لزوم توجه به تغذیه در دوران نقاهت بیماری کووید-19

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا-جلال الدین میرزای رزاز؛ در برهه‌ای که عمدۀ توجه نظام‌های بهداشتی و سیاسی به کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر معطوف بود و بشر به تحت کنترل درآوردن بیماری‌های عفونی و واگیردار غره شده بود، ظهور بیماری کووید-19 تمامی معادلات حوزه‌های سلامت، سیاست، اقتصاد و اجتماعی را بر هم ریخت. بی‌شک امروز جامعۀ جهانی با یکی از نگران کننده‌ترین وقایع سلامتی در طول تاریخ مواجه است و هیچ زمانی وقایع بهداشتی اینگونه با ملاحظات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در هم تنیده نبوده است.

به رغم گذشت چند ماه از گزارش اولین موارد ابتلا در کشور، در بسیاری از مقاطع زمانی کماکان ابتلا به کووید-19 سیاقی طغیانی دارد و به نظر می‌رسد محدودیت‌های اعمال شده نیز نتوانسته‌اند بار شبکه بهداشت و درمان را به میزان قابل قبولی بکاهند. هر روز تعداد قابل توجهی از هم‌میهنان به این بیماری مبتلا می‌شوند و سایه ترس و وحشت بر سر بسیاری از خانواده‌ها سنگینی می‌کند. اما سؤالی که از همان ابتدای گزارش اولین موارد ابتلا به کووید-19 وجود داشته است، ملاحظات تغذیه‌ای مرتبط با این بیماری است.

در این میان دوره نقاهت از بیماری برای بسیاری از مبتلایان به کووید-19 از اهمیت بالایی برخوردار است. اینکه چگونه این بیماران می‌توانند توان از دست رفته خود را باز یابند و به چرخه کار و زندگی خود بازگردند، دغدغۀ بسیار مهمی برای آنها است. بیماران در دوره نقاهت با مسائل گوارشی متعددی مواجه هستند. کاهش اشتها، حالت تهوع، از  دست دادن حس چشایی و بویایی و عدم تحمل برخی از مواد غذایی از عمده‌ترین مشکلات گوارشی گزارش شده است. این در حالی است که نیازهای این بیماران به ریزمغذی‌ها افزایش یافته و عدم تأمین آنها سبب طولانی شدن دوره نقاهت و همچنین دور ماندن از برنامه عادی کار و زندگی می‌شود. از این‌رو توصیه‌های تغذیه‌ای برای این بیماران حول دو محور اصلی تأمین ریزمغذی‌ها و درشت مغذی‌های، به ویژه پروتئین‌ها، و همچنین کاهش عوارض گوارشی ناشی از بیماری تمرکز دارد.

برای تعیین سطح مداخلات تغذیه‌ای لازم است درجۀ سوء تغذیه بیمار تعیین شود. بدین ترتیب که بیماران با نمایۀ توده بدنی بالاتر از 20 تا 9/24 می‌توانند با رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای ارائه شده از نهادها مراکز معتبر علمی و اجرایی کمبودهای تغذیه‌ای خود را در دوران نقاهت از بیماری مدیریت کنند. اما چنانچه بیمار به درجاتی از سوء تغذیه مبتلا باشد، بدین ترتیب که نمایه تودۀ بدنی کمتر از 20 داشته باشد، کاهش وزن بیش از 5 درصد در 3 تا 6 ماه گذشته تجربه کرده باشد و سطح آلبومین سرم او کمتر از 5/3 باشد، در این صورت مداخلات تغذیه‌ای می‌باید زیر نظر مشاوران و متخصصان تغذیه اعمال شوند تا بدین‌ترتیب سوء تغذیه بیمار به خوبی مدیریت شده و دوره نقاهت کوتاه‌تر شود.

