تصمیمات نشست ورشو در راستای خواسته‌های آمریکا در منطقه خواهد بود
خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا؛ محسن احدی، از روز گذشته نشست ورشو با موضوع صلح و ثبات در خاورمیانه به میزبانی مشترک آمریکا و لهستان آغاز شد و شرکت‌کنندگان آن که از حدود 60 کشور جهان بودند دور یک میز درباره موضوعات مختلفی در مورد خاورمیانه و به‌خصوص ایران گفتگو کردند.
اهمیت برگزاری نشست ورشو موضوع گفتگوی دکتر قاسم پورحسن، استاد فلسفه سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران با خبرگزاری آنا شد تا با ایشان درباره راهبرد آمریکا از برگزاری این نشست و دورنمای برگزاری آن به گفتگو بپردازیم.
انتخاب ورشو برای نشست ضدایرانی اتفاقی نبوده است
آنا: از روز گذشته نشست ورشو با میزبانی مشترک آمریکا و لهستان آغاز به کار کرد. به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید دلیل انتخاب لهستان برای میزبانی نشست چه بوده است؟
پورحسن: آمریکا نزدیک به 20 است که اروپا را به دو قسمت اروپای پیر و جوان تقسیم کرده که در این تقسیم‌بندی، اروپای پیر کشورهایی مانند فرانسه، ایتالیا، آلمان و تا حدی انگلستان هستند که از سیاست نسبتاً مستقلی در مقابل آمریکا برخوردارند. به‌طور مثال ما شاهدیم که این کشورها در موضوع برجام و همچنین مناقشه یمن موضعی متفاوت از آمریکا اتخاذ کرده‌اند که مورد پسند واشنگتن نبوده است. باید به این نکته توجه داشت که لهستان به‌طور اتفاقی انتخاب نشده است. آمریکا از مدت‌ها پیش چه ازلحاظ نظری در اندیشکده‌های خود و چه در بُعد استراتژی‌های خود در صدد جایگزینی کشورهای اروپای جوان که از همراهی بیشتری با سیاست‌های واشنگتن را دارا هستند، به‌جای کشورهای اروپای پیر بوده است.
از همین رو است که لهستان در استراتژی بلندمدت آمریکا از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار است. «توماس فریدمن» در کتاب «جهان در 100 سال آینده» از لهستان به‌عنوان یکی از ابرقدرت‌های جهانی در آینده نام می‌برد که آمریکا نقش زیادی در کسب این جایگاه برای ورشو خواهد داشت. مسئله انتخاب لهستان به‌عنوان میزبان نشست یک اتفاق نیست و آن‌طور که شخصِ بنده از رصد رسانه‌ها و جراید این کشور متوجه شده‌ام، برخلاف آنچه ما در کشورمان متصور هستیم که لهستان مجبور به میزبانی این نشست شد، آنها خود تقاضای میزبانی آن را داده‌اند. باید پذیرفت که لهستان بخشی از سیاست‌های آمریکا در اروپا است.
لهستان در استراتژی بلندمدت آمریکا از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار است
آنا: نشست ورشو در روز دوم خود آغاز شده است، نظر شما درباره این نشست تاکنون چه بوده است؟
پورحسن: من پیگیر هر دو روز نشست بوده و سخنرانی افتتاحیه وزرای امور خارجه آمریکا و لهستان را گوش کردم. با توجه به اهمیت صحبت‌هایی که مایک پمپئو در سخنرانی خود در مورد تلاش آمریکا برای رهبری صلح در خاورمیانه انجام داد، باید گفت که این موضوع را باید فراتر از برگزاری یک نشست ساده در نظر داشت. پمپئو در سخنرانی خود عملاً آمریکا را در کانون گفتگوها و رهبری مدیریت آینده خاورمیانه که مهار ایران بخشی از آن بوده است قرار داد که از این نظر می‌توان آن را مهم و جالب‌توجه دانست. آمریکایی که تا چندی قبل به دنبال خروج از خاورمیانه و هزینه نکردن در این منطقه بود، حالا به یک‌باره خواستار رهبری یک جریان شده است. موضوع آمریکا با توجه به اعلام رهبری خود در نشست، توجه به امنیت خاورمیانه با اتکا بر نظرات کشورهای منطقه نیست و در این راستا، تقابل با ایران و مهار نفوذ کشورمان محور اصلی نشست بوده است.
موضوع نشست از همان ابتدا خاورمیانه بوده و ثقل آن در حقیقت طراحی مقابله با ایران است.
آنا: مایک پمپئو وقتی در مصاحبه خود با شبکه فاکس نیوز در قاهره برگزاری نشست ورشو را اعلام کرد، موضوع آن را مهار ایران دانست اما بعد از مدتی محور آن را به صلح و ثبات در خاورمیانه تغییر داد. به‌طور کلی تغییر عنوان این نشست را در چه راستایی می‌دانید.
