فرجام سیاسی رؤسای 10 دوره مجلس بعد از بهارستان چه شد؟

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری آنا، انتخاب رئیس مجلس شورای اسلامی از اصول تشکیلاتی هر دوره است که به‌منظور نظم‌بخشی و اداره جلسات مجلس صورت می‌گیرد. آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در ماده ۲۰ خود وظایف و اختیارات رئیس مجلس را این‌گونه مطرح می‌کند: «اداره جلسات مجلس به شرح مواد این آیین‌نامه»، «اداره تمامی امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی»، «امضای تمامی احکام استخدامی بر اساس آیین‌نامه استخدامی کارکنان مجلس و سایر قوانین و مقررات»،‌ «امضای تمامی نامه‌های مربوط به امور قانون‌گذاری و پارلمانی مجلس»، «حضور در نهادهای قانونی که رئیس مجلس عضو آن‌ها است»،‌ «ارائه گزارش کامل از تصمیم‌ها و اقدام‌های هیئت‌رئیسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحدهای تابعه آن هر سه ماه یک‌بار به نمایندگان» و «سایر موارد مذکور در قانون اساسی و دیگر مقررات».

نهاد قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران طی 10 دوره‌ای که تاکنون پشت سر گذاشته، ریاست پنج نفر از سیاستمداران را تجربه کرده است که هرکدام در جایگاه ریاست مجلس کارنامه مفصلی از عملکرد خویش بر جای گذاشته‌اند. افرادی چون مرحوم هاشمی رفسنجانی، مهدی کروبی، علی‌اکبر ناطق نوری، غلامعلی حداد عادل و علی لاریجانی که از این میان هاشمی رفسنجانی و لاریجانی بیشترین دوره ریاست را به نام خود ثبت کرده‌اند.

هفتم خرداد طبق قانون نخستین روز تشکیل جلسه در همه ادوار مجلس است. مجلس ملی در دوره اول به ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی کار خود را آغاز کرد. نواب هاشمی رفسنجانی در نخستین دوره ریاست مجلس سید اکبر پرورش، سید محمد موسوی‌خوئینی‌ها، حبیب‌الله عسگراولادی، محمد یزدی و سید محمد خامنه‌ای بودند.

پس از برگزاری انتخابات دومین دوره مجلس در 26 فروردین 63، در تاریخ هفتم خرداد مجلس نخستین روز خود را آغاز کرد. در این دوره هم اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب اکثریت آرا بار دیگر بر کرسی ریاست مجلس تکیه زد و محمد یزدی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی املشی نیز نایبان رئیس شدند.

سال 67 با بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی مجلس ملی رسماً به مجلس شورای اسلامی تغییر یافت. طبق روال قانونی هفتم خرداد 67 نخستین جلسه از سومین مجلس که اکنون دیگر مجلس شورای اسلامی نام گرفته بود، کار خود را آغاز کرد و بار دیگر با رأی نمایندگان اکبر هاشمی رفسنجانی توانست جایگاه ریاست را تصاحب کند. این آخرین دوره از ریاست مرحوم هاشمی رفسنجانی در مجلس شورای اسلامی بود، وی پس از سومین دوره مجلس کاندیدای ریاست جمهوری شد و با رأی مردم بر جایگاه رئیس‌جمهوری تکیه زد. هاشمی بعدها رئیس‌جمهور شد و بعد از آن ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاست مجلس خبرگان را بر عهده گرفت و در سال 1395 درگذشت.

پس از خروج هاشمی رفسنجانی از مجلس شورای اسلامی، مهدی کروبی ریاست مجلس را بر عهده گرفت و حسین هاشمیان و اسدالله بیات به‌عنوان نواب وی فعالیت کردند. کروبی مجدد در مجلس ششم ریاست مجلس را بر عهده گرفت و بعدازآن دو بار در سال 84 و 88 در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد و هر بار شکست خورد و بعدازآن به اغتشاش در سال 88 روی آورد و هم‌اکنون سمتی ندارند و بر اثر آشوب در حصر خانگی است.

چهارمین دوره انتخابات مجلس در تاریخ بیست و یکم سال 71 برگزار شد و پس از تشکیل نخستین جلسه رسمی مجلس، در هفتم خرداد 71 علی‌اکبر ناطق نوری به‌اتفاق آرا کرسی ریاست را از آن خود کرد. حسن روحانی، سید اکبر پرورش، محمدعلی موحدی کرمانی و حسین هاشمیان نایبان ناطق نوری در دوره چهارم مجلس بودند.

