جامعه با درآمد نفت روی پاهای خود نمی‌ایستد/تولید مبتنی بر اخلاق

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی طباطبایی در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگی و هنری گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، گفت: دین اسلام را دینی اجتماعی می‌دانیم. در دین اسلام، آن‌قدر که به ابعاد اجتماعی زندگی انسان توجه شده، به ابعاد فردی پرداخته نشده و یا اینکه ابعاد فردی را در ابعاد اجتماعی در نظر گرفته است، زیرا انسان موجودی اجتماعی است.

جامعه‌ای قوام دارد که ثروتمند باشد

مدیر مؤسسه فرهنگی بحرالعلوم و پژوهشکده فقه اجتماعی خاطرنشان کرد: یکی از اموری که به رشد و بلوغ اجتماعی افراد کمک شایانی می‌کند، بحث مال است که نباید نگاه فردی به آن داشت. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَلا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ؛ اموالی که خدا قوام زندگی شما را به آن مقرر داشته به تصرف سفیهان ندهید»؛ خداوند مال را مایه قیام و محکم بودن و سرِ پا ایستادن جامعه قرار داده است، پس جامعه‌ای داوم و قوام دارد که ثروتمند باشد.

وی تصریح کرد: مال از نظر خداوند موجب سربلندی و روی پا ایستادن جامعه است. همچنین باید بدانیم، این مال چگونه باید باشد و چه مالی می‌تواند جامعه را سرپا نگه دارد؟ مال باید حقیقی باشد یا غیرحقیقی؟ و منشأ این مال چیست؟

طباطبایی با ذکر مثال‌هایی از اموال حقیقی بیان کرد: گاهی جنسی از طلاست ولی گاهی طلای واقعی نیست و بر روی آن لعاب طلا کشیده‌اند و مالی که به معنای واقعی ریشه و بنیه داشته باشد، نیست.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: باید مالی که جامعه را روی پای خودش نگه می‌دارد و ترفیع می‌دهد، واقعی و حقیقی باشد؛ اما مال حقیقی از کجا به دست می‌آید؟ مال حقیقی از دلالی به دست نمی‌آید. این مال، چون ریشه و بنیه ندارد، موجب بلندی و بزرگی اجتماع نخواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: مالی که از راه ربا به‌دست آمده باشد نیز مال واقعی نیست. اموالی که از راه مزدوری (شخص برای دیگران کاری بکند و برای جوامع دیگر نوکری بکند و مزدی بگیرد) به‌دست آید، این مال واقعی نیست.

طباطبایی بیان کرد: مالی موجب ثبات و تحکیم جامعه و ثبات تمامی مردم جامعه می‌شود که از راه تولید به دست آمده باشد، لذا در اینجا می‌توان به اهمیت تولید پی برد.

مدیر مؤسسه فرهنگی بحرالعلوم و پژوهشکده فقه اجتماعی گفت: انسان وقتی می‌تواند بر طبق فطرت و ساختار آفرینش خود پیش برود که انسانی مولد باشد. جامعه وقتی پویا و بانشاط است و اموال آن بدنه اجتماع را سرپا نگه می‌دارد که مولد باشد و مال از راه تولید به دست آمده باشد.

وی تصریح کرد: پیامبران ما در زمان خودشان یا صنعتگر (نجار و آهنگر) بودند و یا زراعت، چوپانی یا صیادی می‌کردند که اینها همه نوعی تولید است. امیرالمؤمنین علی (ع) تولید می‌کرد، چاه حفر می‌کرد، نخلستان آباد می‌کرد و آن را برای سرپا نگه‌داشتن جامعه وقف می‌کرد. با این دو مطلب، اهمیت تولید برای قوام و قیام جامعه مشخص شد.

تولید حقیقی، تولیدی مبتنی بر اخلاق، برآمده از خدمت و بر اساس مصلحت نظام طبیعت و مردم است.

طباطبایی گفت: خداوند می‌فرماید مال را برای قیام و سربلندی قرار دادم؛ این مال قطعاً مال تولیدی است چون مال حقیقی و ریشه‌دار است و از کار به دست می‌آید، نه از مزدوری، دلالی، ربا، راه‌های باطل و مال‌های بادآورده؛ اما چه نوع تولیدی حقیقی و چه تولیدی کاذب است؟ تولید واقعی تولیدی است که مبتنی بر اخلاق (تولیدی، صنعتی و بازرگانی)، برآمده از خدمت و نیز براساس مصلحت نظام طبیعت و مصلحت مردم باشد.

تولید حقیقی مبتنی بر اخلاق است

مدیر مؤسسه فرهنگی بحرالعلوم و پژوهشکده فقه اجتماعی تصریح کرد: بر اساس اخلاق، در تمامی تولیداتمان، چه در کشاورزی و یا در صنعت نباید کم‌کاری، خیانت و کوتاهی کنیم. قرآن کریم می‌فرماید: «ویل للمطففین: وای بر کم‌فروشان»، کم‌فروشی باعث فروریختن اساس جامعه می‌شود و مال را از بین می‌برد و وقتی مال واقعی زایل شد، ستون جامعه فرو می‌ریزد.