پورحسن: من بر خلاف آنچه در رسانه‌های داخلی به‌عنوان عقب‌نشینی و تغییر عنوان نشست یاد می‌شود و یا بر اساس اعتراض‌هایی که ایران به لهستان انجام داد موضوع تغییر یافت، معتقد نیستم که اساساً موضوع نشست تغییری کرده باشد. از همان ابتدا موضوع صلح و امنیت خاورمیانه در مقابله با ایران مطرح بوده است. در سخنرانی صبح امروز وزیر امور خارجه لهستان به‌رغم آنکه وی پیش‌تر گفته بود در نشست علیه کشورمان صحبتی نخواهد شد، دیدیم که دو بخش از آن به تغییر رفتار ایران اختصاص یافته بود. مایک پمپئو نیز در سخنان خود تأکید کرده بود که مهم‌ترین موضوع در کنفرانس صلح خاورمیانه بحث سوریه، یمن و ایران است و حتی در زمانی که وزیر امور خارجه آمریکا درباره حملات سایبری نیز سخن گفت، محور حملاتش را ایران در نظر داشت. موضوع نشست از همان ابتدا خاورمیانه بوده و ثقل آن در حقیقت طراحی مقابله با ایران است.
شما می‌توانید این موضوع را در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های بنیامین نتانیاهو دریابید که بارها مهار ایران را موضوع نشست ورشو اعلام کرده بود. همچنین باید این موضوع را نیز اضافه کنم که کشورهایی در سطوح مختلف در آن حضور یافتند. درست است که این کشورها با هم ازلحاظ سیاسی برابر نیستند ولی باید دانست که آنها تا حدی دیدگاه‌های آمریکا را پیگیری می‌کنند.
ایران می‌تواند راه گفتگو را در مقابل راه تقابلی که آمریکا برگزیده، برای خاورمیانه ارائه دهد
آنا: به‌طور کلی واکنش ایران را به برگزاری نشست چگونه ارزیابی می‌کنید و در آینده با توجه به نتایج آنچه اقدامی باید در دستور کار قرار گیرد؟
پورحسن: باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از سیاست‌هایی که در آمریکا به اجرا درمی‌آید، محصول مطالعات نظری نخبگان این کشور در اندیشکده‌هاست. آمریکا بیشترین اندیشکده‌های مطالعاتی را دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، اندیشکده آتلانتیک است. در ایران متأسفانه ما از آرا و نظرات نخبگان بهره‌مند نیستیم، به این معنی که خودمان را از نظرات علمی و تحلیل‌های ژرف محروم کرده‌ایم. در مورد خود نشست ورشو نیز شاهدیم که در برخی موارد خط اصلی رسانه‌ها فاقد تحلیل عمیقی درباره اهمیت برگزاری نشست، مخاطرات و نتایجی که می‌تواند بر کشور ما داشته باشد، هستند. گام اولی که در مواجهه با این نشست باید برداریم، تحلیل درست و علمی از آن است. ایران باید تمامی ابعاد نشست و نتایج آن را تحلیل کرده و با کشورهایی که در آن حضور داشتند به گفتگو بپردازد.
در کنار آن ایران باید در مقابل این دیدگاه تقابلی که در نشست ورشو صورت گرفته با حضور کشورهای اثرگذار و خارج از حیطه فکری آمریکا ازجمله چین، روسیه، ترکیه، هندوستان، عراق و سوریه نشستی مبتنی بر آرا و اندیشه‌های صلح‌جویانه برگزار کند. نشستی که کشورمان می‌تواند برگزار کند باید در کشوری عضو خاورمیانه و با حضور تمامی طرف‌ها برگزار شود و موضوع آن نیز حل مسائل جاری منطقه انتخاب شود. ایران می‌تواند راه گفتگو را در مقابل راه تقابلی که آمریکا برگزیده برای خاورمیانه ارائه کرده و بر اساس زندگی مسالمت‌آمیز و آموزه‌های مشترک ادیان را به کشورهای منطقه پیشنهاد دهد.
کشورهای شرکت‌کننده در این نشست تابعی از آرا و اندیشه‌های آمریکا هستند
آنا: روزنامه شرق الاوسط هفته جاری در مطلبی با اشاره به نشست ورشو از ایجاد 6 کمیته برای مهار ایران پرده برداشت. نظر شما درباره نتیجه نشست چیست؟
پورحسن: پمپئو در سخنرانی خود در روز دوم نشست ورشو از تشکیل کمیته‌هایی خبر داد که همه آزاد هستند در آن نظرات خود را بیان کنند، اما روشن است که کشورهای شرکت‌کننده در این نشست تابعی از آرا و اندیشه‌های آمریکا هستند و مخالف واشنگتن نظری نخواهند داد. آنچه در نشست تصویب شود، در آینده خاورمیانه بسیار اثرگذار خواهد بود و باید تمامی بندهایی را که در کمیته‌ها تصویب می‌شود، مورد ارزیابی دقیق قرار داد و با کشورهای شرکت‌کننده مذاکره کرد تا بتوان از عمق تهدیدات کاست. نتایج نشست تهدیدی برای آینده خاورمیانه و ایران خواهد بود و نباید به آن بی‌اعتنا بود.
