بارگذاری هزار و 800 زمینه پژوهشی «مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران» در پژوهشیار

خبرگزاری آنا؛ نظام پایش آزاد (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی) که حدود هفت سال از فعالیت و عمر علمی خود را سپری کرده و ابتدا سال ۹۷ با ۹ برنامه علمی در واحدهای دانشگاهی آغاز شده بود، اکنون برنامه‌های علمی فعال آن در سطح کشور به عدد ۵۶ برنامه رسیده است.

واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی هر استان همان اوایل اجرای نظام پایش با همکاری دبیرخانه برنامه علمی دانشگاه، موضوعات محوری خود را برای پایش آزاد مشخص کردند به‌عنوان مثال هرمزگان در دریا، خوزستان در ازدیاد برداشت نفت و فولاد، یزد در منسوجات، تبریز در کفش و چرم و دریاچه ارومیه، گیلان در گردشگری، کرج در فلزات کمیاب و گرانبها و... به عنوان پیشگام مطرح شدند.

دانشگاه آزاد اسلامی استان‌های سراسر کشور در پایش آزاد ملزم هستند برنامه علمی خود را براساس مزیت‌محوری، تعداد هیئت علمی و سایر ظرفیت‌های موجود در هر استان آماده کرده و با تشکیل شورای راهبری در شناسایی و رفع چالش‌های کشور کمک کنند.

اکنون بیش از 6 سال (اوایل آذر ۹۷) از رونمایی «نظام پایش آزاد» (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی) با هدف توسعه پایدار تحقیق و توسعه به‌منظور شناسایی و رفع چالش‌های کشور می‌گذرد و در تازه‌ترین اتفاق و تصمیم و بر اساس متمم بخشنامه جامع پژوهشی، رساله دکتری تخصصی غیرپزشکی با عنوان «کفایت دستاورد‌های علمی» دانشجویان دکتری تخصصی غیرپزشکی می‌توانند با شیوه نظام پایش آزاد و با استفاده از کنفرانس‌های تحت حمایت برنامه‌های علمی مربوط، پیش دفاع متمرکز و دفاع نهایی انجام دهند.

در بخشنامه بازآرایی ساختار نظام دانشی دانشگاه آزاد اسلامی، دبیرخانه برنامه علمی هر استان در حکم شورای پژوهش، فناوری و برنامه علمی استان عمل می‌کند که در حقیقت هماهنگی پژوهشی دانشکده‌های موضوعی را در واحد‌های سطح استان بر عهده دارد.

واحد‌های فعال در برنامه‌های علمی دانشگاه آزاد اسلامی ۳۲ واحد دانشگاهی و کل برنامه‌های علمی فعال کشور ۵۶ برنامه هستند. کل چالش‌ها در برنامه‌های علمی ۳۰۶ چالش، کل راهبرد‌ها ۱۶۸۷ راهبرد و کل منظر‌ها ۵۵۵۱ منظر بوده است.

برنامه علمی «مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران» یکی از 56 برنامه دانشگاه آزاد اسلامی در نظام پایش آزاد است که در واحد تهران شرق اجرا و دنبال می‌شود. این برنامه اکنون با بیش از ۲ هزار زمینه پژوهشی- که هزار و 800 زمینه آن در سامانه پژوهشیار بارگذاری شده - و ارتقا و بهبود زمینه‌های پژوهشی به صورت مستمر به کار خود ادامه می‌دهد.

خبرنگار خبرگزاری آنا به‌منظور تشریح فعالیت‌های نظام پایش آزاد و چالش‌ها و نظام موضوعات تدوین‌شده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق با اجرای برنامه علمی «مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران» با سکینه حسین‌آبادی مجری این برنامه گفت‌وگوکرده است که در ادامه می‌خوانیم:

آنا: درباره برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران و تازه‌ترین فعالیت آن بگویید.

حسین‌آبادی: برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران با اعطای مجوز و مأموریت ویژه علمی به واحد تهران شرق 28 آذر 97  در راستای هدفمند کردن پژوهش‌ها و حل معضلات و چالش‌های حوزه مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران راه‌اندازی شده است و اکنون با بیش از ۲ هزار زمینه پژوهشی- که هزار و 800 زمینه آن در سامانه پژوهشیار بارگذاری شده - و ارتقا و بهبود زمینه‌های پژوهشی به صورت مستمر به کار خود ادامه می‌دهد.

برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران فرصت بی‌بدیل برای تبادل دانش تجربیات و دیدگاه‌های نوین در حوزه‌های مرتبط با مخاطرات و پیامد‌های ناشی از زلزله، تغییر اقلیم، جزایر حرارتی، خشکسالی، ریزگردها، سیلاب‌ها، طوفان ها، فرونشست و ... است.

آنا: تاکنون چه چالش‌هایی را مطابق با نیاز، اسناد بالادستی کشور و صنایع احصا کرده و چه نظام موضوعاتی را تدوین کرده‌اید؟

حسین‌آبادی: با بررسی و مطالعه اسناد راهبرد ملی مدیریت بحران کشور، نشست‌های تخصصی با مسئولان و استادان مجرب در سازمان‌های مدیریت بحران در کشور و نیز هم‌اندیشی اعضای هیئت علمی متخصص، سه چالش اصلی در برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران احصا شده است که «مخاطرات و پیامد‌های ناشی از زلزله»، «ضعف مدیریت بحران در مخاطرات و پیامد‌های ناشی از تغییرات اقلیم به ویژه خشکسالی» و «مخاطرات و پیامد‌های ناشی از سیلاب‌ها، طوفان‌ها و فرونشست» را شامل می‌شود. 

آنا: میزان استقبال استادان و دانشجویان برای اخذ پروپوزال با عنوان‌های ذیل برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران چقدر بوده است؟

حسین‌آبادی: در برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران تاکنون بیش از ۶ هزار و 600  پروپوزال از دانشجویان ارشد و دکتری ۲۳۷ واحد دانشگاهی در کشور ارسال شده و در سه شورای تخصصی «ابنیه مقاوم و هوشمند در برابر زلزله»، «مدیریت خشکسالی» و «مدیریت بحران مردم محور» مورد داوری و بررسی قرار گرفته که حدود ۳۰ درصد پروپوزال‌ها در تطابق با زمینه‌های پژوهشی مسئله‌محور این برنامه علمی بوده است.

مطابق با برنامه هفتم پیشرفت کشور، ۱۰ درصد از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری باید مسئله‌محور و در راستای نیاز جامعه باشد که با توجه به آمار ارائه شده بالا، نرخ پژوهش‌های مسئله‌محور در این برنامه علمی مطلوب است. 

آنا: آیا تفاهم‌نامه‌هایی با صنایع، سازمان‌ها و نهاد‌ها در راستای برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران امضا کرده‌اید؟

در برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران تاکنون بیش از ۶ هزار و 600  پروپوزال از دانشجویان ارشد و دکتری ۲۳۷ واحد دانشگاهی تهران شرق در کشور ارسال شده و در سه شورای تخصصی «ابنیه مقاوم و هوشمند در برابر زلزله»، «مدیریت خشکسالی» و «مدیریت بحران مردم محور» مورد داوری و بررسی قرار گرفته است

حسین‌آبادی: بله. تاکنون با سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، پژوهشکده سوانح طبیعی و شهرداری قیامدشت در راستای تبدیل چالش‌های کلان کشور به زمینه‌های علمی و پژوهشی، تعامل دانشگاه با صنعت، کاربردی شدن موضوع پایان‌نامه‌ها و حمایت از طرح‌های پژوهشی و اجرای پروژه‌های مشترک، استفاده از توان تخصصی کارشناسان ارشد سازمان در مشاوره و نظارت علمی و داوری پایان نامه‌های دانشجویی، برگزاری کارگاه‌ها، نشست‌های تخصصی و رویداد‌های علمی و حمایت از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی تفاهم‌نامه‌های همکاری منعقد شده است.

برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران علاوه بر برگزاری رویداد‌های ملی از حمایت‌های مادی برای پژوهش‌های مسئله‌محور دانشجویی توسط سازمان‌های مختلف، سازمان نوسازی شهر تهران و گروه مالی بانک مسکن نیز برخوردار بوده است. 

آنا: آیا فعالیت تحقیقاتی، کتاب، ترجمه، تألیف، همایش یا وبینار علمی منطبق با برنامه علمی داشته‌اید؟

حسین‌آبادی: بله. تاکنون بیش از ۶۰ کارگاه، نشست تخصصی و وبینار علمی توسط استادان متخصص در حوزه‌های مرتبط با موضوعات برنامه علمی از دانشگاه و نیز مشترک با سازمان‌های مخاطب به منظور نهادینه سازی طرح پایش و تشویق هرچه بیشتر دانشجویان و استادان به اخذ زمینه‌های پژوهشی مسئله‌محور از این برنامه علمی، مدیریت بحران ناشی از بلایای طبیعی با کمک روش‌های علمی نوین دانشگاهی و دستیابی به مرجعیت علمی در مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران در محور‌های «بهسازی لرزه‌ای سازه‌ها و ابنیه و راهکار‌های مواجهه با بحران»، «سازه‌های مقاوم و هوشمند و معماری سبز»، «راهکار‌های مواجهه با بحران خشکسالی و مدیریت منابع آبی» و «نقش رسانه‌ها، سازمان‌های دولتی و مردم نهاد در مدیریت بحران» برگزارشده است.

