مروری بر کارنامه 40 ساله سپاه در حوزه تجهیزات دفاعی؛ از موشک سجیل تا قایق‌های پرنده

به گزارش خبرنگار حوزه امنیتی و دفاعی گروه سیاسی خبرگزاری آنا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بزرگترین دستاوردهای و محصول انقلاب اسلامی به شمار می‌رود که از درون همین دستاورد، دستاوردهای بزرگتری در حوزه دفاعی و نظامی به دست آمده است.

هرگز نمی‌توان نقش سپاه را در تأمین امنیت ملی و حفاظت از مرزها  و دفع تهدیدات نادیده گرفت و اگر به کارنامه 40 ساله سپاه پاسداران نگاهی گذرا بیندازیم، به راحتی می‌توان به این حقیقت پی برد که سپاه همیشه در تمام مقاطع دشوار و حساس در خط مقدم نبرد با دشمنان و معاندان و بهترین پشتیبان تأمین امنیت ملت بوده است.

در طول این 40 سال با وجود تحریم‌های سنگین و مشکلات بودجه‌ای، سپاه توانسته با اتکا به  توان داخلی و دانش بومی، دستاوردهای مهمی را در عرصه طراحی و تولید تجهیزات دفاعی داشته باشد که بعضی از آنها در برخی عملیات‌ها مورد استفاده قرار گرفته است؛ بنابراین در این گزارش قرار است نگاهی به گوشه‌ای از توانمدی‌ها و دستاوردهای سپاه پاسداران در حوزه تجهیزات دفاعی داشته باشیم که در ادامه می‌خوانید.

الف) دستاوردهای سپاه در حوزه‌ موشکی

1- سامانه پدافند موشکی سوم خرداد

در حوزه سامانه‌‌های موشکی و پدافندی، سازمان هوافضای سپاه درخشش‌های بسیاری را به دست آورده و از طریق این توانمندی‌ها و تحت نظر قرارگاه یکپارچه پدافد هوایی خاتم الأنبیاء(ص) فاتح اتفاقات خوشایند برای سرزمین عزیزمان ایران اسلامی بوده است.

سامانه پدافندی سوم خرداد، یکی از مهمترین و بارزترین دستاوردهای سپاه در حوزه سامانه پدافندی محسوب می‌شود و این سامانه به قاتل پهپاد غول‌پیکر و گران‌قیمت «گلوبال هاوک» لقب گرفته است. سامانه پدافند موشکی «سوم خرداد» با قابلیت تحرک‌پذیری بالا در سال ۱۳۹۳ تولید شده است. این سامانه مجهز به موشک‌های میان‌بُرد و ارتفاع متوسط بوده که می‌تواند در ارتفاع ۲۷ کیلومتری با اهداف مشخص درگیر شود.

بُرد درگیری سامانه «سوم خرداد» با اهداف موردنظر حدود ۷۵ کیلومتر است که در کنار این قابلیت، توانایی درگیری با چهار هدف را به‌طور همزمان داراست. «مقابله با هواپیماهای تاکتیکی و استراتژیک»، «انواع بالگرد»، «موشک کروز» و «پهپاد» ازجمله مأموریت‌های این سامانه است و باید شرایط کار در جنگ الکترونیک را به این سامانه پدافندی افزود.

همچنین در 30 خرداد 1398 یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکا با عنوان «گلوبال هاوک» متعلق به نیروی دریایی ارتش تروریستی آمریکا در منطقه کوه مبارک استان هرمزگان توسط همین سامانه پدافندی مورد هدف قرار گرفت.

2- موشک‌های کروز سپاه

از دستاوردهای سپاه در حوزه سامانه‌های پدافند موشکی که بگذریم به توانمندی‌های این نهاد در حوزه‌های طراحی و ساخت موشک‌های کروز و بالستیک می‌رسیم.

موشک کروز زمین پایه و بومی هویزه یکی از انواع موشک های کروز ساخت ایران است که  ۱۳ بهمن ماه سال گذشته و در جریان نمایشگاه دستاوردهای دفاعی و سازندگی توسط امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و با حضور سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد. این موشک بردی معادل هزار و 350 کیلومتر داشته و آزمایش پروازی آن در برد پروازی هزار و 200 کیلومتر انجام و این موشک موفق شد که اهداف از پیش تعیین‌شده را با دقت مورد اصابت قرار دهد.

