امروز 26 آبان؛ مهم‌ترین رویدادها و مناسبت‌های ایرانی - اسلامی/  ابن‌اَمشاطی؛ پزشک جهاندیده

به گزارش خبرنگار حوزه آیین و اندیشه گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، تاریخ ایران و تاریخ اسلام را اگر نیک بنگریم، گستره‌ای سراسر افتخار به همراه دستاوردهای مختلف را خواهیم دید. ستاره‌های گوناگونی در این آسمان بی‌انتها می‌درخشند که برخی همچون ستاره قطبی یا ثریا نام‌آشنایند، برخی چون خورشید برای همه نمایان هستند و برخی هم مثل دریایی از انجم ناشناخته آسمان بالای سرمان، به‌جز چند محقق و تاریخ‌دان کسی آن‌ها را نمی‌شناسد.

اما به‌راستی در پس این نور بیش و کم که از این ستاره‌ها به ما می‌رسد، چه داستانی نهفته است؟ بهتر است بگوییم در ورای یک نام از مشاهیر تاریخ ایران و اسلام که فقط به گوش ما می‌آید، چه دریایی از دانش گسترده است؟ تا کی باید هر روز صبح تقویم تاریخی را بشنویم که بیشتر داده‌هایش بر مبنای تاریخ غرب استوار است؟ چرا نباید رجوع مناسبی به تاریخ ایران و اسلام داشته باشیم؟

به همین بهانه، با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال با شمار بالایی از ستارگان این آسمان پرفروغ آشنا شویم. هر روز صبح در ابتدای کار بخشی از تاریخ کهنمان و افتخارات آن را مرور کنیم و به خود مباهات کنیم که عضو کوچکی از جامعه بزرگ ایران و اسلام هستیم.

هر روز صبح در ابتدای کار بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور کرده و مباهات می‌کنیم که عضوی کوچک از جامعه بزرگ ایران و اسلام هستیم.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

مظفرالدین محمود بن احمد بن حسن عینتابی، معروف به «ابن اَمشاطی» پزشک و فقیه حنفی در قرن نهم هجری قمری بود.

وی در حدود سال 812 ق/ 1409 م در قاهره به دنیا آمد و در همان جا پرورش یافت. خاندانش در اصل اهل «عینتاب» بودند و به همین جهت ابن امشاطی با لقب «عینتابی» و گاه «عینی» خوانده می شد و چون جد مادری‌اش در امشاط تجارت می‌کرد، به ابن امشاطی شهرت یافت.

ابن امشاطی در ابتدا قرآن و کتاب «نقایه» در فقه و «کافیه» اثر «ابن حاجب» را از بر کرد. سپس همراه علم فقه، نحو و طب را از استادان آموخت. از استادان او می‌توان «ابن حجر عَسقَلانی» را نام برد.

وی علم میقات (شناخت اوقات و ساعات) را نیز فراگرفت. همچنین در علم مساحت (اندازه‌گیری زمین) تبحر یافت. این علم در امور شرعی، مانند تقسیم زمین میان وراث و احتساب خراج کاربرد دارد.

ابن امشاطی چندین بار به دمشق و مکه و یک بار هم همراه دوست خود بقاعی، مورخ و ادیب مشهور، به شهر طائف رفت و در تمام این سفرها از تحصیل علم غافل نبود. وی به هر شهری که می‌رسید نزد استادان علم می‌رفت و تحصیل می‌کرد.

ابن امشاطی به داشتن فضیلت‌های اخلاقی معروف بود. در عین داشتن شأن و منزلت علمی از روحیه‌ای فعال و پویا برخوردار بود. چنان در دوستی پایدار و ثابت‌قدم بود که در زمان پیری و ضعف نیز دیدار منظم دوستان خود را فراموش نمی کرد.

ابن امشاطی ریاست مدرسه‌های متعددی را نیز به عهده داشت. در مدرسه زمامیه به تدریس فقه و حدیث و در جامع طولون و منصوریه به تعلیم پزشکی اشتغال داشت. او مدتی هم به کار قضاوت مشغول بود. پس از مدتی ابن امشاطی از تمام مشاغل خود کناره گرفت و تنها به پزشکی پرداخت.

تاریخ وفات ابن امشاطی در منابع ربیع الاول سال 902 ق/ 1496 م ذکر شده است.

برخی از آثار به جا مانده از ابن امشاطی عبارتند از:

1.الاسفار فی حکم الاسفار، این کتاب در زمینه پزشکی نگاشته شده است.

2.تأسیس الصحه، این رساله در شرح کتاب اللمحه اثر ابن امین‌الدوله در زمینه پزشکی نوشته شده است. 

3.القول السدید فی اختیار الاماء و العبید، تألیف این کتاب در سال 883 ق/ 1478 م به پایان رسیده است. این اثر درباره خرید و فروش برده و به دنبال کتاب النظر و التحقیق فی تقلیب الرقیق ابن اکفانی نوشته شده است.

4.الکفایه، این کتاب شرحی بر کتاب النقایة در زمینه فقه حنفی است که ابن امشاطی آن را با استفاده از شرح استادش، شمنی، نوشته است.

5.المنجز، این رساله در شرح کتاب الموجز ابن‌نفیس در دو جلد نوشته شده است.

ابن امشاطی طبع شعر نیز داشت و کتاب «نخبه» اثر ابن حجر را با نام «نزهة النظر» به نظم درآورد. همچنین اثری منظوم در پزشکی به نام التلویح تصنیف کرد. جزوه‌ای هم با عنوان «کُرّاسه یحتاج البها فی السفر» در پزشکی نگاشته است. از هیچ یک از سه اثر اخیر نشانی در دست نیست.

 انتهای پیام/4104/پ