اقتصاد کشور با پیشرفت علم زیست‌فناوری زیر و رو می‌شود/ رتبه اول ایران در منطقه
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- مریم اویسی، زیست‌فناوری کلمه‌ای نیست که برای اغلب افراد جامعه ملموس و معنادار باشد. عده‌ای با شنیدن این عنوان به یاد کتاب‌های دوران دبیرستان و زیست‌شناسی قطور رشته علوم تجربی می‌افتند و تصوری که از این علم دارند شناخت گیاهان و جانوران است.
اما در کشورهای پیشرفته دنیا، اوضاع متفاوت است. به‌طوری‌که حتی اگر نام زیست‌فناوری به گوششان آشنا نباشد اما اثرات آن را در جامعه و اقتصاد کشور می‌بینند.
برای آشنایی با این علم و مزایای بهره‌بردن از آن در جامعه به سراغ دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری رفتیم و از الف تا ی زیست‌فناوری را واکاوی کردیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگوی مشروح خبرگزاری آنا با مصطفی قانعی است که طی دو گزارش به تعریف علم زیست‌فناوری و حمایت‌های دولت از این علم و کمک زیست‌فناوری به اقتصاد کشور می‌پردازد.
اگر بتوانیم با زیست‌فناوری محصولی را در کشور تهیه کنیم که خوراک دام و طیور باشد باعث می‌شود که واردات در کشور کم شود و صرفه‌جویی ارزی داشته باشیم.
آنا: در ابتدا زیست‌فناوری را تعریف کنید؟
در نظام خلقت عالی‌ترین سطح به زیست و حیات تعلق دارد که انسان و سایر جانداران با آن ارتباط ویژه‌ای دارند. زیست‌فناوری در حقیقت رشته و علمی است که از اجزای موجودات زنده استفاده می‌کند و یا در این اجزا دخالت می‌کند تا این دخالت باعث افزایش بهره‌وری در یک موجود زنده شود.
اگر دقت کنید در کشور ما بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موضوع بحث خوراک دام و طیور است که اگر بتوانیم با زیست‌فناوری محصولی را در کشور تهیه کنیم که خوراک دام و طیور باشد باعث می‌شود که واردات در کشور کم شود و صرفه‌جویی ارزی داشته باشیم. زیست‌فناوری توانسته با خوراک‌های دام و طیور از جلبک‌های دریایی تا حدودی این مشکل را برطرف کند و همین امر باعث می‌شود تا قیمت مرغ و گوشت از وابستگی به دلار خارج شود و هزینه‌ها کاهش یابد. به‌این‌ترتیب دسترسی مردم به مرغ و گوشت به لحاظ قیمت بهتر می‌شود و فقر غذایی از بین می‌رود.
این مثال نشان‌دهنده اهمیت زیست فناوری در کشور است و علاوه بر این زیست‌فناوری می‌تواند به اشتغال کشور نیز کمک کند.
آنا: چرا باوجودآنکه زیست‌فناوری اثرات مثبتی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند اما ایران در این حوزه به‌طور جدی ورود نداشته است؟
در مقایسه ایران با سایر کشورها باید این نکته را در نظر بگیریم که در منطقه رقیبی برای زیست‌فناوری ایران وجود ندارد و البته در برخی حوزه‌های زیست‌فناوری در آسیا رتبه سوم را داریم اما به‌طورکلی به لحاظ علم زیست‌فناوری ایران رتبه اول را در بین کشورهای منطقه و ازلحاظ تعداد نیروی انسانی و به‌کارگیری زیست‌فناوری در برخی حوزه‌ها مانند دارو رتبه بالایی بین کشورهای آسیایی دارد.
در بخش کشاورزی قوانین دست و پا گیر و سختی داشتیم که همین قوانین باعث می‌شد ترویج زیست‌فناوری به خوبی صورت نگیرد.
تنها نقطه‌ضعف ایران در حوزه زیست‌فناوری به بخش کشاورزی مربوط می‌شود که این مسئله علل متفاوتی دارد. در حوزه دارو به دلیل آنکه فارغ‌التحصیلان آگاه در کنار وزارت بهداشت و پزشکان مطالبه گر فعالیت دارند مشکل زیادی برای ورود در حوزه زیست‌فناوری نداریم اما در بخش کشاورزی بازیگران اصلی ما کشاورزانی هستند که سهم عمده‌ای از آنها سواد زیادی ندارند و به دنبال اخبار علمی و مجلات نیستند.
عمده نقصی که در این حوزه وجود دارد در بخش ترویج حوزه زیست‌فناوری در بین کشاورزان بوده که اگر این ترویج حاصل شود آگاهی در بین کشاورزان بیشتر می‌شود. البته در بخش کشاورزی قوانین دست و پا گیر و سختی داشتیم که همین قوانین باعث می‌شد ترویج زیست‌فناوری به خوبی صورت نگیرد.
صدور مجوز در این حوزه سخت انجام می‌شد و استفاده از فناوری‌های نوین به کشاورزان توصیه نمی‌شد و باوجودآنکه با بدنه تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی تعاملاتی داشتیم و فارغ‌التحصیلان زیادی در حوزه کشاورزی و بیوتکنولوژی داریم اما مدیریت صحیح در این خصوص صورت نگرفته و همچنان مشکلاتی در ترویج زیست‌فناوری وجود دارد.
