زد و بندهایی برای حذف نشدن یک آزمون!

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-مسعود کیخا،‌ حذف کنکور پروژه‌ای است که هیچ‌گاه به سرانجام‌ نمی‌رسد. پروژه‌های بسیاری در ایران کلید می‌خورد و بدون توجه رها می‌شود و حذف کنکور نیز یکی از این پروژه‌هاست که سال‌ها خاک می‌خورد و قانونگذار هربار این گره را کورتر کرده و کار به اینجا رسیده است که دست‌ها همه ناتوان از باز کردن این گره شده‌اند.

بیش از پنج دهه است که راه ورود به دانشگاه در ایران از طریق برگزاری کنکور سراسری می‌گذرد. مصائب اجتماعی و روانشناختی کنکور یکی، دو مورد نیست. اساساً گزینش علمی با چند سؤال تستی اشتباه‌ترین شیوه سنجش است و در کمترین نقطه‌ای از دنیا این روش به‌صورت مطلق برای تعیین سرنوشت شخص اعمال می‌شود. 

بارها پیش آمده است که دانش‌آموزانی که از بهره هوشی بالایی برخوردار بوده‌اند و از نظر تحصیلی سوابق بسیار مثبتی داشته‌اند به‌دلیل عدم توانایی در کنترل استرس نتوانسته‌اند از سد کنکور بگذرند. علاوه بر این تست زدن تکنیک‌هایی دارد که فراگرفتن این تکنیک‌ها ارتباطی به بهره هوشی یا سوابق تحصیلی ندارد. 

البته مسیرهای فرعی در کنکور که البته اکنون به مسیرهای اصلی تبدیل شده نیز جزء گره‌های اصلی محسوب می‌شوند، مسیرهایی مانند مؤسسات آموزشی که در کنار مدارس شکل گرفته و با برگزاری دوره‌های آموزشی و کتاب‌های تست افراد را در ظاهر با روش‌های تست‌زنی آشنا کرده و به قبولی آنها کمک می‌کنند، اما در باطن به رشد علمی دانش‌آموز هیچ کمکی نمی‌کنند.

سال‌ها بود که پایه آخر دوره متوسطه که منتهی به برگزاری کنکور می‌شد برای دانش‌آموزان و خانواده آنها تبدیل به کابوسی بزرگ شده تا جایی که برخی خانواده‌ها روال زندگی خود را مطابق با فرزند خود تنظیم کرده و تمام برنامه‌های خود را برای قبولی فرزندشان طراحی می‌کردند تا به قول معروف «یک سال سختی بکشند و در عوض آینده فرزندشان با ورود به دانشگاه درجه یک تأمین شود».

مؤسسات آموزشی یا بنگاه‌های اقتصادی

در این بین برخی مؤسسات آموزشی به نقصان روند گزینش یا سنجش علمی برای ورود به دانشگاه پی بردند و از این راه جیب خود را پر کردند. تقریباً می‌توان گفت اوایل دهه هشتاد که کنکور اهمیت مضاعفی پیدا کرد و ظرفیت‌های دانشگاه‌ها افزایش یافت، مؤسسات آموزشی نیز اوج گرفتند و هر روز روش‌های جدیدی در جذب دانش‌آموزان طراحی کردند تا جایی که این تصور در دانش‌آموزان به وجود آمد که مسیر قبولی در کنکور از راه استفاده از کتاب‌ها یا کلاس‌های این مؤسسات می‌گذرد.

كنكور با تأكيد بر سؤالات تستی، دانش‌آموزان را به سمت حافظه‌محوری به جای يادگيری هدايت می‌كند و قدرت تفكر و خلاقيت را از آنان سلب می‌كند مؤسسات نیز این نقصان را دریافتند و به بنگاه‌های بزرگ اقتصادی غیرآموزشی تبدیل شدند. این بنگاه‌ها آنقدر فربه شده و  در نهایت به مافیایی بزرگ تبدیل شدند و بسیاری از صاحب‌نظران این مافیا را پشت پرده عدم حذف کنکور می‌دانند. 

