ماراتن جشنواره‌های بی‌محتوای سینمایی ادامه دارد

هدیه حدادی‌اصل؛ گروه فرهنگی آنا- تقریبا تا یک دهه گذشته جشنواره بین‌المللی فیلم فجر تنها جشنواره‌ فیلم سینمایی بود که در کشور برگزار می‌شد. جشنواره‌ای که همه تولیدات آن در طول سال به خوبی انجام می‌شد و در آن شاهد آثاری بودیم که علاوه بر تکراری نبودنشان حرفی برای گفتن داشتند. دیده می‌شدند، ‌انتخاب می‌شدند، در نهایت به داوری می‌رسیدند و جایزه سیمرغ جشنواره فیلم فجر را دریافت می‌کردند. فیلم‌هایی که به این جشنواره می‌آمدند هر کدام وزنه‌ای در سینمای کشور بودند و همه کارگردان‌ها برای حضور در این جشنواره خود را به آب و آتش می‌زدند چرا که فیلمشان در فجر دیده می‌شد و مورد قضاوت درست قرار می‌گرفت.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، جشنواره‌ای که به خوبی برگزار می‌شد و دوره‌های درخشانی را از خود به جای گذاشت. اما متاسفانه چند سالی است که با تعدد جشنواره‌های سینمایی رو به رو شده‌ایم که شاید بتوان ادعا کرد به جز هدر دادن بودجه‌های کلان سینما چیزی دیگری را دربرندارند.

به جز دو جشنواره فجر و فیلم کوتاه باقی جشنواره اضافه هستند

مهدی کرمپور؛ کارگردان سینما و تلویزیون در این خصوص در گفتگو با خبرنگار فرهنگی آنا عنوان کرد: علت حضور جشنواره‌ای مثل جشنواره فیلم فجر به عنوان یک جشنواره دولتی روشن است. حالا ممکن است که استراتژی خود را در سال‌های گذشته گم کرده باشد و یا اینکه نحوه برگزاری آن دچار تعارضاتی شده باشد اما علت حضور آن را می‌توان فهمید در حالیکه واقعا علت حضور بسیاری از این جشنواره‌ها نامشخص است.

وی ادامه داد: یعنی جز جشنواره فیلم فجر و جشنواره فیلم کوتاه تهران تقریبا باقی جشنواره‌ها در طول سال جشنواره‌های اضافه‌ای هستند که علت برگزاری آن از طرف دولت با آن بودجه‌ها نامشخص است. در این دو جشنواره که نام بردم جوشش مردمی وجود دارد. البته می‌توان درباره نحوه برگزاری آن هم بحث و نقد کرد؛ اما در مورد باقی جشنواره‌ها علت وجودی آن‌ها برای ما نامشخص است جز اینکه یک پولی وجود دارد که باید توسط یک عده‌ای خورده و بین خودشان تقسیم شود.

تولیداتی که منحصر به هیچ جشنواره ای نیست

در این جشنواره‌ها که هر کدام با عناوین گوناگون اعلام وجود می‌کنند، دیگر خبری از تولیدات مختص خودشان نیست. هر سال با عنوان‌های جدیدی از جشنواره‌ها رو به رو می‌شویم که فیلم‌ها و تولیدات سینمایی سال‌های گذشته را داوری می‌کنند. فیلم‌هایی که از یک جشنواره به جشنواره دیگر فرستاده می‌شوند و می‌خواهند مورد قضاوت قرار گیرند و برگزیده شوند.

هر چند بانی‌های برگزاری این جشنواره‌ها البته برخی از آن‌ها از سینماگران و هنرمندان مطرح کشور هستند اما بعضا در بسیاری از آن‌ها دیده‌ایم که تنها اسم این عزیزان پشتوانه جشنواره است و خبری از حضور مستمرشان نیست و صرفا برای بزرگ جلوه دادن جشنواره از نام بزرگان سینما در لیست داوران یا مشاوران استفاده می‌کنند.

لزومی به برگزاری این همه جشنواره نیست

مهدی کرمپور در خصوص لزوم برگزاری و تعدد جشنواره‌های سینمایی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی آنا با تاکید بر این امر که لزومی به برگزاری این همه جشنواره نیست، عنوان کرد: یک زمانی، جشنواره‌ها بر حسب نیاز مردم برگزار می‌شد و مردم آن‌ها را درست می‌کردند؛ اما در حال حاضر به قدری تعداد جشنواره‌های سینمایی زیاد شده است که ضرورت برگزاری آن را متوجه نمی‌شویم و این برایمان حیرت‌انگیز شده است.