به عنوان یک توصیه کلی می‌توان گفت با توجه به بی‌اشتهایی که در اثر بیماری ایجاد می‌شود، یکی از راهکارهای اصلی توصیه شده کاهش حجم وعده‌های غذایی و افزایش تعدد دریافت غذاها است. به توجه به دیرهضم بودن غذاهای پرچرب، بهتر است وعده‌های غذایی کم‌چرب و در عین حال حاوی چربی‌های ارزشمند مایع در حد اعتدال بوده و تا حد ممکن محتوای چربی‌های‌ اشباع در آنها به حداقل برسد. بر همین اساس مصرف سرخ‌کردنی‌ها، غذاهای فرآوری شده و فست‌فودها می‌تواند روند نقاهت را به تعویق بیاندازد. غذای مورد استفاده برای این دسته از بیماران باید هم به طور متعادل تأمین کننده کالری مورد نیاز بیمار باشد، که این میزان به تناسب قد، وزن، سن و جنس بستگی دارد، و همچنین تأمین‌کننده ریزمغذی‌ها، یعنی ویتامین‌ها و املاح معدنی باشد. از این رو بهتر است با تعدیل منابع کالری مانند چربی‌ها، وعده‌های غذایی غنی از سبزی‌ها، دانه‌ها، حبوبات و دیگر ترکیبات ارزشند باشند. بهتر است برای حفظ ویتامین‌های موجود در مواد غذایی، از پخت طولانی مدت غذا‌ها پرهیز کرده و باقیمانده غذا را در ظروف شیشه‌ای داخل یخچال یا فریزر نگهداری کرد. از سبزی‌ها و ترکیباتی که می‌توانند برای تسریع بهبودی بیماران مورد استفاده قرار بگیرند می‌توان به اسفناج، انواع کلم‌ها، مرکبات، سیر، پیاز و زردچوبه اشاره کرد.

برای تأمین پروتئین و اسیدهای آمینه بهتر است منابع کم‌چرب و زودهضم را مورد استفاده قرار داد. بدین ترتیب انواع منابع پروتئینی شامل گوشت دام و طیور جوان مانند جوجه، تخم مرغ، ماهی‌های کوچک، حبوبات، لبنیات کم‌چرب، دوغ و ماست پروبیوتیک گزینه‌های خوبی برای تأمین اسیدهای آمینه مورد نیاز بدن هستند. در نظر داشته باشید که با افزایش زمان استحصال منابع غذایی پروتئینی، مانند گوشت گوساله و گاو، هضم‌پذیری آنها کاهش یافته و میزان چربی اشباع آنها افزایش می‌یاید که می‌تواند مشکلات بیماری و گوارشی را تشدید کنند.

مصرف مایعات فراوان برای تسریع روند بهبودی بیمار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. مایعات را هم می‌توان به صورت مصرف دم‌نوش‌های رقیق، آب، انواع سوپ و آش و همچنین آب‌میوه‌های خانگی تأمین کرد. کم‌آبی با تشدید مشکلات تنفسی و گوارشی اثرات نامطلوبی بر سلامتی بیماران در دورۀ بیماری و نقاهت به دنبال دارد و باعث بروز خستگی مزمن در این بیماران خواهد شد. سوپ‌ها و آش‌ها با توجه به اینکه بستر مناسبی برای دریافت سبزی‌ها، حبوبات و غلات کامل نیز هستند، گزینه‌های بسیار خوبی برای بیماران در این دوره محسوب می‌شوند. با غنی کردن این غذاها با سبزی‌های تازه و کاهش مدت زمان پخت غذا، می‌توان محتوای ویتامین‌ها، املاح معدنی و بیوفلاوونوئید‌ها را در غذا افزایش داد.

لازم است بیماران در دوره نقاهت از کفایت خواب و استراحت خود اطمینان حاصل کنند تا این دوره با عوارض کمتر و سرعت بیشتری سپری شود.

* رئیس دانشکده وانستیتو تحقیقات تغذیه ای وصنایع غذایی کشور و رئیس انجمن تغذیه ایران(آتا)

انتهای پیام/4148