فیلتر «زمینمانده»؛ این امام جمعه با «خانه پدری» سراغ کارهایی میرود که همه فراریاند!
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ فعالیتهای اجتماعی و عامالمنفعه در تمدن اسلامی، همواره از کانون قدرت و هویتبخشی جامعه نشأت گرفته است.
در این راستا، رویکرد مدیریتی و اجتماعیِ حضرتعالی که در قامت امام جمعه ملکشهر اصفهان از سال ۱۴۰۰ متبلور شده، بر یک اصل بنیادین استوار است: توسعه کارکرد مسجد از حالت حداقلی به کارکرد حداکثریِ تمدنساز، همسو با سیره نبوی (ص).
این رویکرد نه صرفاً یک اقدام تکمیلی، بلکه یک استراتژی محوری برای مقابله با آسیبهای اجتماعی و گرهگشایی از امور مردم در طول هفته است؛ همانگونه که در کلام مقام معظم رهبری، وظیفه امام جمعه فراتر از اقامه خطبههای روز جمعه و شامل «امامت روزهای شنبه تا پنجشنبه» نیز میشود.
این بینش جامع، منجر به تقویت جدیتر خدمات اجتماعی (به خصوص در حوزه قرضالحسنه) شد و فرصت ورود مؤثر به نرمافزارهای خدماتی را فراهم آورد. اما شاخصترین و تحولآفرینترین پروژه در این مسیر، تمرکز بر «زمینههای فراموششده» جامعه بود؛ جایی که دیگر نهادها کمتر مداخله کردهاند.
پروژه «خانه پدری» که با تجهیز فضای حیاط مسجد به عنوان گرمخانه، به استقبال از کارتنخوابها در فصل زمستان میرود، نمونه بارز این رویکرد است.
این طرح با ارائه خدمات چندوجهی شامل اسکان، بهداشت، مشاوره، درمان سرپایی و تسهیل مسیر ترک اعتیاد، در طول پنج سال اجرای مستمر خود، نقشی حیاتی در «احیای زندگی» این قشر ایفا کرده است، بهطوری که آمار خدماترسانی در زمستان امسال به میانگین ۱۸۰۰ نفر-شب رسیده است.
این رویکرد، نهتنها نمونهای از تعهد به آسیبهای اجتماعی است، بلکه الگویی عملی برای جلب توجه فعالان فرهنگی و نهادهای متدین به اولویتهای مغفول مانده اجتماعی ارائه میدهد.
اجرای طرحهای حمایتی در حوزه آسیبهای اجتماعی، بهویژه ساماندهی کارتنخوابها، همواره با دو سد مهم روبروست: مقاومت جامعه میزبان و ملاحظات نهادهای نظارتی.
در این بخش، جناب آقای فیاضبخش به تشریح موفقیت خود در عبور از این دو چالش بنیادین از طریق یک سازوکار فرهنگی - تربیتی هوشمندانه میپردازند و افشای استراتژی «مردمپایه» و «شفافیت کامل» بهعنوان تنها راه خلق شبکه پایدار اعتماد در جامعه را بیان میدارند.
خبرنگار آنا گفتوگویی را با سیدروحالله فیاض امام جمعه ملکشهر اصفهان ترتیب داده است.
حجتالاسلام فیاض موفق شده تاکنون یکهزار و ۸۰۰ نفرشب کارتنخواب را ساماندهی و به آغوش جامعه بازگرداند.
در این راستا هرشب ۶۰ نفرشب کارتنخواب با تلاش و مشارکت امام جمعه ملکشهر و تیم وی اسکان داده میشوند و حتی این افراد به عرصه اشتغال وارد شده و در مهارتهای گوناگون بهکارگیری شدهاند.
