لحظه گزش مارها زیر لنز علم
در این پژوهش، تیمی از زیستشناسان رفتار شکار و گزش چندین گونهی سمی را با دقتی بیسابقه بررسی کردند. در این مطالعه که در «آزمایشگاه ملی سموم فرانسه» در پاریس انجام شده، آنها برای شبیهسازی بدن طعمه، از «ژل گرمشده»ای استفاده کردند که دمایی مشابه بدن حیوان زنده داشت تا واکنش واقعی شکار را در مار فعال کند. به گفته «الستر ایوانز» (Alastair Evans)، یکی از نویسندگان این تحقیق، این روش به دانشمندان اجازه داد تا هر میلیثانیه از حرکت مار را تحلیل کنند؛ از لحظهی جهش تا تماس دندان با سطح ژل.
نتایج نشان داد که مارهای «افعی» (Viper) رکورددار سرعت گزش در میان گونههای بررسیشدهاند. این مارها با انعطاف عضلانی و زاویهی دقیق سر، میتوانند در کمتر از ۰٫۰۵ ثانیه حمله کنند. با این حال، برخی از مارهای «اِلاپید» (Elapid) مانند کبرا و تایپان نیز عملکردی نزدیک به افعیها دارند. فیلمهای ثبتشده نشان داد که مارها پس از تزریق سم، تقریباً همزمان با فرو رفتن دندان، عقبنشینی میکنند؛ رفتاری که شانس آسیب دیدن شکارچی را کاهش میدهد و از هدر رفتن سم جلوگیری میکند.
در دل لحظه گزش
اما سرعت تنها بخش ماجرا نیست. به گزارش «بیبیسی ساینس» (BBC Science) پژوهشگران دریافتند هر گونه از تکنیک خاصی برای استفاده از دندان نیش بهره میبرد. در حالی که افعیها دندانهای بلند و متحرک خود را بهصورت عمودی فرو میبرند، مارهای الاپید از زاویهای مایل حمله میکنند تا تزریق سم عمیقتر و گستردهتر باشد. این تنوع رفتاری، بازتابی از سازگاری تکاملی آنها با نوع شکار و محیط زیستشان است.
هدف نهایی این تحقیق، فراتر از درک رفتار مارهاست. دانشمندان امیدوارند با شناخت بهتر مکانیسم تزریق سم، بتوانند «آنتیونوم»های (Antivenoms) دقیقتر و سریعالاثرتری تولید کنند. فهم زمان و زاویهی نفوذ سم، به طراحی درمانهای هدفمندتر و حتی تجهیزات محافظتی برای دامداران، نیروهای امداد و پژوهشگران حیاتوحش کمک میکند. آنتیونوم یک درمان خاص برای مسمومیت است. آنتیونوم از پادتنها تشکیل شده است و برای درمان گزشها و نیشهای سمی خاص به کار میرود. تنها در صورت وجود سمیت قابل توجه یا خطر بالای سمیت، آنتیونوم توصیه میشود. پادزهر خاص مورد نیاز به گونه سمی جانوری بستگی دارد.
پژوهش حاضر نمونهای روشن از قدرت فناوری در کشف جزئیات طبیعت است. در نگاه نخست، حملهی مار حرکتی آنی و مبهم بهنظر میرسد، اما زیر لنز «حرکت آهسته»، هر فریم به روایتی از مهندسی زیستی بدل میشود.
همانطور که دکتر ایوانز میگوید: «در هر نیش، هزاران سال تکامل نهفته است. ما فقط آن را کند کردیم تا ببینیم طبیعت چگونه طراحی کرده است.»
این تحقیق، بار دیگر نشان داد که میان ترس و شگفتی از طبیعت فاصلهای بهباریکی یک فریم وجود دارد؛ فاصلهای که علم میتواند آن را برای ما روشنتر کند.
انتهای پیام/