین ابتدا شناسایی می‌کنیم که چه محصولاتی در بازار مورد نیاز است و براساس آن جلو می‌رویم، نباید روی محصول و دارویی سرمایه‌گذاری کنیم که 10 شرکت دیگر هم همزمان در حال تولید آن هستند.
ورود به موضوع تحقیقات، R&D و محصولات بالادستی
بیشتر قصد داریم در بخش تحقیقات، R&D و محصولات بالادستی ورود کنیم. برای موضوع کشت و کار، باید الگوسازی کنیم؛ به این معنی که الگویی باشد که وقتی به کشاورز می‌گوییم با تحقیقات و الگوی ما حرکت کن، براساس آن کشت کند و ما به‌عنوان جامعه دانشگاهی نباید خیلی وارد موضوع کشت و کار شویم و اگر هم وارد این موضوع می‌شویم، باید جنبه تحقیقاتی داشته باشد. اینکه تحقیق کنیم کدام گونه، کدام جنس، در چه عمقی، در چه سطحی و ... می‌تواند بهترین عملکرد را داشته باشد. ما باید تحقیق کنیم تا فرمولاسیون تولید کنیم.
آنا: آیا در زمینه مقابله با کرونا هم محصولاتی تولید کرده‌اید؟
آریاپور: در مورد بیماری کرونا هم اخیراً درخواست یک همایش با عنوان «گیاهان دارویی و تأثیر آنها بر کنترل کرونا» داده‌ایم. برخی از گیاهان مانند مرزه خوزستانی خاصیت آنتی‌بیوتیک دارند و در داروها از آنها استفاده می‌شود که می‌توان از این گیاهان به‌عنوان آنتی‌باکتری استفاده کرد.
پیشنهادی که در این مرکز شد این بود؛ گیاهانی را که می‌توانند به‌عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده شوند و جنبه ارگانیک داشته باشند، شناسایی و از آنها اسانس و ترکیبات قابل استفاده در داروی کرونا را استخراج کنیم؛ چراکه اگرچه ممکن است واکسن کرونا امسال کشف شده و موضوع کرونا خاتمه پیدا کند؛ اما در بلندمدت این ویروس‌ها دست از سر جامعه انسانی و بشریت برنمی‌دارند، چون ویروس می‌تواند پخش شود. بیماری‌های دیگر قابل کنترل هستند و می‌توانند کنترل شوند؛ اما کسی نمی‌تواند ویروس را کنترل کند و ممکن است در آینده حتی ویروس‌هایی بیاید که از ماسک‌های ما هم عبور کنند؛ بنابراین ویروس همیشه با زندگی ما همراه است.
آنا: و سخن پایانی ...
آریاپور: امیدواریم خداوند به ما این توان را بدهد تا با همکاری تمام واحدهای دیگر که در زمینه گیاهان دارویی کار می‌کنند، به آن هدفی که مشخص و معلوم است، دست یابیم. مسئولان دانشگاه هم تاکنون حمایت کرده‌اند و امیدواریم این حمایت‌ها در آینده بیشتر شود؛ چراکه گیاهان دارویی می‌تواند به‌عنوان یک صنعت پاک، درآمدزایی خوبی برای کشور داشته باشد. کشور نباید فقط وابسته به نفت و گاز باشد، بحث گیاهان دارویی و گردشگری خیلی می‌تواند در درآمدزایی اثرگذار باشد.
آینده صنایع دارویی دنیا متعلق به گیاهان دارویی است
تا آنجا که من اطلاع دارم سالانه چیزی حدود 150 میلیارد دلار خرید و فروش گیاهان دارویی در دنیا وجود دارد. در بسیاری از کشورها مانند آلمان، 90 درصد صنایع دارویی از گیاهان دارویی است؛ بنابراین آینده صنایع دارویی دنیا متعلق به گیاهان دارویی است و ایران هم کشوری است که به‌دلیل تنوع آب و هوایی و جغرافیایی، پوشش گیاهی و گیاهان دارویی متنوعی دارد.
گیاهان دارویی می‌تواند جایگزین صنعت نفت و گاز و صنایعی که وابسته به خارج از کشور هستند، شود. گیاهان دارویی و صنعت گردشگری و ... صنایعی پاک هستند که می‌توانند درآمدزایی ارزی قابل توجهی برای کشور داشته باشند؛ بنابراین امیدوارم کمک و حمایت همه مسئولان دانشگاه بیش از گذشته ادامه یابد.
انتهای پیام/4103/4062/پ
انتهای پیام/