گپ و گفت آنا با فیاض در پی میآید:
چالش دوگانه مسجد؛ رفع نگرانیهای انتظامی و بهداشتی در طرح «خانه پدری»
آنا: با توجه به اهمیت تداوم خدمترسانی در حوزههای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ورزشی و خلأ موجود در جامعه امروز، نخستین جرقه یا لحظهای را که ایده خدمت به دیگران در ذهن شما شکل گرفت و به یک تعهد عملی تبدیل شد، بهخصوص در حوزههای فعالیت شما چیست؟
فیاضبخش: مبنای فعالیتهای من در دو جنبه اساسی قابل تبیین است، جنبه نخست، کارکرد حداکثری مسجد است و تأکید ما بر این است که کارکرد مسجد در جامعه اسلامی نباید منحصر به کارکرد حداقلی (صرفاً نماز و دعا) باشد، بلکه باید به الگوی مسجد پیامبر اکرم(ص) در صدر اسلام نزدیک شود.
این کارکرد جامع شامل اجرای عبادت مسلمین، گرهگشایی از کار مردم، اجرای سنت قرضالحسنه، تأسیس خیریه، زمینهسازی برای ازدواج جوانان و برقراری صلح و سازش است و هرچیزی که به جامعه و مردم برمیگردد مهمترین کانون جامعه اسلامی باید به آن بپردازد و محور اصلی فعالیت عامالمنفعه بنده، فعالسازی پتانسیل و ظرفیت مسجد است.
آنا: نقش تصدی شما در امامت جمعه از سال ۱۴۰۰ (ملکشهر اصفهان) چه تأثیری بر گسترش و رسمیت بخشیدن به فعالیتهای اجتماعی شما گذاشت؟
فیاضبخش: بنده تأکید دارم که این فعالیت و کار از مسجد مخابره شود و مسجد را به کارکرد حداکثری برسانیم، مانند مسجد پیامبر اکرم(ص).
موضوع مهمتر اینکه رسالت امامت جمعه فراتر از اقامه خطبه روز جمعه است؛ امام جمعه موظف به پرداختن به مسائل مردم در طول هفته است، مطابق با فرمایش مقام معظم رهبری که ایشان فرمودند امام جمعه، امام شنبه تا پنجشنبه هم هست، یعنی تنها وظیفه خواندن خطبه ندارد؛ اگرچه خدمات اجتماعی (بهخصوص در حوزه قرضالحسنه) پیش از تصدی امامت جمعه در سال ۱۴۰۰ وجود داشت، اما پس از آن، اهمیت این حوزه بهعنوان مسئولیت رسمی تقویت شد و اهمیت بیشتری پیدا کرد.
این امر موجب شد تا با هدف رساندن مسجد محل امامت به کارکرد حداکثری، در نرمافزارهای مختلف خدماترسانی به مردم ورود جدیتری صورت پذیرد.
آنا: در میان عرصههای مختلف خدماترسانی که شما وارد شدهاید، شاخصترین پروژه یا طرحی که به صورت عملیاتی مورد اجرا قرار گرفته و نتایج مشخصی داشته است، کدام است؟
فیاضبخش: شاخصترین پروژه، اجرای طرح اسکان کارتنخوابها در فصل زمستان با عنوان «خانه پدری» بود و در این طرح، فضای حیات مسجد به عنوان گرمخانه تجهیز و مورد استفاده قرار گرفته و خدمات گستردهای به افراد بیسرپناه ارائه شده است.
این خدمات شامل اسکان در زمستان، توزیع لباس نو، در اختیار قرار دادن حمام مسجد و مصلی نماز جمعه برای استحمام، اصلاح مو، تأمین شام و صبحانه، ارائه خدمات مشاورهای، انجام چکاپ پزشکی و درمان سرپایی و همچنین معرفی افراد متقاعد شده به کمپهای ترک اعتیاد برای درمان اعتیاد است.
کسانی که سرپناهی ندارند، در فصل زمستان اسکان داده میشوند و دعوت میشوند و میآیند و به آنان لباس مناسب و نو اعطا میشود و از حمام مسجد و حمام مصلی نماز جمعه برای استحمام استفاده میکنند، اصلاح مو برایشان انجام و شام و صبحانه تأمین و خدمات مشاورهای ارائه میشود، چکاپ پزشکی و درمان سرپایی در صورت نیاز انجام میگیرد و اگر متقاعد شوند که اعتیاد دارند، برای ترک به کمپهای ترک اعتیاد معرفی میشوند.