جالب اینجاست با وجود اینکه مسئولان آموزش و پرورش و حتی وزرای یکی دو دوره اخیر این وزارتخانه از این مؤسسات به عنوان معضل بزرگ یاد می‌کنند و مدعی هستند با وجود این مؤسسات مهارت‌های زندگی و تربیتی در مدارس به حاشیه رانده شده و دانش‌آموزان صرفاً برای قبولی در دانشگاه و رشته مدنظر به فراگیری تکنیک‌ تستی مشغول می‌شوند و آنها را سنگی در راه حذف کنکور و حتی ارتقای علمی دانش‌آموزان می‌دانند، اما همچنان این مؤسسات در مدارس کشور اقدام به تبلیغ و حتی برگزاری آزمون‌های آزمایشی می‌کنند.

درآمدهای هزاران میلیاردی در جیب مؤسسات

 کلاس‌های کنکور و برگزاری آزمون و مسائل این‌چنینی دارای 8 هزار میلیارد تومان گردش مالی است که افرادی اجازه نمی‌دهند، کنکور حذف شود.

فرهاد رهبر رئیس سابق دانشگاه آزاد اسلامی سال گذشته در حاشیه مراسم روز دانشجو که در واحد تهران غرب برگزار شد پرده از رقم درآمدهای مؤسسات کنکوری برداشت و گفت: لولایی میان نظام پرورشی و آموزش عالی کشور وجود دارد که بر این اساس 8 هزار میلیارد تومان گردش مالی کنکور است، کلاس‌های کنکور و برگزاری آزمون و مسائل این‌‌چنینی دارای 8 هزار میلیارد تومان گردش مالی است که افرادی اجازه نمی‌دهند، کنکور حذف شود.

وی ادامه داد: ببینید این افراد چه کسانی هستند و چرا نمی‌گذارند کنکور حذف شود؟ چرا به جامعه استرس می‌دهند و اجازه نمی‌دهند نظام آموزش عالی در ایران مانند دنیا عمل کند؟ این طرح را دنیا اختراع کرده و ما می‌توانیم از آن استفاده کنیم. 

محمدمهدی زاهدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی از مافیای کنکور سخن گفت و به گزارشی از درآمدهای آنها اشاره کرد و افزود: قطعاً مافیای کنکور و کتب آموزشی وجود دارد و به همین دلیل است که مقاومت‌های عجیبی در برابر حذف کنکور یا مشق حذف انجام می‌گیرد.

این نماینده مردم در مجلس یادآور شد: پیش از این در بررسی‎های غیررسمی که از میزان درآمد مافیای کنکور انجام شده بود، درآمد آن‌‎ها بالای 10 هزار میلیارد تومان تخمین زده شده بود که در این شرایط قطعاً منافع برخی در میان است.

تصویب قانونی برای اجرا نشدن

اصولاً این سؤال مطرح است که قانونگذار بدون ارائه جایگزین چرا ابتدا قانونی را تصویب کرد که نهادها در مرحله اجرا ناتوان ماندند و این قانون نیز به ‌طور کلی ابتر ماند. این روال ظاهراً در ایران مد شده است که مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کند و نهادهای اجرایی اهتمامی برای عملیاتی شدن آن نداشته باشند.

قاعده تصویب یک قانون این است که مجلس با نهادهای متولی اجرای قانون مشورت کرده، بعد از اطمینان از پیدا کردن راه‌حل‌های مناسب و ایجاد یا فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای اجرا، در نهایت قانون تصویب می‌‌کند، اما ظاهراً این روند در ایران حداقل در مورد حذف کنکور کاملاً‌ برعکس بود و ابتدا قوه مقننه قانون حذف کنکور را تصویب کرد و از نهادهای متولی خواست تا با ایجاد زیرساخت قانون را اجرا کنند و همین اتفاق باعث به‌وجود آمدن سردرگمی و اختلاف نظرهای شدید بین نهادها شد و در نهایت هیچ‌کس زیر بار اجرای این قانون نرفت و بعد از مدت‌ها مجبور به اصلاحیه قانون ابتدایی شدند. این نشان می‌دهد که کار کارشناسی کافی پیش از اجرای قانون صورت نگرفته است.