 موشک کروز بومی سومار یکی دیگر از انواع موشک های کروز ساخت ایران است که اواخر اسفندماه ۹۳ با حضور سردار دهقان وزیر دفاع و سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد. این موشک با برد دو هزار کیلومتر توانایی انهدام طیف وسیعی از اهداف را دارد و با توجه به قابلیت تاکتیک‌پذیری بالا، ماندگاری طولانی در صحنه نبرد و رادارگریزی می‌تواند در هر شرایطی اهداف مورد نظر را منهدم کند. موشک کروز زمین به زمین «سومار» ضمن توانمندسازی نیروهای مسلح می‌تواند گامی مكثر برای افزایش قدرت دفاعی و بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران محسوب شود.

موشک کروز یاعلی(ع) هم نوع دیگری از این موشک ها است که اوایل سال ۹۳ با حضور فرمانده معظم کل قوا در بازدید ایشان از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه  رونمایی شد.این موشک در این نمایشگاه با رنگ قرمز به نمایش درآمد و براساس اعلام مسئولان دارای یک موتور توربوجت با برد ۷۰۰ کیلومتری است و سر جنگی این موشک هم در حدود ۲۰۰ کیلوگرم وزن دارد.

سردار حاجی‌زاده در همان سال اعلام کرد که موشک کروز «یاعلی» که از روی سکوهای زمینی شلیک می‌شود، قابلیت نصب بر روی جنگنده‌های سوخو ۲۲ سپاه در کشور را نیز دارا است. نمایش شلیک این موشک بازتاب بسیار زیادی از نظر اهمیت حوزه کروزهای زمینی در جهان داشت و برخی از رسانه‌ها و صاحب‌نظران غربی برای این موشک برد دو هزار و 500  کیلومتری پیش‌بینی کرده‌ند.

3- موشک‌های بالستیک سپاه

موشک بالستیک شهاب 3

«شهاب ۳»، اولین موشک بالستیکی است که زمینه ورود ما را به جمع تولیدکنندگان موشک‌های بالستیک دوربرد فراهم کرد. این موشک بالستیک با سوخت مایع برای نخستین بار در تابستان سال ۲۰۰۳ وارد خدمت رسمی در نیروهای مسلح کشورمان شد. بُرد این موشک با کلاهک هزار و ۲۰۰ کیلویی تا هزار و ۳۰۰ کیلومتر، با کلاهک یک تُنی تا هزار و ۵۰۰ کیلومتر و با کلاهک ۸۰۰ کیلویی تا دو هزار و ۱۰۰ کیلومتر اعلام شده است. هم‌چنین تا یک دهه گذشته این موشک مهم‌ترین اهرم فشار ایران برای دفاع از خود در برابر حملات احتمالی رژیم صهیونیستی بود، اما امروز بالستیک‌هایی را تولید کرده‌ایم که با سر جنگی به مراتب سنگین‌تر، بُرد بیش از دو هزار کیلومتر در مقایسه با «شهاب ۳» دارند.

موشک بالستیک عماد

موشک عماد نخستین موشک دوربرد جمهوری اسلامی ایران با قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت به هدف بوده که قادر است اهداف موردنظر را با دقت بالا مورد اصابت قرار داده و به‌طور کامل منهدم کند.

این موشک از نوع زمین به زمین است و با برد حدود هزار و ۶۵۰ کیلومتر در زمره موشک‌هایی با برد بلند قرار می‌گیرد. هم‌چنین وزن «عماد» حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم و وزن سر جنگی آن حدود ۷۵۰ کیلوگرم است. طول این موشک ۵/۱۵ متر و قطر آن ۱/۲۵ سانتی‌متر است و از سوخت مایع تغذیه می‌کند.

موشک بالستیک خرمشهر

موشک خرمشهر پیشرفته‌ترین سلاح ساخته‌شده توسط دانشمندان جوان سرزمین‌مان به‌حساب می‌آید. این موشک از همان ابتدای رونمایی، مورد توجه رسانه‌های بیگانه قرار گرفت و برخی از آن‌ها این موشک پیشرفته بالستیکی را سیلی محکمی به‌صورت «دونالد ترامپ» و رژیم صهیونیستی توصیف کردند.

