کتاب سیاست‌های فرهنگی در آئینه وصیت‌نامه امام خمینی(ره) منتشر شد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از شورای عالی انقلاب فرهنگی، کتاب «سیاست‌های فرهنگی در آینه وصیت‌نامه امام خمینی(ره)» توسط شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شد.

در مقدمه این کتاب آمده است: آنچه از وصیت‌نامه حضرت امام خمینی(ره) استخراج شده، این است که ایشان به مبادی معرفتی فرهنگی و منابع انسانی حوزه فرهنگ توجه ویژه دارند و این حوزه‌ای است که باید با نگاه تربیتی به آن توجه کرد.

حجت‌الاسلام حاج‌سیدجوادی در تشریح پژوهش صورت‌گرفته در شورای تخصصی حوزوی با عنوان «سیاست‌های فرهنگی بر اساس وصیت‌نامه سیاسی الهی حضرت امام خمینی(ره)» گفت: در سال 1387 مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در نوزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) تذکری به مسئولان و مردم دادند که وصیت‌نامه امام خمینی(ره) راهنمای عمل موقتی و مقطعی نبوده و کماکان نشانه راهی برای همه است و درخواست کردند مسئولان این وصیت‌نامه را بازخوانی کرده و به آن توجه کنند.

وی ادامه داد: این مسئله در یکی از جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی که نهاد اصلی سیاست‌گذاری فرهنگی کشور است، در همان سال مطرح شد تا این وصیت‌نامه با رویکرد فرهنگی مورد توجه و بازخوانی قرار گیرد.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: بر این اساس شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مطالعاتی انجام داد تا مشخص شود که آیا می‌توان براساس وصیت‌نامه حضرت امام خمینی(ره) و با استعانت از بیانات دیگر ایشان به‌عنوان شرح، تفسیر و بسط موارد وصیت‌نامه اصولی در تراز سیاست فرهنگی تدوین شود.

این محقق و پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه چند جلسه کارشناسی برگزار شد تا به یک روش استخراج سیاست از وصیت رسیدیم، گفت: این روش متکی بر این بود که اولاً حضرت امام خمینی(ره) را به‌عنوان یک شخصیت دارای اندیشه‌های راهبردی غنی و بی‌نظیر در نظام جمهوری اسلامی و سرزمین ایران در نظر بگیریم.

وی ادامه داد: باید توجه داشته باشیم وصیت‌نامه برای آینده و بعد از شخص نوشته می‌شود و حضرت امام خمینی(ره) نیز با نگاهی رو به آینده وصیت‌نامه‌شان را تنظیم کردند و نکته سوم اینکه وصیت‌نامه با این ملاحظات یک منبع نسبتاً غنی از دیدگاه‌های راهبردی و بینش‌های عمیق حضرت امام خمینی(ره) برای استخراج راهبردهای معطوف به آینده است.

حاج سیدجوادی افزود: برای این کار لازم بود ذیل بندهای وصیت‌نامه نگاهی به میدان عمل فرهنگی خودمان نیز داشته باشیم و بر اساس وضعیت میدان، آن تفکرات را به راهبرد تبدیل کنیم.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: چیزی که به‌عنوان محصول این مطالعه شکل می‌گرفت یک رفت‌وبرگشت بین بینش‌ها و تفکر راهبردی امام خمینی(ره) و مضامین آن بود که در ادامه بر اساس آن مضامین شناسایی میدان و محیط فرهنگی را انجام دادیم و سپس استخراج آن بینش‌ها در چارچوب ساختارهای سیاستی و راهبردی شروع شد.

وی گفت: فرایند نظری کار چنین پیش رفت که ما یک هدف و آرمان کلان برای کلیت سیاست فرهنگی در نظر گرفتیم و بر این اساس مضامین تحقق آن اهداف را استخراج کردیم.

حاج سید جوادی افزود: در گام بعدی چالش‌های محیط و میدان را بر اساس آن مضامین شناسایی کردیم و با نگاه به وصیت‌نامه حضرت امام خمینی(ره) قوت‌ها، امتیازها و توانمندی‌های نظام جمهوری اسلامی را در آن محورهای شناسایی شده تعیین کردیم.

وی ادامه داد: بر اساس بینش حضرت امام خمینی(ره) و مضامین موجود در کلام ایشان و همچنین رویکرد امام خمینی(ره) در مواجهه با آن چالش، کنش مؤثر بر مسئله را شناسایی و در ادامه بر اساس آن بینش، چالش و ظرفیت‌های نظام به مجموعه‌ای از سیاست‌های فرهنگی دست پیدا کردیم.

