حمایت وزارت علوم از انجمن‌های علمی در حد شعار است/ دانشجو در انجمن علمی خلاق و مستعد می‌شود

به گزارش خبرنگار حوزه تشکل‌های دانشگاهی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا،‌ تولید علم یکی از مسائل مهم و راهبردی برای کشور محسوب می‌شود که عصاره آن می‌تواند از دلِ دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی بیرون بیاید؛ یکی از تشکل‌هایی که می‌تواند به موضوع تولید علم ورود جدی پیدا کند، انجمن‌های علمی دانشجویی است که فعالیت آن‌ها کمتر رسانه‌ای می‌شود.
با توجه به اهمیت نقش دانشجویان در توسعه علم و فناوری کشور و توجه کافی نکردن نهادهای متولی در پیشگیری از پرداخت سطحی به ترویج و توسعه علم در جایگاه حقیقی آن، خبرگزاری آنا را بر آن داشت تا در راستای سیاست ذاتی خود در سلسله گفتگوهایی پای صحبت اساتید، نخبگان و دانشجویان بنشیند و با ارائه راهکارهایی به مسائل و چالش‌های انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها بپردازد.
در این گفتگو میزبان نورالدین بختیاری، رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان و مدیر اقتصاد دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، پژوهشگر برتر و چهره شاخص علمی در سومین جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان کشور هستیم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

بیشتر بخوانید:
ظرفیت بالای دانشگاه آزاد اسلامی برای نقش‌آفرینی در تولید علم/ رویکرد وزارت علوم درباره انجمن‌های علمی باید جامع و شفاف باشد

آنا: اساتید و دانشجویان چگونه می‌توانند به تولید علم کمک کنند؟
بختیاری: دانشگاه باید مسئله‌محور حرکت کرده و موضوع‌هایی را که نیاز اساسی کشور است، بررسی کند تا روی این مسائل تحقیق و توسعه شود. شاید برخی شعار بدهند که دانشگاه‌های کشور مسئله‌محور شده است در صورتی که چنین چیزی نیست و نقش دانشگاه در حل معضلات کشور کمرنگ است و امیدواریم به سمت حل مسائل کشور از طریق علم برویم.

بسیاری از متخصصان دانشگاهی معتقد هستند که اگر محققان، به‌صورت هدفمند کار کنند و زمینه‌های تحقیقاتی کاملا مشخص داشته باشند، قطعا می‌توانند به کشور کمک کنند و نکته دیگر اینکه واقعا شرایط مقاله دادن که جزو مسائل ارتقای اعضای هیئت علمی و دانشجویان است باید برداشته شود تا شاهد داده‌سازی‌های زیاد نباشیم.
شما ببینید همین مسئله ویروس کرونا موجب شد که جهان به مقالات علمی روی بیاورد و بتواند نتایج کاربردی استخراج کند؛ در یک مقاله چینی گفته شده بود که امتیازات تشویقی برای مقالات علمی برداشته شده است و در واقع می‌خواهند داده‌سازی انجام نشود. 
اما در ایران مد شده است که می‌گویند فلانی چند تا مقاله دارد و h index آن چند است! درصورتی‌که در کشورهای پیشرفته علمی از لحاظ کاربردی، کیفیت را لحاظ می‌کنند و یک محقق مقاله نیچر چاپ کرده اما h index ۳ دارد.

راه کمک کردن علم به کشور، مسئله‌محوری و تخصصی حرکت کردن است
در یک کلام باید بگوییم که راه کمک علم به کشور، مسئله‌محور و تخصصی حرکت کردن است و محقق باید کار کاملا مشخص شده داشته باشد که اگر چنین باشد دانشگاه به کمک صنعت خواهد آمد.
آنا: برای پیشرفت کشور، انجمن‌های علمی چه نقشی دارند؟
بختیاری: انجمن علمی همان بسیج علمی بوده و عملگرا، فعال و خودجوش است تا صدای خواسته‌های علمی را به گوش مسئولان برساند‌؛ انجمن‌های علمی برای هر گروه آموزشی در دانشگاه امری ضروری است که اگر حمایت بشوند، قدرت تصمیم‌گیری خواهند داشت. برای مثال، اعضای انجمن علمی دانشجویی زیست‌شناسی می‌توانند به دغدغه‌های این رشته و نیازهای دانشجویان بپردازند و به خواسته‌های آن‌ها رسیدگی کنند.
انجمن‌ علمی در تولید مجله مشارکت دارد، دانشجو را فعال، مستعد و خلاق می‌کند و در مسائلی که کشور درگیر معضلی می‌شود به سرعت می‌تواند به کمک کشور بیاید و بسیج علمی به راه بیندازد.
حمایت وزارت علوم از انجمن‌های علمی در حد شعار است
آنا: رویکرد آموزش عالی را در خصوص حمایت کردن از انجمن‌های علمی دانشجویی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بختیاری: حمایت وزارت علوم از انجمن‌های علمی در حد شعار است. وقتی یک مسئول انجمن‌های علمی در دانشگاه در طول سال نمی‌تواند بیشتر از پنج میلیون تومان به یک انجمن حمایت کند، چه انتظاری دارید که آن انجمن فعال باشد؟! چگونه می‌توان در اختیار اعضای انجمن کامپیوتر قرار داد؟
مسئولان مربوطه نباید شعار بدهند بلکه باید عملیاتی از انجمن‌های علمی دانشجویی حمایت کنند. اینکه دبیران انجمن‌های علمی در دانشگاه‌های دولتی از وزارت علوم گلایه می‌کنند، درست و به حق است.