به‌عنوان‌مثال ۵۰۰ میلیارد یارانه توسط دولت برای خرید کود شیمیایی به کشاورزان ارائه می‌شد که ستاد توسعه زیست‌فناوری اعلام کرد که توانایی تولید کود زیستی در این ستاد وجود دارد چراکه کودهای شیمیایی نیترات زیادی دارند که این نیترات وارد ریشه گیاهان می‌شود و پس‌ازآن وارد میوه و در پایان وارد بدن انسان می‌شود و یکی از علل سرطان وجود نیترات در بدن می‌باشد.
کشاورزان به دلیل آنکه می‌خواهند محصولات خود را سریع‌تر برداشت کنند از این کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند حال‌آنکه این کودها به بدن مصرف‌کننده آسیب‌های جدی وارد می‌کند. دو محصول کشاورزی شامل پیاز و سیب‌زمینی که مصرف بالایی برای تهیه غذا دارد صیفی‌جاتی هستند که کاملاً در خاک رشد می‌کنند و تمامی املاح و مواد کود شیمیایی مستقیماً وارد ریشه این محصولات می‌شود و همین موضوع باعث می‌شود مواد سمی بیش‌ازحد وارد بدن انسان شود.
کودهای شیمیایی به دلیل آنکه میزان رشد محصولات را افزایش می‌دهد و کشاورز را به ثروت می‌رساند استفاده از آن بین کشاورزان رایج است اما کود زیستی باکتری را به خاک می‌دهد که نیترات را جذب کرده ولی درعین‌حال رشد خوبی به محصولات می‌دهد و ضررهای کود شیمیایی را ندارد.
استفاده از کودهای زیستی وارداتی کود شیمیایی را کم می‌کند و از طرفی نیز دولت می‌تواند یارانه‌ای که به کشاورزان برای خرید کودهای شیمیایی ارائه می‌دهد را قطع کند و محصولات باکیفیت‌تری داشته باشیم.
اخیراً کشور برزیل از کود زیستی ایرانی استفاده کرده و متوجه شدند محصول سویای این کشور 20 درصد رشد بهتر داشته است و دلیل آنکه از این کود در ایران استفاده نمی‌شود عدم آموزش و آگاهی می‌باشد که همین امر تقاضای موردنیازبرای تولید این محصول در بازار را فراهم نکرده است.
کود زیستی به کشورهای آفریقایی و اروپایی صادر می‌شود و ایران در حال حاضر در موقعیتی قرار دارد که شرکت‌های زیستی آن صادرات دارند ولی نتوانستند در بازار داخلی فروش داشته باشند. یکی دیگر از دلایل عدم تقاضای داخلی قوانین است چراکه قوانین طوری تنظیم‌نشده‌اند که برای کشاورزان الزام‌آور باشند تا از محصولات زیست‌فناوری استفاده شود.
آنا: برنامه‌ای برای هدفمندسازی و استفاده از فناوری‌های زیستی در کشور وجود دارد؟
طی مذاکرات اخیر با سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی برنامه‌ای برای آموزش استفاده از فناوری‌های زیستی ارائه‌شده در ابتدا این سازمان به فعالیت ستاد اعتقاد نداشت و به همین دلیل این ستاد با هزینه خودش با ۴۰ نهاد همکاری کرده و در آزمایش کشاورزی به روش سنتی و جدید اثبات شد که روش جدید هم تولید محصول را زیاد می‌کند و هم هزینه تولید را کاهش می‌دهد.
زیست‌فناوری می‌تواند در غذای مردم ورود کند، تولیدات را باکیفیت‌تر و هزینه‌ها را کمتر کند و دسترسی فقرا به غذا نیز بیشتر شود. همین امر نشان‌دهنده این است که زیست‌فناوری پتانسیل این را دارد که چند مشکل اساسی در کشور را حل کند.
همین امر باعث شد تا سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی به ما اعتماد کند و وزیر جهاد کشاورزی نیز دستور برای اقدامات لازم در این خصوص را صادر کرد.
این فعالیت در حال انجام است اما تا به نتیجه رسیدن آن چهار الی پنج سال زمان لازم است و این قانون نیز در هیأت دولت در حال تصویب است که تغذیه شیمیایی را حذف کنیم و به تغذیه زیستی و آلی روی بیاوریم.
زیست‌فناوری می‌تواند در غذای مردم ورود کند، تولیدات را باکیفیت‌تر و هزینه‌ها را کمتر کند و دسترسی فقرا به غذا نیز بیشتر شود. همین امر نشان‌دهنده این است که زیست‌فناوری پتانسیل این را دارد که چند مشکل اساسی در کشور را حل کند.
زیست‌فناوری باعث افزایش بهره‌وری در موجودات زنده می‌شود و با استفاده از همین فناوری هم می‌توان اقتصاد را دگرگون کرد و هم محیط‌زیست را حفظ کنیم و وابستگی نیز به کشورهای خارجی کم شود. تنها رشته‌ای که می‌توان با یک تیر چند هدف را نشانه گرفت زیست‌فناوری است چراکه در ایران با فروش نفت می‌توان ثروتمند شد ولی ایجاد اشتغال از طریق نفت میسر نیست و یا حتی کارخانه‌ها با فروش نفت راه‌اندازی می‌شوند اما معلوم نیست تا چه حد فناوری کشور رشد می‌کند.
اگر می‌خواهیم مشکل ثروت آفرینی، رشد فناوری و اشتغال باهم حل شود باید از زیست‌فناوری استفاده کنیم.
در ادامه گفتگو و گزارش بعدی به فعالیت‌های ستاد توسعه زیست فناوری می پردازیم.
انتهای پیام/4085
انتهای پیام/