جشنواره ها هزینه ها را حیف و میل می کنند

بدیهی است که تمامی جشنواره‌های سینمایی با هدف جریان‌سازی در بدنه سینما برگزار می‌شوند اما همه فارغ هستیم از اینکه این جریان‌سازی قطعا نباید با فیلم‌های تکراری که اکثرا یا در جشنواره فیلم فجر حضور داشتند و یا اکران شده‌اند، برگزار شود.

یک رویداد فرهنگی زمانی می‌تواند تاثیرگذار باشد که اهداف و اولویت‌های برپایی آن براساس منطق و اعتلای جریان فرهنگی جامعه برنامه‌ریزی شده باشد و تا وقتی در برخی از جشنواره‌های خصوصی تنها شاهد خودنمایی برخی از برگزارکنندگان هستیم به آن جایگاه فرهنگی که می‌خواهیم،‌ نمی‌رسیم.

از طرفی هزینه‌هایی که صرف برگزاری جشنواره‌های سینمایی با تولیدات تکراری می‌شود با هزینه‌های کل سینمای ایران همخوانی ندارد اما حال که به هر بهانه‌ای و با هر عنوانی جشنواره‌ای برگزار می‌شود باید دید آیا برگزاری آن‌ها در راستای حمایت از سینمای ایران است یا خیر. همین طور باید بررسی کرد که استاندارد تعداد جشنواره در هر کشور و جامعه سینمایی چقدر است که بر اساس اطلاعات و آماری که در این زمینه وجود دارد تعداد جشنواره‌های سینمای کشور نه تنها متعادل نیست بلکه از تعداد جشنواره‌های جهانی نیز بیشتر است و تنها بودجه سینمای کشوری را بدون هیچ خروجی‌ای به هدر می‌دهند.

کرمپور با ذکر مثالی در این زمینه بیان کرد: به عنوان مثال نیاز و ضرورتی برای برگزاری جشنواره فیلم شهر که اکنون هم در حال برگزاری است، آن همه صرف این بودجه کلان وجود ندارد. یک عده آدم خاص و تکراری در همه این جشنواره‌ها به عنوان دبیر و کارمند حضور دارند که خروجی جشنواره‌هایشان تنها حیف و میل کردن هزینه‌ها است و هیچ تاثیرگذاری فرهنگی و اجتماعی ندارد. اگر جشنواره‌ای تاثیرگذاری فرهنگی و اجتماعی داشته باشد حتما خودش به شکل مردم‌نهاد ایجاد می‌شود و نیاز به این همه هزینه‌های دولتی نیست.

وی ادامه داد: واقعا اگر چنین پول‌هایی در عرصه سینما و نهادهای دولتی مثل سازمان سینمایی، حوزه هنری، شهرداری و ... وجود دارد مستقیما طی یک دستورالعمل شفاف به فیلمسازانی که می‌خواهند فیلم‌هایی با اینگونه موضوعات بسازنند؛ داده شود.

راهکار درست چیست؟

شاید باید یک کمیته ارزش‌گذاری در زمینه برگزاری جشنواره‌ها تشکیل شود که تنها به آن جشنواره‌هایی مجوز برگزاری بدهد که هم تولیدات مختص خود با موضوع تعیین شده جشنواره‌ای خود را دارند و هم خروجی‌ای مفید در حوزه فرهنگ و اجتماع را دارا هستند.

جدول جشنواره‌های فیلم کشور

عرصه طویل و بزرگ جشنواره‌های فیلم کشور بیشتر از آن چیزی است که به ذهن می‌آید. جشنواره‌هایی که اغلب با برگزاری چند دوره متوقف شده‌اند و دیگر برگزار نمی‌شوند و یا با وقفه‌های چند ساله کار خود را از سر گرفته‌اند که تعداد زیادی از آن‌ها خروجی و سرانجام خوبی هم نداشته‌اند. در جدول زیر اسامی همه جشنواره‌های فیلم آورده نشده است و تنها تا جایی که ذهن یاری می‌کرد اسامی و موقعیت آن‌ها را آورده‌ایم.