درصورتی که همراهی کنند، زمینه اشتغال نیز مهیا میشود تا این افراد به چرخه واقعی زندگی خود بازگردند، یعنی زندگی خود را احیا کند.
در این زمینه، امسال پنجمین سال اجرای طرح حمایت از کارتنخوابها و عامالمنفعه است که در مصلی نماز ملک شهر هم این موضوع را پیگیری میکنیم.
همچنین اصرار بر این است که این کار در مصلی انجام شود و جریانهای فرهنگی و تربیتی جامعه اسلامی، بهخصوص متدینین، نگاه جدیتری به حوزه آسیبهای اجتماعی داشته باشند؛ این نیز مسئله بسیار مهمی است.
همانگونه که کارهای فرهنگی متداول دیگری نیز هست، این موضوع نیز بهعنوان کاری مرتبط با آسیبهای اجتماعی، باید اولویت تشکلهای فرهنگی باشد.
آنا: در حوزه کارهای عامالمنفعه، فرصتها و نیازها نامحدود هستند. چگونه بین پروژههای مختلف، آنهایی را که بیشترین تأثیر ماندگار را خواهند داشت، انتخاب میکنید و مهمترین معیار شما برای اولویتبندی چیست؟
فیاضبخش: مهمترین معیار این است که باید به سمت فرهنگسازی و جریانسازی در کارهای عامالمنفعه برویم و من سراغ کارهایی میروم که «زمین مانده» هستند. ببینید، خیلی از کارها را افراد بسیاری انجام میدهند؛ مثلاً توزیع سبد کالا را خیلیها انجام میدهند، بنابراین اولویت ما نیست، نه به این دلیل که کار مهمی نیست یا نباید به محرومیت رسیدگی شود، چرا، بلکه به این دلیل که این کار توسط بسیاری انجام میشود، اما به نظر من در موضوعی مانند رسیدگی به کارتنخوابها با حجمی گستردهای که در کلانشهر اصفهان وجود دارد، عملاً کار جدی از طرف تشکلها و نهادهای دیگر برای آنها صورت نگرفته است.
به نظر من این کار، زمین مانده است؛ باید سراغ کاری برویم که معمولاً کسی سراغ آن نرفته و فراموش شده و آن را احیاء کنیم و توجه دیگران را نیز به آن جلب کنیم تا بخشی از مسئله حل شود.
بهطور میانگین ۶۰ نفرشب اسکان کارتنخواب داریم
آنا: در حال حاضر آمار مشخصی در دسترس دارید که چه تعداد توانستهاید کارتنخواب را جمعآوری و ساماندهی کنید؟
فیاضبخش: ما بهصورت میانگین ۶۰ نفرشب اسکان کارتنخواب داریم، منتها اگر فصل زمستان را سه ماه در نظر بگیریم، عملاً مجموعاً یکهزار و ۸۰۰ نفر در طول سه ماه از خدمات بهرهمند میشوند.
بهصورت میانگین ۶۰ نفرشب اسکان کارتنخواب داریم، منتها اگر فصل زمستان را سه ماه در نظر بگیریم، عملاً مجموعاً یکهزار و ۸۰۰ نفر در طول سه ماه از خدمات بهرهمند میشوند.
از این جهت میگویم نفرشب، چون ممکن است تکراری باشد؛ یعنی یک فرد ممکن است امروز بیاید و یک هفته بعد دوباره مراجعه کند، اما میانگین آمار ما براساس ارائه خدمات به ۶۰ نفرشب است.
آنا: بهجای تمرکز بر موفقیتها، دوست داریم از چالشهای زیرسطحی بشنویم. بزرگترین مانع یا چالشی که در طول مسیر خدمترسانیتان با آن روبرو شدهاید ـ چه از نظر ساختاری، چه فرهنگی چه بوده و آن را چگونه پشت سر گذاشتید؟
فیاضبخش: به نظر من این کار دو چالش مهم دارد که ما نیز با آنها مواجه بودیم و سازوکار آن تا حد زیادی حل شده است.