موشک خرمشهر در دسته بالستیک‌های دوربرد زمین به زمین قرار دارد که با بُرد دو هزار کیلومتر می‌تواند هر تهدیدی را صدها کیلومتر ورای مرزهای کشورمان خنثی کند. هم‌چنین این موشک حدود ۲۰ تُن وزن دارد که هزار و ۵۰۰ کیلوگرم از وزن آن به سر جنگی اختصاص یافته است.

طول موشک خرمشهر حدود ۱۳ متر و قطر آن ۱۵۰ سانتی‌متر است که از سوخت مایع تغذیه می‌کند.

موشک بالستیک قدر

موشک برد بلند «قدر»، نسخه تکامل‌یافته شهاب ۳ با دقت و قدرت تخریب بالاست. این موشک قابلیت جدایش سر جنگی را دارد که برای اهداف ثابت به‌کار برده می‌شود و قابلیت پرتاب از انواع سکوهای ثابت و متحرک را دارد.

موشک قدر از نوع زمین به زمین بوده و در زمره موشک‌های دوربرد با برد هزار و ۹۵۰ کیلومتر محسوب می‌شود.

وزن این موشک هزار و ۷۲۰ کیلوگرم و وزن سر جنگی آن ۶۵۰ کیلوگرم است. هم‌چنین «قدر» با طول حدود ۱۵/۸۶ متر و قطر ۱/۲۵ متر از سوخت مایع تغذیه می‌کند.

موشک بالستیک سجیل

مهم‌ترین ابزار دکترین نظامی ایران؛ حجم وسیع موشک‌های بالستیک ایران است. شناخته‌ترین نوع موشک‌های بالستیک از خانواده شهاب هستند. سجیل نسلی از موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی ایران است. این موشک زمین‌به‌زمین دو مرحله‌ای، دو موتور سوخت جامد مرکب و بیش از دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر بُرد دارد که در سال ۲۰۰۸ مورد آزمایش قرار گرفته است. موشک سجیل برخلاف موشک‌های شهاب، با سوخت جامد تا حد قابل توجهی زمان پرتاب را کمتر کرده و قدرت مانور را افزایش داده است.

موشک سجیلِ دو برای نخستین‌بار در سال ۲۰۰۹ مورد آزمایش قرار گرفت که توانایی بُرد دو هزار و ۵۱۰ کیلومتر با حمل کلاهک سه مخروطی به میزان ۶۵۰ کیلومتر را دارد. این میزان می‌تواند از هزار تا دو هزار کیلومتر ارتقا پیدا کند. بزرگ‌ترین دستاورد در موشک‌های بالستیک از بُعد دقت را می‌توان مربوط به موشک سجیل دو دانست که در مقایسه با سجیل یک؛ به سیستم ناوبری جدید و سنسورهای دقیق و پیشرفته مجهز است.

ب) توانمندی سپاه در حوزه ساخت مین‌یاب

سیستم کاشف مین، ساخت جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه است  و درباره این سیستم اطلاعاتی در رژه 31 شهریورماه 98 (به عنوان اولین رونمایی رسمی از این سامانه) ارائه نشده است، اما روی خودروی مورد نظر شاهد نصب شدن یک سری آنتن روی یک واحد مکعبی هستیم. واحد پشت آنتن‌ها به نظر نوعی بخش تأمین قدرت و کنترل برای این سیستم به نظر می‌رسد.

با توجه به ظاهر این سیستم، به نظر می‌رسد تمام مجموعه ایجاد توان کنترل و آنتن‌ها و قابلیت نصب روی انواع خودروها را داشته و می‌توان از آن در شرایط مختلف بهره برد. در جلوی سیستم نیز به نظر یک سامانه اپتیکی نصب شده که تصویری از وضعیت جلوی خودرو را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و مجموعه این ابزارها حاکی از طراحی مناسب و حرفه‌ای برای تأمین نیازهای نیروهای مسلح کشورمان را دارد.

این سیستم به صورت خاص می‌تواند برای عملیات‌های پاکسازی مین‌ها و مواد منفجره به‌جا مانده از جنگ تحمیلی در دشت‌های استان خوزستان یا مناطق غرب کشور در کردستان، ایلام و کرمانشاه مورد استفاده قرار بگیرد و عملیات کشف و شناسایی را با سرعت و دقت بیشتر و در عین حال ریسک بسیار کمتر به انجام برساند. زوج شدن این سامانه با وسیله‌ای مثل مین‌کوب تفتان می‌تواند تمام فرآیند شناسایی و نابودی مین‌ها را سرعت بیشتری ببخشد.

