رهایی 30 مصرف‌کننده مواد از دام اعتیاد در 2 سال/ وقتی دانشگاه در درمان اعتیاد موفق می‌شود

گروه استان‌های خبرگزاری آنا، حسین عقابی؛ مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر سال 95 مجوز فعالیت گرفت و پس از انجام اقدامات لازم، سال 96 به ریاست مسعود حاجی‌رسولی عضو هیئت علمی این واحد دانشگاهی برای توسعه و به‌کارگیری دانش در زمینه اعتیاد و انجام پژوهش‌های کاربردی و بنیادی در راستای ارائه راهکارهای مناسب برای کنترل سوء‌مصرف مواد اعتیادآور، تربیت نیروی انسانی متخصص و محقق در زمینه اعتیاد، ارائه مشاوره‌های تخصصی به سازمان‌ها و مراکز برنامه‌ریز، انجام کارگاه‌های آموزشی و سیاستگذاری در مورد فعالیت‌های مرتبط با کاهش تقاضای مواد به‌صورت رسمی افتتاح و آغاز به کار کرد.

یکی از فعالیت‌های مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری واحد اسلامشهر، ایجاد مرکز مشاوره و درمان اعتیاد با روش D.S.T بوده که با استقبال بیماران اعتیاد و خانواده‌ آنان مواجه شده است. با گذشت سه سال این مرکز توانسته بیش از 30 نفر از افرادی که مصرف‌کننده مواد بودند را به رهایی کامل برساند و برای نخستین بار با نقشه‌برداری از مغز معتادان کار تحقیقاتی آغاز کرده تا بتواند عملکرد مغز آنان را با مغز افرادی که تا به حال هیچ نوع موادی را مصرف نکرده‌اند، مقایسه کند.

مسعود حاجی‌رسولی رئیس مرکز تحقیقات سوء مصرف مواد و اختلالات رفتاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا چگونگی ایجاد، عملکرد و مأموریت‌های این مرکز در چند سال گذشته را تشریح کرده که در ادامه خواهیم خواند.

آنا: چگونگی و چرایی ایجاد مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر را بفرمایید.

حاجی‌رسولی:‌ به‌دلیل اینکه چند سالی بود در حوزه سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری یا به زبان ساده‌تر ایدز و اعتیاد کار می‌کردم، داوطلب راه‌اندازی در واحد اسلامشهر شدم که با همکاری محمودرضا اسفندیار رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر و معصومه سهرابی معاون پژوهش و فناوری این واحد دانشگاهی، فعالیت این مرکز را از سال 96 آغاز کردیم و اکنون یک مرکز تحقیقات، پیشگیری و درمان داریم، یعنی مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری را توسعه‌ دادیم و حال به مرکز پیشگیری و درمان یا مشاوره و درمان تبدیل شده است.

اعطای شال کمک‌راهنمایی

مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر تا به حال (نزدیک به دو سال) بیش از 30 نفر از افرادی که مصرف‌کننده مواد بوده‌اند را به رهایی کامل رسانده و برای‌ آنان جشن تولد یکسالگی و دوسالگی و ... گرفته می‌شود. اکنون بیش از 50 نفر تحت درمان داریم و مراسمی برای اعطای شال کمک‌راهنمایی به یکی از افرادی داریم که قبلاً مصرف‌کننده بوده و حال بعد از درمان توانسته خودش کمک‌راهنما شود.

آمادگی راه‌اندازی مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد در واحدهای دانشگاهی متقاضی

سه سال از آغاز فعالیت مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری واحد اسلامشهر گذشته و امیدواریم مسئولان واحدهای دیگر برای بازدید بیایند و اگر پسندیدند از ما بخواهند که برای واحدهای‌ آنها همین مرکز را راه‌اندازی کنیم. در این گفتگو رسماً اعلام می‌کنم آمادگی داریم تا با مجوز از واحدها و به‌ویژه از رئیس این واحد دانشگاهی هر واحدی در هر کجای ایران بخواهد برای‌ آنها مرکز مشاوره و درمان اعتیاد بزنیم.

