منتظر خوانش هالیوودی از واقعه گوهرشاد نباشیم

به گزارش خبرنگار حوزه سینمای گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، 84 سال از واقعه کشتار مردم بی‌گناه در مسجد گوهرشاد گذشت. واقعه‌ای که بیش از هر چیز بیانگر عرق و علاقه مردم به آموزه‌های دینی است. آن هم در عصری که به اختناق و سرکوب هرگونه گرایش به دین مشهور بود. شهادت صدها و شاید هزاران معتکف و متحصن در جوار بارگاه ملکوتی حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) (آمار دقیق شهدا هیچ‌گاه مشخص نشد) در حالی رقم خورد که رضاشاه در اوج توانایی و سرمست از باده قدرت در حال پیاده‌سازی برنامه‌های آمرانه خود برای آن چه به اصطلاح رسیدن به ترقی و تمدن می‌نامید بود.

نگاه شبه‌مدرن و ظاهرگرای رضاشاه پهلوی به مظاهر تمدن غرب، زمینه وضع قوانینی همچون کشف حجاب و تغییر البسه را فراهم آورد.در این میان، اعتراضاتی که به رهبری علما و مجتهدان در سراسر کشور شکل گرفت سرکوب شد که اوج این برخورد قهرآمیز در فاجعه مسجد گوهرشاد در تیرماه سال 1314 شمسی رقم خورد.

در آن دوران، سانسور خبری و فشارهای دولتی آن قدر زیاد بود که مانع از روشن شدن زوایای گوناگون این جنایت بزرگ شد. تنها پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بیان روایت شاهدان عینی و خاطرات برخی مقامات حکومتی و البته روایت چهره‌هایی همچون مرحوم شیخ محمدتقی بهلول بود که اهمیت واقعه مسجد گوهرشاد عیان شد. این حرکت که برای دفاع از ارزش حجاب اسلامی رخ داد، چند سال است که بهانه نام‌گذاری بیست و یکم تیرماه به نام روز «عفاف و حجاب» شده است و برنامه‌های گوناگونی حول این محور از سوی نهادهای دولتی و تشکل‌های غیردولتی با همین موضوع اجرا می‌شود.

در این بین، آن چه فقدانش به شدت برجسته و مایه تأسف است، تولید آثار نمایشی فاخر، جذاب و پرمحتوا با محوریت این واقعه تاریخی است. در زمانه‌ای به سر می‌بریم که ارائه مبانی هویتی (چه از جنس دینی و چه ملی) به مخاطبان نیازمند پردازش‌های هنری و در قالبی جذاب است. یک واقعیت تاریخی که اتفاقاً خصلتی دینی (دفاع از حجاب) پشتوانه آن است، در سینما و تلویزیون مجال قابل توجهی برای عرضه نیافته است. در اینجا یک اثر مستقل در این موضوع تاریخی مدنظر است، وگرنه کم و بیش در آثار تاریخی همچون سریال‌های «در چشم باد»، «کیف انگلیسی» یا «کلاه پهلوی» به بحث کشف حجاب پرداخته شده است. البته در میان، در آثار مکتوب و به‌ویژه در حوزه رمان، آثار قابل توجهی با موضوع حادثه مسجد گوهرشاد خلق شده است که نمونه اخیر و البته خوش‌خوان آن رمان «اوسنه گوهرشاد» نوشته سعید تشکری است؛ اما چه کسی است که نداند دایره نفوذ و تأثیرگذاری زبان تصویر چه اندازه گسترده است؟

در کنار برنامه‌های پرتعداد و متنوع که در تبیین، ترویج و دفاع از حجاب اسلامی تولید می‌شود (و هر کدام در جای خود ارزشمند است) تولید آثار نمایشی چه بر پرده نقره‌ای سینما و چه در قاب تلویزیون جایگاه ویژه‌ای دارد. به‌ویژه این که حادثه‌ای تراژدیک همچون شهادت جمع زیادی از مردم عادی در جریان کشف حجاب می‌تواند هسته اولیه فیلمنامه‌هایی جذاب و پرمخاطب قرار بگیرد. واقعه‌ای که اگر رویدادی مشابه (با موضوع متفاوت) در کشورهای غربی داشت، تاکنون سوژه چندین فیلم و سریال قرار گرفته بود.

واقعه مسجد گوهرشاد از آن دسته رویدادهایی است که هنوز به طور جدی مورد توجه هنرمندان و فیلمسازان ایرانی قرار نگرفته است. شاید اگر همچون بسیاری از رویدادهای تاریخ معاصر و یا تاریخ کهن ایران‌زمین، هالیوود نیز برای ساخت یک اثر با قرائت دلخواه خود پا در این میدان بگذارد، آن وقت متولیان فرهنگی در کشور ما نیز اندکی به خودآمده و به دنبال کشف گوهرهای ارزشمند از این معدن تاریخی خواهند رفت. پس چه بهتر که این سوژه بکر اما پردامنه هرچه زودتر با خوانشی مبتنی بر واقعیت و البته پرداختی مؤثر و جذاب به زبان تصویر دربیاید. بدین گونه ارزش حجاب و عفاف به سندی ماندگار و برگرفته از واقعیت برای آیندگان تبدیل خواهد شد. 

انتهای پیام/4104/