وی افزود: جوامعی در دنیا توسعه‌یافته و پابرجا هستند که در کسب‌وکار و تولید اخلاق را رعایت می‌کنند و دروغ نمی‌گویند، دروغ فقط به زبان نیست بلکه به عمل هم هست.

طباطبایی خاطرنشان کرد: وقتی کاری را انجام می‌دهیم، صنعتی (مثل ماشین، لباس، کفش و سایر موارد) تولید می‌کنیم و در زمان فروش از کیفیت و کمیت کم می‌کنیم و مشتری را فریب می‌دهیم، این بر مبنای اخلاق نیست، پس تولید واقعی نیست و مال واقعی به دست نمی‌آورد و موجب قوام جامعه نمی‌شود.

تولید باید مطابق با مصلحت جامعه باشد

مدیر مؤسسه فرهنگی بحرالعلوم و پژوهشکده فقه اجتماعی افزود: مصلحت جامعه و طبیعت را باید در نظر بگیریم؛ یعنی نباید تولیداتمان صرفاً برای به دست آوردن مال و بدون در نظر گرفتن حق مردم و طبیعت باشد. مثلاً به هر نحوی تولیداتمان را بفروشیم و با این کار هر بلایی سر مردم بیاوریم و بگوییم: مردم از کیفیت محصول بی‌خبرند ولی مجبورند بخرند.

تولید باید مطابق طبیعت باشد و محیط‌ زیست را از بین نبرد

وی بیان کرد: از طرفی تولید ما باید مطابق طبیعت باشد و محیط‌ زیست را از بین نبرد. در دنیا یکی از ارکان توسعه پایدار، محیط‌ زیست است.

طباطبایی خاطرنشان کرد: عده‌ای می‌گویند ما می‌خواهیم جامعه را اصلاح کنیم، مثلاً جاده و کارخانه بسازیم و برای مردم کارآفرینی کنیم اما واقعاً به نفع مردم کار نمی‌کنند و در عمل به فکر منافع شخصی خود هستند. خداوند در قرآن کریم فرموده است: «أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِن لَّا يَشْعُرُونَ؛ به هوش باشيد كه آنان فسادگر هستند، ليكن نمی‌فهمند».

در طبیعت اختلال ایجاد نکنید

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در جایی که کویر است و آب نیست، کارخانه فولاد می‌زنند. آیا اینها جامعه را رو به رشد می‌برند یا جامعه را از بین می‌برند و پایمال می‌کنند؟ اینها به نفع مردم کار نمی‌کنند. نهایتش این است که بگوییم این افراد نمی‌فهمند اما حقیقت این است که این افراد فساد آفرین هستند.

وی افزود: برای ایجاد راه که کمک می‌کند به تولید نباید به محیط‌ زیست آسیب برسانیم. دیده شده برای احداث جاده قم-گرمسار از وسط تالاب جاده احداث کردند فقط برای اینکه یک ساعت از این فاصله کاسته شود. ما در طبیعت دست بردیم. خدا فرموده زمین را به شما امانت دادم و آن را حفظ کنید و در طبیعت اختلال ایجاد نکنید. احداث جاده وسط تالاب، خانه‌سازی و ویلا سازی در حریم رودخانه‌ها، احداث کارخانه با تخریب جنگل‌ها همه خلاف مصلحت طبیعت است.

جامعه با پول نفت روی پاهای خود نمی‌ایستد

طباطبایی بیان کرد: اگر کار تولیدی منطبق با مصلحت مردم، جامعه و طبیعت و با در نظر گرفتن اخلاق باشد، مالی که به دست می‌آید باعث قوام جامعه می‌شود.

مدیر مؤسسه فرهنگی بحرالعلوم و پژوهشکده فقه اجتماعی تصریح کرد: به‌ غیر از حالت گفته‌شده فوق، جامعه روی پاهایش نمی‌ایستد. مثلاً جامعه با پول نفت سرِ پا نمی‌ایستد. پول حاصل از فروش نفت خام، ازجمله اموالی است که برای آن کار زیادی صورت نگرفته و غیرحقیقی است.

وی خاطرنشان کرد: وقتی می‌تواند درآمدهای نفتی باعث قوام جامعه شود که ماده اولیه را تبدیل و فرآوری کنیم و از آن محصولات مختلف بسازیم، حتی برای مواد پتروشیمی هم کارخانه تولیدی بسازیم. نباید نفت خام و مواد پتروشیمی را به کشورهای دیگر بفروشیم و دوباره همین محصولاتی که خودمان به آن‌ها دادیم را به شکل‌ها و فرآورده‌های دیگر با ده‌ها برابر قیمت خریداری کنیم.

طباطبایی در پایان گفت: اگر سیاست دولت که نماینده مردم است برای اجرای این امور بر اساس تولید حقیقی باشد، جامعه قوام پیدا می‌کند وگرنه جامعه با پول نفت هرچقدر هم که زیاد باشد قوام نمی‌یابد که نمونه‌های بارز آن در دنیا هم دیده می‌شود.

انتهای پیام/4122/4126/