آنا: چه مأموریتی برای مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر تعریف شده است؟

حاجی‌رسولی:‌ مأموریت این مرکز، ابتدا تحقیقات بود. مرکز تحقیقات باید حتماً نمونه‌های آماری و نمونه‌های در دسترس داشته باشد. نمی‌توانیم کار تحقیقاتی مربوط به اعتیاد را روی موش‌ها انجام دهیم یا به مراکز دیگر مراجعه کنیم به همین دلیل و اینکه سال‌هاست در حوزه اعتیاد و ایدز کار می‌کنم، تصمیم گرفتیم مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری واحد اسلامشهر را ایجاد کنیم تا بر روی خود مصرف‌کننده‌ها که به امید درمان آمده‌‌اند، کار تحقیقاتی انجام دهیم.

کار تحقیقاتی که اکنون انجام می‌دهیم و احتمالاً برای نخستین بار در دنیا انجام می‌‌شود، نقشه‌برداری از مغز معتادان است. یعنی 20 شخص سالمی که هیچ سابقه مصرف مواد شیشه و مواد محرک نداشتند و 20 نفر از کسانی که مصرف‌کننده تریاک، شیره و هروئین بودند را در مرکز ملی نقشه‌برداری مغز ایران با پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها از آنها نقشه‌برداری مغز می‌کنیم و عملکرد مغز افراد را مقایسه می‌کنیم تا ببینیم چه تفاوتی با هم دارند.

20 مصرف‌کننده شیشه و 20 مصرف‌کننده تریاک، شیره و هروئین، اکنون در مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر تحت درمان هستند. مهم‌ترین مأموریت ما این است که وقتی دوره درمانی این افراد به پایان رسید، سال آینده بتوانیم مجدداً با همان دستگاه در همان مرکز از آنان MRI مغزی و نقشه مغزی‌ بگیریم و ببینیم که آیا این دوره درمانی یک‌ساله تأثیر و تغییری در ساختار یا عملکرد مغز آنها گذاشته است؟ و اگر تأثیر گذاشته در کدام ناحیه و در کجای مغز آنان ایجاد شده است؟

با انجام این مأموریت می‌خواهیم این موضوع را کاملاً بررسی کرده و بتوانیم این یافته‌ها را به بیوبانک (بانک اطلاعات پزشکی) بدهیم که فقط به نام ایران باشد تا هر محققی در دنیا بخواهد به‌دنبال کار نقشه‌برداری مغز متعادان بوده و بخواهد از اطلاعات استفاده کند، باید حتماً با ذکر مرکز نقشه‌برداری، مرکز تحقیقات و دانشگاه ما باشد. تقریباً دست به کار خیلی مشکل و سختی زده‌ایم و الان هم بیشتر از 50 درصد کار پیش رفته و امیدوارم تا دو سه ماه آینده به پایان برسد.

آنا: تعامل نهادها و مراکز مربوط به سوءمصرف مواد و اختلالات رفتاری با شما چگونه بوده و آیا قرارداد و تفاهم‌نامه‌ای در زمینه‌های همکاری صورت گرفته است؟

حاجی‌رسولی:‌ در مورد ایدز تفاهم‌نامه‌ای با مرکز بهداشت شهرستان اسلامشهر امضا شده و روی بیماران ایدزی کار کرده‌ایم؛ البته چون دکتری فیزیولوژی ورزش دارم، بیشترین فعالیت ما تأثیر 12 هفته ورزش ترکیبی بر شاخص‌های ایمنی، BBS و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به HIV بوده که نتایج خیلی جالبی داشته و هفته گذشته هم دفاع شد.

با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر هم طرح بزرگ تحقیقاتی داشتیم با این هدف که میزان اثربخشی روش درمانی DST که روش درمانی کاملاً ایرانی و به وسیله یک ایرانی به نام دژاکام ابداع شده را ببینیم. در همه جای دنیا آخرین معیار ماندگاری در درمان را یک‌ساله گرفته‌اند. مثلاً عده‌ای آمدند ترک اعتیاد دادند، سه ماه بعد، 6 ماه بعد، یک سال بعد از آنان تست گرفتند که در همه دنیا معمولاً بین 93 تا 97 درصد از معتادان ترک کرده، بعد از یک سال دوباره به مصرف مواد برگشتند.

