ابن بِطریق؛ راوی مناقب حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا،ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابوحسین شمس‌الدین یحیی بن حسن اسدی حلّی (523-600ق) معروف به «ابن بِطریق» فقیه،ادیب و محدث و متکلم امامی است.

آل بِطریق از خاندان‌های بزرگ علم و ادب در حِلّه بودند. ابن بطریق و دو فرزندش، علی و محمد، از مشهورترین افراد این خاندان بزرگ شیعی بودند.

وی فقه و کلام را در مذهب امامیه نزد سدیدالدین محمود حمصی فراگرفت و پس از آن نحو، لغت، نظم و نثر را نیز فراگرفت. وی در مذهب امامیه به مرتبه «افتاء» دست یافت. مدتی را در بغداد و سپس در واسط اقامت گزید و در آنجا بسیار مشهور بود.

از جمله استادان روایی او از اهل سنت می‌توان به ابوالغنائم معمر بن محمد بن احمد بن عبدالله حسینی، ابوجعفر اقبال بن مبارک بن محمد عکبری واسطی، ابوبکر عبدالله بن منصور بن عمران باقلانی، محمد بن یحیی بن محمد بن ابی السطلین علوی بغدادی، ابوالحسن محمد بن حسن بن علی بن وزیر ابوالعلاء واسطی اشاره کرد.

از مشایخ و استادان خاصه او می‌توان عمادالدین ابوجعفر محمد بن قاسم طبری صاحب بشارة‌المصطفی، احمد بن طاهر بن علی بن طاهر حسینی و محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی را نام برد.

شاگردان و راویان او عبارت‌اند از علی بن یحیی بن حسن بن بطریق، ابوالحسن علی بن یحیی خیاط سورآوی، شرف‌الدین فخّار بن سعد بن فخّار بن احمد، نجم‌الدین محمد بن ابی هشام علوی، صفی‌الدین محمد بن معد بن علی، ابوحامد نجم‌الاسلام محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی و محمد بن جعفر مشهدی.

ابن بطریق در شعبان 600ق در 77 سالگی درگذشت. از او آثاری به جا مانده است، از جمله آثارش می‌توان موارد زیر را برشمرد:

1. ابطال شُبهة‌المتاولین لنص ولایة امیرالمؤمنین؛

2. المستدرک المختار فی مناقب وصی المختار؛

3. المناقب ؛

4. عمدة عیوان صحاح‌الاخبار فی مناقب امام‌الابرار، که مؤلف در این اثر آرای اهل سنت را درباره مناقب امام علی(ع) از کتاب‌های صحاح سته، تفسیر ثعلبی، حلیة ابونعیم، مناقب ابن مغازلی، فردوس ابن شیرویه، مغازی ابن اسحاق، مناقب سهائی گرد آورده است، این کتاب در 1309ق در تبریز و بعد از آن در 1407ق در قم به چاپ رسیده است؛

5. خصائص الوحی‌المبین فی مناقب امیرالمؤمنین، این کتاب شامل آیاتی است که به اعتراف عامه و شهادت صحاح ستة در مناقب امام علی(ع) نازل شده است. این کتاب نخستین بار در 1311ق به همراه نورالهدایة دوانی و پس از آن در 1406ق به کوشش محمدباقر محمودی در تهران چاپ شد.

انتهای پیام/4104/پ