انجمن علمی فعال یعنی در خصوص مشکلی که برای کشور و دنیا اتفاق افتاده است، خیلی سریع ورود پیدا کند و گروه علمی خود را در راستای حل مشکل بسیج کند، البته باید برای این موضوع انگیزه وجود داشته باشد و انجمن‌ها توسط مسئولان حمایت شوند.
عدم حمایت مالی از چالش‌های انجمن علمی است
آنا: آسیب‌ها و چالش‌های انجمن‌های علمی دانشجویی چیست؟
بختیاری: عدم حمایت مالی و بالاخص معنوی از جمله چالش‌های انجمن‌های علمی در دانشگاه‌هاست. یک انجمن علمی وقتی تشکیل می‌شود، اعضای آن از خیلی از فعالیت‌های خود گذشت می‌کنند و در جهت ارتقای انجمن کار و تلاش می‌کنند.
دانشجو وقتی بیرون از دانشگاه، کار می‌کند برای او درآمد دارد اما وقتی یک نفر همه وقت خود را در انجمن علمی بدون هیچ پاداش و حقوقی می‌گذارد، خب مسلم است که فعالیت زیادی نخواهد داشت. باید مسئولان دانشگاه از ایده و طرح‌های انجمن علمی حمایت کنند نه اینکه پشت درهای بسته بماند.
قرار دادن فضای مناسب، امکانات اولیه و یک تنخواه فکر کنم از نیازهای اولیه برای انجمن‌های علمی باشد. انجمن‌ها اگر حمایت مالی نشوند فعالیت نخواهند کرد و بسیار کم پیدا می‌شود که یک انجمن بدون حمایت مالی دانشگاه به فعالیت بپردازد.
آنا: چه راهکاری برای تقویت انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها وجود دارد؟
بختیاری: شناسایی افراد مستعد و توانمند توسط مدیران گروه و دانشکده و اینکه ملاک تشخیص فرد مستعد و خلاق نمره درسی نباشد، از راهکارهای تقویت انجمن‌های علمی است.
چه بسا فردی نمره کلاسی خوبی ندارد اما خلاق است، برخی از مسئولان متاسفانه همیشه به دنبال افرادی هستند که نمره کلاسی خوبی دارند، بارها برای من که استاد هستم اتفاق افتاده که دانشجو نمرات بسیار خوبی دارد اما واقعا خلاق نیست و فقط در همان حد درس بسنده کرده است، اما دانشجویی در کلاس خود با نمرات متوسط داشته‌ام که خلاق، پویا و مستعد است و کارهای بسیار بزرگ انجام و به من ایده می‌دهد.
این افراد خلاق باید شناسایی شوند، مدیران گروه به تنهایی نمی‌توانند انتخاب‌گر باشند، بلکه اساتید می‌توانند دانشجویان خلاق خود را پیدا و معرفی کنند و حتی آزمون گرفته شود و این افراد پس از قبولی باید از حقوق و مزایا برخوردار و قدرت تصمیم‌گیری داشته باشند، همانند شوراهای شهر که قدرت تصمیم‌گیری حتی برای شهردار هم دارند.
انجمن‌های علمی شیمی و زیست می‌توانند به حل مسئله کرونا کمک کند
آنا: برای اینکه انجمن‌های علمی دانشجویی فارغ از برگزار کردن کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی به تولید علم و حل مسائل کشور از طریق علم روی بیاورند، چه کاری باید انجام دهند؟
بختیاری: انجمن‌ علمی باید یکی از وظایف اصلی خود را حل مشکلات کشور از طریق علم بداند؛ برای مثال انجمن علمی شیمی باید در مشکلات کشور به دلیل شیوع کرونا، به فکر تهیه محلول‌های ضدعفونی‌کننده باشد، انجمن علمی زیست به کمک انجمن شیمی بیاید که بتوانند به بهترین نحو این محلو‌ل‌های ضدعفونی‌کننده را تحقیق و توسعه دهند.

یادمان نرود که تحقیقات بین رشته‌ای، انقلاب‌های علمی به پا می‌کند، چه خوب است که اعضای انجمن علمی از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا باشند. این دانشجویان اطلاعات بیشتری از رشته‌ها دارند و ایده‌ و خلاقیت بیشتری برای ساخت محصول و حل مشکلات دارند.نباید از انجمن علمی‌ای که اعضای آن دانشجویان کارشناسی هستند انتظار تحول داشته باشیم، چون ایده کمتری دارند. ایده، حاصل مطالعه و کار عملی زیاد است که معمولا این دانشجویان ندارند و نباید توقعی از آنان داشت.
اگر دانشجویان کارشناسی ارشد و به‌خصوص دکتری را به میدان انجمن‌های علمی بیاوریم و برای آنان حقوق و مزایا در نظر بگیریم، قطعا نتیجه بهتری خواهد داشت؛ آن‌ها دیگر دغدغه کار و پول ندارند و با خیال راحت فکر می‌کنند، ایده می‌آفرینند، مشکلات را به‌خوبی بیان می‌کنند، خواسته‌ها را می‌گویند و نتیجه گیری می‌کنند.
اما انجمن علمی‌ای که دانشجویان کارشناسی آن را تشکیل داده‌اند، معمولا ایده‌ای که می‌گویند انجام نشدنی است. امیدوارم مسئولان مربوطه این موضوع را مدنظر داشته باشند. اعضای انجمن‌های علمی می‌توانند با تشکیل گروه‌های مختلف مجازی برای هر مشکلی چاره‌ای بیندیشند تا با مشورت با اعضای هیئت علمی، ایده و طرح‌های خوب و خلاقانه ارائه کنند.
باید انجمن‌های علمیِ مسئله‌محور تشکیل شود و از افرادی که تجربه و تحصیلات عالیه دارند با حقوق و مزایای مناسب به‌عنوان اعضای این انجمن‌ها استفاده کرد.

*گفتگو از علیرضا محمدی
انتهای پیام/۴۱۱۸/