 ما روی 500 نفر از معتادانی که با این روش به درمان رسیده بودند و 22 ماه به‌طور میانگین از درمان‌ آنان گذشته بود، به‌طور سرزده نمونه ادرار گرفته و با روش PLC و رپیدتست پنج پنلی در آزمایشگاه‌های معتبر مانند آزمایشگاه مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران و یا در استان‌ها، آزمایشگاه‌های مرجع، تست گرفتیم که 88.4 درصد از این افراد همچنان پاک مانده بودند و فقط 11.6 درصد بازگشت به اعتیاد داشتند  و این رکوردی خیلی عجیب و غریب در دنیاست.

آنا: مهم‌ترین و شاخص‌ترین دستاوردهای این مرکز را از ابتدا تاکنون بفرمایید.

حاجی‌رسولی:‌ شاخص‌ترین دستاوردهای این مرکز بررسی تأثیر انواع ورزش‌ها بر انواع شاخص‌های ایمنی بیماران مبتلا به HIV ایدز بوده و دلیل انتخاب بیماری ایدز این است که یک‌سری شاخص‌های ایمنی مثل CD4 و وایرلود دارند که هر دانشجویی می‌تواند روی دو تا سه متغیر کار کند و می‌توانیم مرکز جامع مطالعاتی تأثیر ورزش و فعالیت‌های بدنی بر بیماران ایدزی‌ داشته باشیم که این کار تحقیقاتی را روی 500 نفر انجام دادیم. 

دستاورد بعدی پذیرش بیش از 100 معتاد خودمعرف به مرکز بوده که توسط دانشجویان و همکاران دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر راهنمایی و مشاوره شدند و آنان را به رهایی کامل رساندیم. یعنی یک سال دوره درمانی‌ آنان تمام شده و الان هم بیش از 30 نفر به رهایی رسیده‌اند. در هفته‌ سه روز برای راهنمایی معتادان جلسه داریم. شنبه‌ها فقط برای آقایان، دوشنبه‌ها برای آقایان و خانم‌های خانواده معتادان به نام همسفر و روزهای چهارشنبه هم فقط برای خانم‌ها.

سال گذشته مسئله الکل و مرگ و میرهای الکل خیلی در ایران حاد شد به همین دلیل دو راهنما را فرستادیم به پزشکی قانونی تا در یک دوره سه روزه شرکت کنند که با دریافت گواهینامه و مدرک، چگونگی درمان الکلی‌ها را آموزش دیدند.  یک مرکز درمان سیگار هم داریم. یعنی معتادی که می‌آید، ابتدا موادش را قطع می‌کنیم و بعد از آن و یا در خلال درمان، کمی که وضعیت جسمی آن پایدار شد به او می‌گوییم سیگارت را هم می‌توانی کنار بگذاری. با همین روش درمانی که به نام DST معروف است و در کنگره 60 اجرا می‌شود، تعداد زیادی فرد سیگاری، توانستند سیگار کشیدن را ترک کنند.

آنا: و حرف آخر...

حاجی‌رسولی:‌ در مورد ایدز و اعتیاد در جامعه حرف‌هایی که باید می‌گفتیم، نگفتیم و آموزش‌ ندادیم تا اینکه امروز شاهد بحران در این موارد هستیم. نگذاریم دانشگاه‌ها فقط جای مدرک دادن به جوانان مردم باشد. می‌توانیم از نظر علمی با استفاده از بهترین روش‌ها و با همکاری مراکز درمانی دیگر، قدمی در حل بحران ایدز برداریم. اگر مردم آموزش کافی در مورد HIV (ایدز) داشتند، هرگز  بچه‌های یک ساله، دو ساله، پنج ساله و زیر بلوغ ایدزی نداشتیم.