سال 77 مجلس، دولت را مكلف کرد كه از طريق آزمون یک مرحله‌ای دانشجو بپذيرد همان کنکور سراسری که برگزار شده و همچنان نیز برگزار می‌شود.

اواسط دهه هشتاد نمایندگان تصمیم گرفتند با روند بیش از چهل ساله ورود به دانشگاه مبارزه کرده و آن را تغییر دهند. این فکر و تصمیم که باید راهی غیر از کنکور برای سنجش علمی دانش‌آموزان در پیش گرفته شود درست بود اما مسیر جایگزین کاملاً اشتباه بود و پیچ‌وخم‌های این جاده بی انتها را افزایش داد.

 ششم خردادماه سال 86 در جلسه علنی طرح يک فوريتی نحوه پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی كشور بررسی و تصویب کردند. براساس این مصوبه مجلس، پذيرش دانشجو در مقطع كاردانی (پيوسته و ناپيوسته)، كارشناسی، كارشناسی ارشد پيوسته، دكتری حرفه‌ای و دكتری پيوسته براساس سوابق تحصيلی داوطلب و آزمون‌های سراسری خواهد بود. 

مجلس شورای اسلامی قانون حذف کنکور را تصویب کرد. بر اين اساس باید تأیید سوابق تحصيلی در هر سال نسبت به سال قبل افزايش یافته به نحوی كه حداكثر تا پايان سال اول برنامه پنج‌ساله توسعه آزمون‌های سراسری ورودی دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی به طور كامل حذف می‌شود.

این قانون برای وزارت‌خانه‌های علوم، بهداشت و آموزش و پرورش تکلیفی ایجاد کرد که تا آخر برنامه پنج ساله پنجم کنکور حذف شود بنابر این قانون تا سال 91 باید کنکور حذف می‌شد.

در قانون جدید امتحانات نهایی سراسری کشوری در سه سال متوسطه و یک سال پیش دانشگاهی جایگزین کنکور شد. البته به گفته خدایی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، «قانونگذار این را می‌دانست که تنوع آزمون‌ها در مدارس با توجه به تنوع سیستم آموزشی در انواع و اقسام این مدارس در شهرهای مختلف نمی‌تواند معیار ورود به دانشگاه باشد».

مهدی ناصری مديركل سنجش وقت آموزش‌وپرورش بعد از تصویب این طرح توسط مجلس شورای اسلامی اعلام كرد: نظر آموزش و پرورش، حذف 100 درصدی كنكور نبود، بلكه ما خواستار تعلق سهمی از پذيرش دانش‌آموزان در دانشگاه‌ها به نمرات چهار سال متوسطه و پيش‌دانشگاهی آن‌ها بوديم، اما در هر صورت قانون حذف كنكور، يک قانون است كه برای آموزش و پرورش قابل احترام و لازم‌الاجراست.

افزود: اجرای قانون حذف كنكور بر ما واجب است، اما می‌توانيم در مورد برخی بخش‌های اين قانون كه ممكن است دارای نقص باشد، اصلاحيه بدهيم، البته تلاش اوليه ما اجرای كامل قانون است و پس از آن، اگر در مسير اجرا به مشكلاتی برخورد كنيم، ارائه پيشنهادهای اصلاحی در دستور كار قرار خواهد گرفت.

این سخنان از ابتدای تصویب این قانون نشان از نقص‌های بسیاری در اصل قانون و در حوزه اجرا می‌داد. این که نظر آموزش و پرورش حذف کنکور نبوده اما مجلس تصمیم به این موضوع گرفت به این معنا بود که هیچ توافق و تفاهمی از ابتدا بین آموزش‌وپرورش و مجلس وجود نداشته و این نکته که ناصری می‌گوید باید نقص‌های این قانون طی اصلاحیه‌هایی به مجلس‌ ارائه شود نشان می‌دهد که کار کارشناسی حداقلی نسبت به تصویب این قانون انجام شده است.