استاد حوزه علمیه گفت: این سیاست‌ها تراز دستگاهی نداشت و فرادستگاهی بود و ما سعی کردیم برای برخی از این سیاست‌ها، دستگاه‌های فرهنگی را که می‌توانند در تحقق و اجرای آن سیاست مؤثر واقع شوند فهرست کرده و اقدامات سیاستی آن‌ها را تا حدودی تعیین کنیم.

حاج سیدجوادی افزود: نتیجه این فرآیند چند اتفاق بود؛ اول این‌که مجموعه‌ای از سیاست‌های فرهنگی را در نظام داشتیم که در این مورد سعی کردیم آن سیاست‌ها را که در حال اجرا بود و موفقیتی داشت تقویت کنیم.

وی ادامه داد: در برخی موارد برخی سیاست‌ها نیاز به اصلاح و نوسازی داشت یعنی سیاست‌های عملی ما نیازمند اصلاح، بازسازی و نوسازی بود و در برخی عرصه‌ها نیز با خلأ سیاستی مواجه شدیم که یا قبلاً دارای اهمیت نبوده و یا اگر هم بود به دلایلی سیاست‌های مشخصی شکل نگرفته بود و کاستی سیاستی داشتیم.

وی با اشاره به اینکه خروجی کار بر اساس آن نظام مضامینی که استخراج شده بود به 6 بخش اصلی دسته‌بندی شد، گفت: منابع معرفتی فرهنگ، نظام انگیزه و اراده ملی، هویت ملی (اسلامی ایرانی) و مؤلفه‌های آن، توجه به منابع انسانی حوزه فرهنگ، توجه به مبادی سازمانی و نمادی حوزه فرهنگی و نمادهای اصلی فرهنگ‌ساز و موضوع فرهنگ در ارتباط با امت اسلامی 6 دسته اصلی بود که به دست آمد.

این محقق و پژوهشگر حوزوی با تأکید بر اینکه حضرت امام خمینی (ره) به حوزه مبادی معرفتی فرهنگی و منابع انسانی حوزه فرهنگ توجه ویژه دارند و این حوزه‌ای است که باید با نگاه تربیتی به آن توجه کرد، افزود: مقدمه وصیت‌نامه ایشان کاملاً اشاره به خاستگاه معرفتی ملت ایران و اتکا به قرآن و اهل‌بیت (ع) دارد و یکی از آسیب‌هایی که ایشان نسبت به وضعیت فرهنگی ما دارند فاصله افتادن بین این منابع معرفتی فرهنگی و جامعه است.

وی ادامه داد: امام خمینی(ره) این دغدغه را داشتند که در نظام علمی نیز یک همبستگی با محوریت و مرجعیت مکتب اهل‌بیت(ع) و معرفت دینی ایجاد شود و هنوز هم این موضوع چالش اصلی نهادهای علمی و محل خیزش بسیاری از چالش‌های فرهنگی ماست.

حاج سید جوادی با بیان اینکه نظام تربیت منابع انسانی که از نظام آموزش عمومی تا آموزش عالی را در بر می‌گیرد مورد توجه حضرت امام خمینی(ره) بوده است، گفت: ما در این نظام‌ها تا پیش از انقلاب خودباختگی فرهنگی یک صدساله را تجربه کردیم و ساختارها، مفاهیم و محتوای آموزش علمی کشور متأثر از نظام تربیتی غربی بود و کشور با استعمار فرهنگی، معرفتی و فرهنگی مواجه بود و بخش زیادی از نخبگان علمی متأثر از این نظام بوده و آسیب دیدند و به‌تبع جامعه را نیز دچار آسیب کردند.

وی افزود: آزادسازی نظام تربیت منابع انسانی از مهدکودک تا نظام آموزش عالی یکی از دغدغه‌های جدی حضرت امام خمینی(ره) است و مرزبندی با مراکز علمی آموزشی که تداوم آن نظام استعماری فرهنگی و علمی را ایجاد می‌کردند یکی از مطالبات صریح ایشان است.

استاد حوزه علمیه قم در پایان با اشاره به اینکه رویکرد امام در این مسائل رویکرد محافظه‌کارانه نیست بلکه رویکرد فعال و انقلابی است، تأکید کرد: ممکن است امکانات میدان ما محدود باشد و یا در سازمان‌دهی ظرفیت‌ها برای جهت‌دهی به این سمت به‌اندازه کافی اهتمام نداشتیم اما این دلیل نمی‌شود که در تبیین مواضع حق خود دچار کم‌کاری باشیم.

انتهای پیام/4107/4118/