اساساً کنفرانس ورشو برای مشورت نیست
آنا: آمریکا پیش‌تر اعلام کرده بود که از خاورمیانه خارج خواهد شد ولی با برگزاری چنین نشستی نشان می‌دهد که برنامه‌ای برای خروج ندارد. تحلیل شما چیست؟
پورحسن: به نظر می‌رسد کسانی مانند مایک پمپئو، جان بولتون و رودی جولیانی توانسته‌اند دونالد ترامپ را قانع کنند که آمریکا نمی‌تواند از ایفای نقش در خاورمیانه سر باز زند. وقتی فردی مانند وزیر امور خارجه آمریکا به‌صراحت از هدف این کشور برای به دست‌گیری رهبری روند صلح در خاورمیانه صحبت می‌کند، گواه روشنی بر این مطلب است که بیانیه پایانی نشست ورشو -که در کمیته‌های تخصصی تصویب می‌شود- تهدیدی جدی برای ایران خواهد بود. البته این تهدید جدی فقط مربوط به ایران نیست و کشورهایی مانند چین، روسیه، ترکیه، مصر، سوریه، عراق را نیز در نظر می‌گیرد و کشورهای مهم خاورمیانه را کنار می‌گذارد. اساساً این کنفرانس برای مشورت نیست و با توجه به سخنان پمپئو باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر آنچه در نشست تصویب شود در سیاست آمریکا برای آینده خاورمیانه به کار گرفته خواهد شد. این راهبرد نیز نه در راستای منافع کشورهای منطقه بلکه برای پیشبرد مقاصد خود آمریکا خواهد بود و این موضوع می‌تواند تهدیدی علیه کشور ما باشد.
فلسطین موضوعی حاشیه‌ای در نشست ورشو است
آنا: یکی از مواردی که از هنگام مطرح شدن برگزاری نشست ورشو مطرح شد، گردهمایی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی زیر یک سقف بود. امروز هم روزنامه هاآرتص در مقاله‌ای مطرح کرد که اگر در نشست ورشو علیه ایران اجماعی صورت نگیرد ولی نفس حضور اعراب و رژیم صهیونیستی کنار هم مثبت است. دیدگاه شما درباره این موضوع چیست؟
پورحسن: موضوع صلح فلسطین یک بحث حاشیه‌ای است و بعید می‌دانم در این حوزه شاهد پیشرفتی باشیم. وقتی شما هیچ گروه فلسطینی را در نشست نمی‌بینید، نمی‌توانید فلسطین را موضوع نشست بدانید. در موضوع فلسطین ما فقط شاهد یک نگاه سیاسی هستیم که یک طرف آن بنیامین نتانیاهو بوده و از سوی دیگر جرد کوشنر است. من بعید می‌دانم شاهد گفتگوی اثرگذاری در موضوع فلسطین باشیم و اگر هم موردی رخ دهد، تکرار همان واژه‌های قبلی است، چراکه شما نمی‌توانید بدون حضور گروه‌های فلسطینی در این نشست مسئله فلسطین را مطرح کرده و نتیجه‌ای بگیرید. ما در این نشست شاهد نقش فعال کشورهای عربی را نیستیم. هرچند عادل الجبیر در این کنفرانس نقش محوری بازی می‌کند به‌طوری که در تمامی عرصه‌ها در کنار پمپئو قرار می‌گیرد ولی عربستان سعودی در سطح رسمی شرکت نکرده و همچنین ما شاهدیم که کشورهای دیگر عرب منطقه حتی مصر در نشست یا حضور ندارند و یا در سطح پایینی شرکت کرده‌اند و از همین رو موضوع صلح اعراب با رژیم صهیونیستی نیز نمی‌تواند در این نشست روند عادی خود را طی کند.
منافقین ابزار دست چندم آمریکا محسوب می‌شوند
آنا: ما در دو روز برگزاری نشست ورشو شاهد هستیم که گروه‌هایی از منافقین و سلطنت‌طلب‌ها دست به تجمع در منطقه برگزاری این نشست است. چقدر راهبرد آمریکا از برگزاری چنین نشستی می‌تواند ایجاد یک اپوزیسیون واحد علیه ایران باشد.
پورحسن: در کشورهای اروپایی تقریباً می‌توان گفت که برگزاری تجمع و راهپیمایی با مجوز آزاد است. البته بنده راهپیمایی گروهک مجاهدین خلق و همچنین سلطنت‌طلب‌ها را رصد کرده‌ام و باید بگویم برخلاف بزرگ‌نمایی که شبکه‌های ماهواره‌ای از تجمعات آنها می‌کنند، این گروه‌ها در اقلیت هستند. در کنفرانس ورشو یک نشست تخصصی در حد نشست سران است و اگر قرار بود این گروه‌ها در آن نقشی داشته باشند، حداقل نمایندگانی از آنان برای سخنرانی دعوت می‌شدند. باید بگویم حضور گروه‌هایی چون منافقین و سلطنت‌طلب‌ها فقط ابزاری برای آمریکا برای پیشبرد اقدامات خود است. سیاست آمریکا در خاورمیانه مبتنی بر منافقین و سلطنت‌طلب‌ها نیست و آنها ابزار دست چندم آمریکا هستند.
انتهای پیام/4093/پ
انتهای پیام/