با وجود این اختلاف‌ها و عدم کارشناسی‌، مشخص بود که این خشت اول  کج نهاده شده و تا ثریا هم کج بنا خواهد شد.

به‌هرحال سال 91 فرارسید و نه کنکور حذف شد نه راه‌های جایگزین به صورت کامل و صددرصد اجرا شدند.

دانشگاه آزاد اسلامی راه حذف کنکور و پذیرش براساس سوابق تحصیلی را طبق قانون آغاز کرد. ناصر اقبالی رئیس وقت مرکز آزمون دانشگاه آزاد اسلامی 22 آذر سال 91 در مصاحبه‌ای اعلام کرد:  در راستای قانون مصوب سال 86 مجلس شورای اسلامی در خصوص حذف آزمون سراسری دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی پس از بررسی‌های به‌عمل‌آمده بر روی رشته‌محل‌های موجود در دانشگاه آزاد اسلامی در کمیته‌ای تخصصی مقرر شد در 5 هزار رشته‌محل مقطع کارشناسی این دانشگاه از نیمسال دوم سال جاری پذیرش دانشجو به صورت بدون آزمون و صرفاً براساس سوابق تحصیلی داوطلب صورت گیرد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه در مهرماه امسال آزمون 3 هزار و 466 رشته‌محل در مقطع کاردانی حذف شده است، به همین خاطر دانشگاه آزاد اسلامی توانست از مجموع حدود 9 هزار رشته‌محل خود در آزمون سراسری در بیش از 8 هزار و 400 رشته‌محل معادل 95% پذیرش بدون کنکور داشته باشد.

حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش آموزش کشور نیز سال 91 در مصاحبه‌ای عنوان کرد: در آخرین تصمیمات کارگروه ماده 4 قانون پذیرش دانشجو برخی از کد رشته‌‌محل‌های تحصیلی آزمون سال 92 تنها براساس سوابق تحصیلی داوطلبان صورت می‌گیرد. در آزمون سراسری سال 92 تعداد 3 هزار کد رشته‌محل براساس سوابق تحصیلی داوطلبان پذیرش دانشجو خواهد داشت. 

مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور بیان کرد: این کد رشته‌محل‌ها مربوط به دانشگاه‌های آزاد اسلامی، پیام‌نور و مؤسسات غیرانتفاعی و غیردولتی است. 
 
به گفته توکلی پذیرش دانشجو در این 3 هزار کد رشته‌محل بدون آزمون خواهد بود تا گام‌های اولیه ورود بدون آزمون به دانشگاه‌ها برداشته شود. 

تأثیر سوابق تحصیلی بر کنکور

سال 93 تصمیم‌ها تغییر کرد و قرار شد که سوابق تحصیلی دانش‌آموزان بدون هیچ ارفاقی در نتیجه کنکور 93 اعمال شود؛ صرفاً سوابق تحصیلی مثبت تأثیرگذار نبود، بلکه قرار بود در کنکور 93 برای اولین‌بار، سابقه تحصیلی دانش آموز بر قبول نشدن داوطلب نیز تاثیر مستقیم بگذارد. 

براساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو، تأثیر مستقیم سوابق تحصیلی به میزان 25 درصد برای آزمون سراسری سال 93 قطعی شد. 

ابراهیم خدایی در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌های رسمی کشور درباره جزئیات سوابق تحصیلی در کنکور 93 اعلام کرد: در آزمون سال 92 تأثیر 25 درصدی سوابق تحصیلی داوطلبان تنها در صورت مثبت بودن آن در قبولی آنها اعمال شد، اما با مصوبه جدید، سوابق تحصیلی داوطلبان به صورت مثبت یا منفی در قبولی آنان لحاظ خواهد شد. البته همچنان رتبه داوطلب در کنکور 93، تاثیر 75 درصدی در قبول شدن یا نشدن در دانشگاه خواهد داشت و در واقع، همچنان سهم عمده‌ای از شانس قبولی داوطلب به رتبه کسب شده او در کنکور برمی‌گردد.