همین الان شما و مخاطبان شما فکر می‌کنند که طبیعتاً خانمی که ایدز دارد، فرزند او هم ایدزی به دنیا می‌آید. در حالی که چنین چیزی نیست. مادر ایدزی می‌تواند نوزاد سالم به دنیا بیاورد، به شرطی که شیر به بچه‌ خود ندهد. هنوز این آموزش‌ها را حتی در دانشگاه‌ها نتوانسته‌ایم بگوییم. امیدوارم که واحدهای دیگر دانشگاه آزاد اسلامی حداقل در همین حوزه تهران برای بازدید از مرکز بیایند ببینند، اگر پسندیدند بگویند، من حاضرم با همه وجودم برای‌شان همان‌طور که در اسلام‌شهر این مرکز را راه‌اندازی کردم، در همه واحدها چنین مرکزی را راه‌اندازی کنیم.

معتاد می‌تواند درمان شود

یادمان باشد اعتیاد یک بیماری بوده  و ننگ نیست، درست است که آرزو داریم کسی معتاد نشود؛‌ولی وقتی شده دیگر نباید بمیرد. آن اصطلاحی که «لبی که خورد به بافور شسته می‌شود با کافور»، آن اصطلاح را خدا می‌داند 120 سال پیش انگلیسی‌ها در ذهن ما کردند. این‌طور نیست که معتاد باید بمیرد. معتاد می‌تواند درمان شود.

چند روز قبل تیم راگبی کنگره 60 در مسابقات ساحلی ایران در کیش مقام نخست را کسب کرد. همه افراد تیم کنگره 60 معتادان درمان شده هستند. الان در تیم راگبی یا تیراندازی با کمان، معتاد درمان شده داریم و در مقابل آن یک نکته دردناک این است که خیلی از ورزشکاران‌ ما هم به‌دلیل دوپینگ یا وزن کم کردن زیاد، فشارهای تمرینی، صدمات و خیلی مسائل دیگر، معتاد می‌شوند.

شب‌ها یا روزهای امتحان، مصرف «ریتالین» یا «متیل فنیدات» و داروهای محرک به‌منظور شب‌بیداری دانشجویان کولاک می‌کند. آیا دانشجو و خانواده‌ او وقتی می‌روند ریتالین می‌خرند، می‌دانند ریتالین شیشه است یا نه؟ اگر نمی‌دانند، باید بگوییم، دانشگاه باید به مردم بگوید. رسالت بزرگی برای دانشگاه قائل هستم. دانشگاه را این نمی‌دانم که فردا یک نفر دکتر، مهندس،‌ دانشیار و یا استادتمام شود؛ اما هیچ نقشی در سلامت و خوشبختی جامعه خود نداشته باشد، می‌توانیم خیلی مفیدتر از این باشیم.

وقتی می‌رویم در مرکز ایدز می‌بینیم خانمی بچه خردسال دارد و می‌گوید متأسفانه این هم گرفتار است، آن‌وقت دل آدم به درد می‌آید برای اینکه وقتی می‌پرسید خانم مگر نمی‌دانستید نباید به این شیر بدهید؟ می‌گوید نه! چه کسی به من گفته؟ یا وقتی که در شب‌های امتحان این همه ریتالین در دانشگاه‌ها مصرف می‌شود. الان دانشجوی پزشکی معتاد به شیشه داریم. این آدم سیگار هم نمی‌کشد؛ اما فقط به‌دلیل رقابت‌های درسی و با خوردن ریتالین، متیل فنیدات، افدرین و ... امروز احساس می‌کند شیشه‌ای است و دیگر نمی‌تواند دست بکشد و همین‌طور خیلی از ورزشکاران‌ به این صورت هستند.

امیدوارم دانشگاه‌ها مقداری از این تفکر بیرون بیایند که، ما در دانشگاه معتاد نداریم! این دروغ را به خودمان نگوییم! ما همه جا معتاد داریم؛ اما دانشگاه‌ها را پایگاهی برای درمان جامعه‌ قرار دهیم.

انتهای پیام/4121/4062/