چالش نخست: نوع مواجهه مردم (جامعه میزبان). به هر صورت رسیدگی به کارتنخوابها بهدلیل سبک زندگی خاصی که دارند، با واکنشهای متفاوتی مواجه است. عدهای استقبال میکنند و عدهای استقبال نمیکنند و میگویند این افراد وضعیت ظاهری مناسبی ندارند و نباید در مکان عمومی مانند مسجد تردد کنند و نگرانند که آسیبهای احتمالی به دیگران منتقل شود.
تلاش کردیم مردم را اطمینان دهیم و به لطف خداوند، مردم نیز به ما اطمینان کردند و این افراد نیز از همین جامعه هستند؛ هیچکس از بدو تولد کارتنخواب نبوده؛ موردی داشتیم که طرفی معلم، معمار یا مهندس بوده و پس از ۳۵ سال زندگی کاملاً معقول و متوسط، کارش به جایی رسیده که زیر پل میخوابد، بنابراین باید دست او را بگیریم تا به زندگی طبیعی خود بازگردد و ما به آنها اطمینان دادیم که سازوکاری داریم و بر مسائل بهداشتی و حاشیههای رفتاری مراقبت میکنیم تا آسیب منتشر نشود و این کار را انجام دادیم و به لطف خدا اعتماد حاصل شد.
چالش دوم: نگرانی نیروهای انتظامی. متولیان برخورد انتظامی نیز نگرانیهایی داشتند؛ بزهی که ممکن است در منطقه افزایش یابد یا منطقه آلوده شود بهواسطه حاشیههای رفتاری برخی از این کارتنخوابها. آن نیز چالشی بود که ما با همفکری و ایجاد اطمینان، با همکاری آنها حل و فصل کردیم.
نشستهایی که برگزار شد، به لطف خداوند متعال، مرتفع شد و طرفین پذیرفتند که در کنار اقدامات انتظامی و برخورد قانونی، باید حتماً کار فرهنگی و تربیتی نیز انجام پذیرد تا این چرخه کامل شود و افراد مستحق اصلاح شوند و ما سازوکار هماهنگی لازم را به درستی طراحی کردیم و بحمدلله حواشی نیز برطرف شد.
آنا: به اعتمادسازی اشاره کردید. در محیطی که ممکن است بدبینیهایی وجود داشته باشد، شما برای جذب مشارکتکنندگان و ایجاد یک شبکه پایدار از اعتماد چه رویکردی را پیش گرفتید که متفاوت از روشهای مرسوم باشد؟
فیاضبخش: تلاش کردیم کار را مردمپایه تعریف کنیم و در واقع، من به این نتیجه رسیدم که اگر مردم کار را از خود بدانند، این خود مهمترین عامل اعتماد کردن است.
به همین دلیل ما نگفتیم سازمان ما یک ارگان دولتی است؛ ما سازمانی واقعاً مردمی هستیم؛ اگرچه من امام جمعه هستم، اما بودجه دولتی ندارم و سازمانی زیر نظر من نیست، به همین دلیل از همان ابتدای کار، فعالیتها را مردمی تعریف کردیم و هزینههای آن نیز توسط خود مردم تقبل میشود.
این موارد را در نماز جمعه و مسجد اعلام میکنم و حتی مردمی که شاید ارتباط چندانی با مسجد نداشته باشند، با مشاهده مستقیم کار از نزدیک مطلع شده، تشکر و تشویق میکنند و کمک مالی میکنند.
همواره تأکید داشتهام که اگر کار با شفافیت کامل در منظر مردم و با محور خود مردم انجام شود، این بهترین عامل اعتمادساز است.
اعلام کردیم که این کار ارگان دولتی نیست که عدهای بخواهند آن را اجرا کنند؛ بلکه این کارِ مردم است و با محور اهالی خود منطقه، مشارکت در اجرای آن را متقبل شدهاند و به نظر من، این مهمترین عامل اعتمادسازی است.
آنا: و سخن پایانی...
فیاضبخش: از شما و مجموعه خبرگزاری آنا سپاسگزارم.
انتهای پیام/