رضا صابری عضو کمیسیون آموزش مجلس در سال 92 نیز در مصاحبه‌ای درباره قانون جديد پذیرش دانشجو عنوان کرد که طبق این قانون دانشجو به طور تدريجی تا سال 98 برای 85 درصد رشته‌ها حذف خواهد شد.

وی ادامه داد: مقرر گرديده است در كنكور 93 سوابق تحصيلی دانش‌آموزان به ميزان 25 درصد در نتيجه آزمون سراسری تأثيرگذار باشد و در طی پنج سال به طور تدريجی اين ميزان تأثير افزايش خواهد يافت.

حذف کنکور تا سال 1400

این کلاف پیچیده‌تر شده و هر وزارت‌خانه و مجلسی تصمیم جدیدی برای آن اتخاذ می‌کند.  مجتبی شریعتی نیاسر نیز در گفتگویی در سال 97 مطرح کرد که وزارت علوم به این نکته قائل است که کنکور به صورت متمرکز در همه سطوح حذف شود، اما این موضوع به صورت زودهنگام قابل تحقق نیست و شاید تا سه سال آینده به طول انجامد.

معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان این که تا امسال بیش از ۸۵ درصد داوطلبان برمبنای سوابق تحصیلی به دانشگاه می‌روند، افزود: ۲۵ اسفندماه سال جاری رشته محل‌هایی که کنکور آن‌ها حذف می‌شود معرفی و در سال ۹۸ صرفاً درصد کمی از رشته محل‌های پرمتقاضی از طریق کنکور دانشجو خواهند گرفت.

پاک کردن صورت مسئله 

به همین دلیل است که از حدود 500 هزار داوطلب تنها حدود 40 هزار نفر رشته‌های بدون آزمون را انتخاب می‌کنند. یعنی همچنان رقابت و سنجش علمی براساس کنکور است.

درحال حاضر 85 درصد پذیرش دانشجو صرفاً براساس سوابق تحصیلی صورت می‌گیرد اما در رشته‌ها و بعضاً در دانشگاه‌های کم متقاضی. به عبارت دیگر صورت مسئله کلاً توسط مسئولان پاک شده است. آمارها در ظاهر درست است و دانشجویان می‌توانند 85 درصد براساس سوابق تحصیلی وارد دانشگاه شوند اما با نگاهی به جدول کدرشته‌ محل‌های بدون آزمون به راحتی می‌توان دریافت که رشته‌ها و دانشگاه‌هایی در این جدول جای دارند که متقاضی ندارند یا در دوره نوبت دوم هستند

به همین دلیل است که از حدود 500 هزار داوطلب تنها حدود 40 هزار نفر رشته‌های بدون آزمون را انتخاب می‌کنند. یعنی همچنان رقابت و سنجش علمی براساس کنکور است. قطعاً مشکل کنکور صرفا ببر سر رشته‌ها و دانشگاه‌هایی که متقاضی کمی داشتند نبود و درحال حاضر با حذف کنکور از این رشته‌ها هیچ مشکلی حل نشده است

آمار 40 هزار داوطلب بدون آزمون یعنی عملاً کنکور سراسری به قوت سابق باقی است و این قانون‌ها و اصلاحیه‌ها هیچ تغییری در روند برگزاری کنکور،‌ استرس دانشجویان و خانواده‌ها، کاسبی مؤسسات و هزاران مشکل دیگر ایجاد نکرده و بعد از حدود دو دهه، هنوز نهادهای متولی و صاحب‌نظران نتوانستند جایگزین مناسبی برای کنکور پیدا کنند و صرفاً با آمارسازی سعی در اجرای قانون دارند و نشان می‌دهند کنکور در مسیر حذف است.

سیب کنکور به هوا پرتاب شد، چرخ‌ها خورد، به زمین آمد اما هنوز همان سیبی است که کسی جرئت ندارد آن را گاز بزند.

انتهای پیام/4107/4007/پ