البته همانطورکه در بالاتر اشاره شد این سامانه قابلیت‌هایی در بحث کشف تونل‌ها نیز دارد و می‌توان از آن به‌عنوان یک گزینه خوب در معدود نبردهای در حال انجام در عراق و سوریه برای کشف برخی پناهگاه‌های زیرزمینی تروریست‌های تکفیری که ممکن است در آینده تبدیل به تهدیدات جدید علیه امنیت این دو کشور شوند نیز استفاده کرد.

ج) توانمندی سپاه در حوزه ساخت پهپاد

پهپاد مهاجر 6

پهپاد مهاجر-6 آخرین و پیشرفته‌ترین نوع از خانواده مهاجر است که در سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع طراحی و ساخته شده است. مهاجر ۶ برای نخستین بار در فروردین ماه ۹۶ در جریان بازدید حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان از نمایشگاه دستاوردهای دفاعی وزارت دفاع رونمایی و در نمایشگاه هوایی ماکس ۲۰۱۷ روسیه هم به جهانیان معرفی شد.

بال‌های مهاجر ۶ در حدود ۵.۵ متر طول و ۱۰ متر سطح مقطع دارد که به وسیله آن قادر است تا نزدیک به ۴۰ کیلوگرم تسلیحات از انواع  موشک‌های هدایت لیزری، بمب‌های هدایت‌شونده و سقوط آزاد را در زیر بال‌های خود حمل کند. این پهپاد با مداومت پروازی ۱۲ ساعته خود تا محدوده ۲۰۰ کیلومتری و ارتفاع ۱۸ هزار پایی قادر به پرواز و انجام هرگونه عملیات را دارد. حداکثر سرعت این پهپاد ۲۰۰ کیلومتر در ساعت تخمین زده می‌شود. از دیگر ویژگی مهم و تاکتیکی ان پهپاد قابلیت نشست و برخاست در باندهای کوتاه است.

مهاجر۶ را می‌توان یک پهپاد پیشرفته نامید؛ زیرا علاوه بر حوزه رزمی، در حوزه شناسایی هم از سامانه شناسایی الکترواپتیکی، لیزری، مادون قرمز، سیستم‌های شنود الکترونیکی دشمن، مقابله با جنگ الکترونیک، سامانه اخلالگر، سیستم شناسایی خودکار، برخورداری از سیستم پرواز و سیستم نشست و برخاست خودکار بهره‌مند است که قدرت زیادی را برای یگان‌های این پهپاد ایجاد می‌کند. دوربین این پهپاد از نوع عقاب-۱۰ و مجهز به سامانه الکترواپتیکی پایدار شده  آزادی است، البته یک دوربین جلونگر هم برای این پهپاد و در زیر دماغه طراحی و به‌کارگیری شده است.

این پهپاد علاوه بر استفاده در نیروی هوافصای سپاه اواخر تیرماه سال98  هم به نیروی زمینی ارتش تحویل داده شد. این پهپاد نقش مؤثری را در کنترل و پایش مناطق و نواحی مرزی کشورمان داراست. مهاجر ۶ توانست در عملیات برون مرزی سپاه در روز جمعه 21 مرداد 1398 مقر تروریست‌ها را در کردستان عراق شناسایی و با بمب‌های هوشمند قائم این مقر را بمباران کند.

د) قایق‌های تندروی سپاه

قایق‌های تندرو نوعی از شناور‌های کوچک و با سرعت بالا هستند که در حوزه‌های گشت دریایی، حفاظت از مرز‌های آبی و دفاع از حملات و تهاجم‌های احتمالی متجاوزان مانند دزدان دریایی و کشور‌های متخاصم به مرز‌های آبی و دریا‌های یک کشور کاربرد فراوان دارند  پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تهاجم دشمن بعثی، فرماندهان نظامی سپاه در حوزه دریا به این فکر افتادند که برای وظایف یادشده از نوعی شناور‌های تندرو با قابلیت نصب انواع سلاح مانند مین‌های دریایی، پرتابگر‌های راکت‌های کوتاه برد و تیربار‌های ۷/۱۲ میلیمتری داشتند، بهره ببرند. در این بخش به معرفی قایق‌های تندروی سپاه که به کابوس ناوهای آمریکایی در خلیج فارس تبدیل شده‌اند نگاهی خواهیم انداخت.

