صَلاح بن مبارک؛ صوفی اهل بُخارا

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ، روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

صَلاح بن مبارک بُخاری صوفی پیرو طریقه نقشبندیه در قرون هفتم و هشتم هجری قمری است.

از زندگی وتاریخ تولد او اطلاع چندانی در دست نیست، اما درگذشت وی را 793ق دانسته‌اند. از زندگانی او همین‌قدر می‌دانیم که پس از آنکه خواجه علاءالدین عطار، از پیشوایان مشهور طریقه نقشبندی، را در رؤیا دید، به خدمت او رفت و از طریق وی به درک محضر خواجه بهاءالدین نقشبند، در یکی از روستاهای بخارا نایل شد.

اثر ارزنده بخاری انیس‌الطالبین و عدة‌السالکین نام دارد. این کتاب از کهن‌ترین و مهم‌ترین آثار در اصول طریقه نقشبندیه و شرح زندگی و مقامات بهاءالدین نقشبند است. آثار مهم دیگری که درباره این طریقه تألیف شده‌اند، از جمله رشحات عین‌الحیات واعظ کاشفی، برگرفته از انیس‌الطالبین‌اند.

بخاری این کتاب را پس از درگذشت خواجه بهاءالدین و احتمالاً در فاصله 791 تا 793ق تألیف کرده است. انیس‌الطالبین یک مقدمه کوتاه و چهار «قِسم» دارد:

قِسم اول، در تعریف ولایت و ولی که در آن، با استناد به آیات و احادیث، نشانه‌های ولی ذکر و پس از آن شرحی درباره کرامت آورده شده است.

قسم دوم، ابتدای احوال خواجه بهاءالدین را شرح دادهت و سلسله خواجگان را ذکر کرده است.

قسم سوم، صفات، احوال، اخلاق و گفته‌های خواجه بهاءالدین را بیان و طریقه و سلوک او و چگونگی صحبت و رفتار او با طالبان طریقت را شرح کرده است.

قسم چهارم، کرامات و آثار و اعمال خواجه بهاءالدین در دوران ولایت او آمده که مفصل‌ترین بخش کتاب است.

نثر انیس‌الطالبین ساده و روان است و فقط در مقدمه صنایع بدیعی دیدهت می‌شود. در مواردی مؤلف از آیات و احادیث نبوی استفاده کرده و اشعار عربی و فارسی نیز آورده است. از این کتاب نسخه‌های متعددی موجود است. این کتاب به کوشش خلیل ابراهیم صاری اوغلی در تهران چاپ شده است.

انتهای پیام/4104/