نگاهی به مادران تلویزیون و سینمای ایران

به گزارش گروه فرهنگی آنا، باید گفت که تلویزیون و سینما بارها به شخصیت مادر پرداخته‌اند، برخی از نقش‌ها با جدا شدن از کلیشه‌ها ماندگار شده‌اند. در این گزارش نگاهی داریم به این نقش‌ها.

جوان‌ترین مادر و مسن‌ترین مادر

ترانه علیدوستی با بازی در فیلم «من ترانه 15 سال دارم» نقش جوان‌ترین مادر را بازی کرده است، و از سوی دیگر مرحوم رقیه چهره‌‌آزاد هم به عنوان مادری در آستانه مرگ هم نقش مادر پیری را بازی کرد که فرزندان خود را جمع می‌کند و از خانه سالمندان به خانه خود می‌آید.

در هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر زمانی که چهره آزاد 81 سال سن داشت، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول را از آن خود کرد. فیلم شاعرانه علی حاتمی تصویر ماندگاری از مادر ساخته است که تا به امروز هیچ فیلمی نتوانسته است اینگونه قدردان مادر باشد و به همین دلیل عجیب نیست که هر ساله در روز مادر به یاد یازدهمین شاهکار علی حاتمی بیفتیم.

نکته جالب سیمرغ بلورین بیستمین جشنواره فیلم فجر برای ترانه علیدوستی برای بازی در فیلم «من ترانه پانزده سال دارم» است. نشان دادن چهره معصومانه مادری جوان اما مصمم گواهی برای جایگاه مادر است. ترانه علیدوستی با کسب اولین سیمرغ خود در سن 18 سالگی جایگاه خود را در سینما تثبت کرد و نشان داد رسیدن او به جایگاه بازیگری فیلم «فروشنده» اتفاقی نبوده است.

مادران مقتدر، مادر شوهران مسلط

اگر قرار باشد که دو مادر مقتدر در تلویزیون انتخاب کنیم، قطعا به مادر شوهر صحرا در سریال «پاییز صحرا» و مادر اسد در سریال «آرایشگاه زیبا» می‌رسیم. جمیله شیخی در سریال «پاییز صحرا» نقش مادر شوهری بدجنس و مقتدر را بازی می‌کرد، بازی درخشان مرحوم شیخی چنان قوی بود که هنوز در ذهن مخاطبان تلویزیون آن سالها هست. اما پری امیر حمزه که در سریال «آرایشگاه زیبا» نقش مادری را بازی می‌کرد که نمی‌گذاشت پسرش بدون اجازه او آب بخورد، این بازیگر چنان این نقش را زیبا بازی کرد که در سال‌های بعد هم «در پناه تو» در نقش مادر شوهر خانه خراب کن حاضر شد.

مادران مهربان با چاشنی فداکاری

بی‌شک عنوان این نقش به ثریا قاسمی می‌رسد که با محمدم محمدم گفتنش در سریال «پناه تو» نقش مادران مهربان و نگران فرزند خود را تثبت کرد. در «صاحبدلان» و «شب دهم» هم او در نقش مادری مهربان ظاهر شد.

حمیده خیر‌آبادی مادر ثریا قاسمی هم مادر مهربان سینما و سیمای ایران است. بازی در فیلم‌های «اجاره نشین‌ها»، «پدرسالار»، «خانه سبز» همه و همه از مرحوم خیر‌آبادی مادری مهربان، اهل سازش و مردم‌دار ساخت. گویی در خانواده خیرآبادی و ثریا قاسمی مهربانی مورثی است.

مادران متفاوت، به دور از کلیشه‌ها

اما عنوان مادر مهربان و البته اهل دل بی‌شک متعلق است به پروین دخت یزدانیان با بازی در فیلم‌ و سریال‌های «سرنخ»، «قصه‌های مجید»، «خواهران غریب» و «شب یلدا»، مادری که با وجود سن بالا در پرونده‌های پسرش ورود می‌کند و سرنخ‌ها را پیدا می‌کند، دلسوز نوه کوچک و شیطان خود مجید است و اگر قرار است نوه‌های دور از هم خود را نگه دارد با شیطنت‌های دخترانه آنها همراه می‌شود تا خواهران غریب را بهم برساند.

اما فاطمه معتمد آریا که سالهاست در نقش مادر ظاهر می‌شود، ظاهری جدید به نقش مادر داده است. اگر مادر و همسر است حتما مادر امروزی و متفاوت است و به «همسر» خود ثابت می‌کند تا عنوان مدیرعاملی برازنده اوست. اگر مادری شهرستانی است که از پسر مجروحش نگه می‌ کند، چنانه با عشق اینکار را می‌کند که همه را وادار به تحسین «گیلانه» می‌کند. حتی در «یحیی» هم در نقش عمه- مادری متفاوت را ترسیم می‌کند.

مادران درد کشیده

هرگز درد مادری که مواد کشیدن دخترش را می‌بیند را نمی‌توان تصور کرد؛ بیتا فرهی در فیلم «خون بازی» این لحظه دردناک را به تصویر کشید.

نگار جواهریان با بازی در نقش مادری که مبتلا به «ام‌اس» است در فیلم «طلا و مس» و مادر سندروم دان در فیلم «حوض نقاشی» مادرانی را به تصویر کشید که با وجود شرایط خاص، عشق مادرانه را هرگز فراموش نکرده‌اند.

مادران بدجنس و متنبه

تلویزیون و فرمول‌های ثابت همواره وجود دارد؛ مادرانی که فرزندان و همسر خود را به سودای زندگی بهتر ترک کرده‌اند و حال امروز پشیمان هستند (لعیا زنگنه در سریال رعنا)، یا مادری که فرزند خود را چنان بد تربیت کرده است که دیگر قابل کنترل نیست (الهام چرخنده در سریال آوای باران). در تلویزیون کم نیستند سریال‌هایی که نگاه تیره و تاری به مادر دارند به خصوص که نتیجه‌گیری آخر کار و تاوانی که مادر می‌دهد قرار است درس عبرتی برای دیگران باشد.

مادران واقعی و دوست داشتنی

هنرمندان زیادی نقش مادر را بازی کردند، از مهین شهابی تا افسانه بایگان، اما امروز دو نابازیگر چنان تصاویر زیبایی از مادر خلق کرده‌اند که نمی‌شود از آنان نام نبرد. تجربه بازیگری شیرین یزدان در سینما عمری نزدیک به هشت سال دارد و اتفاقی به این عرصه راه پیدا کرده است با این حال او در کارنامه هنری خود نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «ابد و یک روز»، برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگری در بخش جلوگاه شرق - سینمای آسیا، سی‌امین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «بوسیدن روی ماه»، کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از سی‌امین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «بوسیدن روی ماه»، برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «لطفاً مزاحم نشوید» شده است.

اما نابازیگری دیگری که به دلیل پسر کارگردانش به سینما وتلویزیون راه پیدا کرده، رابعه مدنی است که به درخواست امیرشهاب رضویان برای تست فیلم «بوسیدن روی ماه» پاسخ مثبت داد و توانست جایگاه خود را به عنوان مادری مهربان تثبت کند؛ نقش مادر او در سریال «وضعیت سفید» فراموش نشدنی است.