1- قایق تندروی سراج

سراج یک قایق تندرو تهاجمی راکت‌انداز، رادارگریز و یا طراحی متناسب با مناطق آب و هوایی گرم‌سیری است که روز اول شهریورماه سال ۸۹ توسط سردار وحیدی وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح رونمایی شد. این شناور توسط سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع کشورمان و از جنس فایبرگلاس ساخته شده که مجهز به امکانات پیشرفته بومی مخابراتی و ناوبری الکترونیکی است.

استفاده از این امکانات باعث می‌شود تا تغییرات ارتفاعی ناشی از حرکت بر روی آب و صدای زیاد آن در سرعت‌های بالا در داخل کابین احساس نشود. سرعت این قایق تقریباً به ۶۰ نات می‌رسد که سرعت بسیار بالایی برای یک قایق دریایی است. همچنین در شرایط طوفانی دریا، سرنشینان آن شدت امواج را احساس نخواهند کرد. این شناور در زمینه‌های مختلفی، چون حفظ تعادل در سرعت بالا، رفتار مناسب عملیاتی در شرایط گوناگون و قدرت موتور بالا در کنار طراحی و ساخت بدنه مناسب از ویژگی‌های قابل توجهی برخوردار بوده و توان دریایی ایران را افزایش می‌دهد.

2- قایق تندروی آذرخش

طول این قایق ۲۳ متر بوده که پهنای بدنه آن به ۴ متر می‌رسد. ارتفاع ستون‌های آن ۱ متر است. قابلیت بارگیری استاندارد آذرخش در حدود ۲۰ تن تخمین زده می‌شود. دو موتور دیزلی متصل به دو محور شفت این قایق توان تولید سرعتی در حدود ۵۰ گره دریایی و یا ۹۳ کیلومتر در ساعت را داراست که با این سرعت می‌تواند در ۳۰ درصد از ساحل خلیج فارس را با حداکثر سرعت خود در زمان کمتر از ۶ ساعت گشت‌زنی کند. این قایق همچنین مجهز به دو عدد گیربکس ۳۲۰۰ تریمکس متعلق به شرکت ZF است.

3- قایق تندروی ذوالفقار

طول این قایق در حدود ۱۶ متر، پهنای بدنه حدود ۴ متر، ارتفاع ستون ۱ متر، بارگیری استاندارد ۱۴ تن بوده که با دارابودن دو موتور دیزلی سرعتی در حدود ۵۲ گره دریایی معادل ۹۷ کیلومتر بر ساعت تولید کرده که برای این قایق بُرد عملیاتی ۳۲۰ مایل دریایی معادل حدود ۵۷۶ کیلومتر تولید می‌کند.

ذوالفقار به دو تیربار ۱۲/۷ میلیمتری در عقب و جلو، موشک کوثر با برد ۲۵ کیلومتر و مجهز شده‌است. این قایق تندرو همچنین قابلیت حمل ۳ نفر خدمه را در خود دارد. رادار جستجوگر این قایق نیز از نوع سطحی بوده و از حداقل بُرد ۳۰ کیلومتری برخوردار است.

4- قایق تندروی یا مهدی (عج)

قایق تندروی یا مهدی دارای طول ۱۱/۹ متر، عرض ۳/۱ متر و ارتفاع ۱/۵ متر با آبخور ۶۵ سانتی متری است. جرم آن ۵/۸ تن بوده و دارای دو موتور ۶۶۰ اسب بخار است که آن را به سرعت ۵۰ نات برابر ۹۲/۵ کیلومتر بر ساعت (۲۵/۶۹ متر بر ثانیه) می‌رساند.

5- قایق تندروی پرنده باور

از جمله مزیت‌های یک قایق پرنده این است که هر منطقه‌ای در دریا می‌توان محل آغاز مأموریت آن باشد و در صورت لزوم در هر منطقه‌ای فرود آمده و در عوارض ساحلی خود را پنهان کند. این نوع وسایل پس از جنگ جهانی دوم مورد توجه واقع شدند و اولین نمونه‌های عملیاتی آن‌ها ساخت شوروی سابق بوده است.

سرعت قایق پرنده باور ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت (۱۰۰ نات) تا بیش از ۱۹۰ کیلومتر بر ساعت بوده و ارتفاع پروازی معمول آن یک تا ۵ متر و تا سقف چند ده متر عنوان شده است.

انتهای پیام/4079/