18 اسفند سال 1374 بود که انتخابات مجلس پنجم برگزار شد و منتخبان مردم در هفتم خرداد همان سال به خانه ملت پا گذاشتند. پس از اخذ رأی نمایندگان بار دیگر علی‌اکبر ناطق نوری رئیس مجلس شد و بار دیگر حسن روحانی و محمدعلی موحدی کرمانی به‌عنوان نایب او را همراهی کردند. ناطق نوری در سال 76 وارد گود انتخابات ریاست جمهوری شد و از محمد خاتمی شکست خورد. او بعدها از سیاست و مناصب اجرایی فاصله گرفت و نقش لیدری جریان اصولگرایانی را در سال 84 بازی کرد و تنها در 15 سال اخیر در مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور دارد و در انتخابات ریاست جمهوری 92 و 96 از حسن روحانی حمایت کرد.

انتخابات مجلس ششم هم در تاریخ 29 بهمن 97 برگزار شد، بازگشایی مجلس در این دوره هم هفتم خرداد بود و سه روز بعد یعنی روز دهم خرداد هیئت‌رئیسه موقت انتخاب شدند. در این انتخابات مهدی کروبی رئیس مجلس شد و مجید انصاری و ابوالقاسم سرحدی‌زاده نواب وی شدند. مجلس ششم در تاریخ جمهوری اسلامی ایران پرحاشیه‌ترین مجلس شناخته شده است.

زمانی که انتخابات هیئت‌رئیسه دائم برگزار شد، مهدی کروبی توانست جایگاه ریاست خود را حفظ کند، اما بهزاد نبوی و محمدرضا خاتمی نائبان اول و دوم وی شدند.

مردم در دوره هفتم مجلس نمایندگان خود را طی دو دوره برگزاری انتخابات تعیین کردند. اولین جلسه مجلس در هفتم خرداد 83 برگزار شد و غلامعلی حداد عادل توانست اکثریت آرا را برای ریاست مجلس کسب کند. محمدرضا باهنر و محمدحسن ابوترابی‌فرد نایب رئیسان مجلس هفتم شدند. حداد عادل در دوره‌های هشتم، نهم مجلس حضور داشت و نتوانست به مجلس دهم راه یابد. او در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 به نفع اصولگرایان کنار رفت و هم‌اکنون رئیس شورای ائتلاف نیروهای ائتلاف بزرگ‌ترین جبهه نیروهای اصولگرا را بر عهده دارد و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز هست.

انتخابات مجلس هشتم در دو دوره و در تاریخ‌های 24 اسفند 86 و دوم اسفند 87 برگزار شد، پس از تشکیل جلسه در هفتم خرداد، علی لاریجانی برای نخستین بار رئیس نهاد قانون‌گذاری کشور شد و محمدحسن ابوترابی‌فرد و محمدرضا باهنر همچنان نواب مجلس ماندند.

علی لاریجانی در دوره‌های نهم و دهم مجلس هم ریاست مجلس را بر عهده داشت. مجلس شورای اسلامی در دوره نهم با برگزاری انتخابات دومرحله‌ای در اردیبهشت 91 به نتیجه رسید و علی لاریجانی باز هم رئیس مجلس شد و محمدرضا باهنر و محمدحسن ابوترابی فرد هم در جایگاه نایبان وی فعالیت کردند.

انتخابات مجلس دهم در تاریخ هفتم اسفند 94 برگزار شد که عدم کسب آرای کامل منتخبان، سبب شد دور دوم آن دهم اردیبهشت سال 95 به مجلس برگزار شود. نخستین جلسه این دوره در تاریخ هشتم خرداد 95 تشکیل شد و هیئت‌رئیسه دائم روز 11 خرداد انتخاب شدند.

رقابت میان منتخبان ریاست مجلس دهم میان علی لاریجانی و محمدرضا عارف صورت گرفت و درنهایت علی لاریجانی همچنان بر جایگاه ریاست مجلس ابقا شد. در این دوره مسعود پزشکیان و علی مطهری نواب وی شدند. هنوز علی لاریجانی مشخص نکرده است که آینده سیاسی او چه رقم می‌خورد. به نظر می‌رسد او بعد از مجلس عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام شود یا خود را برای انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 آماده کند.

مجلس شورای اسلامی هفتم خرداد سال 1399 نخستین جلسه دوره یازدهم خود را تجربه خواهد کرد. درحالی‌که علی لاریجانی در انتخابات مجلس شرکت نکرد و بر اساس گمانه‌زنی‌ها و تحلیل کارشناسان، رقابت برای کسب کرسی ریاست مجلس یازدهم میان محمدباقر قالیباف، مصطفی میرسلیم، علیرضا زاکانی، مسعود پزشکیان و مرتضی آقاتهرانی خواهد بود.

انتهای پیام/4034/پ