«رویداد ملی سکوی پرتاب روش‌های نوین ساخت‌وساز» با همکاری گروه مالی بانک مسکن و باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی، «همایش ملی بازآفرینی شهری، ایمنی و مدیریت بحران» با همکاری برنامه علمی بازآفرینی شهری و بافت فرسوده واحد اسلامشهر، سازمان پیشگیری و مدیریت شهر بحران، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان نوسازی شهر تهران و شهرداری قیامدشت و «همایش ملی مدیریت زیرساخت ها، شبکه‌های ارتباطی و فناوری‌های نوین شهری» نیز توسط برنامه علمی مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران برگزار شده است و پایان‌نامه‌های تقاضامحور مدنظر سازمان‌های مخاطب مورد تقدیر و حمایت قرار گرفته‌اند. 

آنا: آیا به‌منظور گفتمان مشترک بین دانشجویان، استادان و محققان برای حل چالش‌ها چه اقداماتی انجام شده است؟ 

حسین‌آبادی: برگزاری رویداد‌ها و نشست‌های تخصصی مشترک دانشگاه با سازمان‌های مخاطب فرصتی است برای تعامل هرچه بیشتر استادان، دانشجویان و محققان که در جریان موضوعات مورد تقاضای این سازمان‌ها قرار گرفته و نیز سازمان‌ها از پژوهش‌ها و راه حل‌های نوین علمی و دانشگاهی در حل چالش‌ها مطلع شده و بستری برای اجرای پروژه‌های مشترک در حل مسائل ملی فراهم آید.

آنا: نظام پایش آزاد چگونه می‌تواند به کاربردی‌شدن پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان برای حل مسائل کشور کمک کند؟ 

حسین‌آبادی: اکنون چالش‌های کلان در کشور در قالب برنامه‌های های علمی در سامانه پژوهشیار دانشگاه آزاد اسلامی تعریف شده که در این برنامه‌های علمی اسناد بالادستی و چالش‌های کلان کشور توسط شورا‌های دانشی متشکل از اعضای هیئت علمی با تخصص‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نیاز‌های ارگانها، سازمان‌ها و صنایع به زمینه‌های پژوهشی تبدیل شده که دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته گرایش‌های مختلف می‌توانند موضوع پایان‌نامه خود را از میان این زمینه‌های پژوهشی در سامانه پژوهشیار اخذ کنند.

با اجرای این طرح، پژوهش‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی در راستای مسائل و چالش‌های ملی هدفمند شده و امکان رصد و پایش این پژوهش‌ها توسط شورا‌های دانشی برنامه‌های علمی و ارائه آن‌ها به سازمان‌های مخاطب برنامه‌های علمی میسر می‌شود. در واقع به نوعی پژوهش‌های دانشگاهی مسئله‌محور شده و دانشگاه به یک سازمان و شبکه یکپارچه پژوهشی فناورانه حل مسئه و پاسخگو به مسائل ملی تبدیل شده است. در قالب این طرح هدایت استعداد‌ها و شبکه منابع انسانی دانشگاه در امر پژوهش و افزایش کارآیی، اثربخشی، و هم افزایی پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی به وقوع می‌پیوندد. 

به گزارش آنا، نظام پایش آزاد به دنبال تبدیل چالش‌های کلان کشور به زمینه‌های پژوهشی است تا استاد و دانشجو بتوانند بر اساس آن موضوع پایان‌نامه و یا رساله را تعریف کنند. دانشگاه آزاد اسلامی به منظور کنترل استاندارد‌های آموزشی، جهت‌دهی پژوهشی، مسئله محور کردن پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی و نیز تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه، طرح منسجم «برنامه‌های علمی» را که نظامی هدفمند و بومی‌سازی شده در سطح آموزش‌عالی کشور است برای نخستین بار طراحی و تدوین کرده است. 

در «نظام پایش آزاد»، صنعتگران و متخصصان در حوزه‌های مختلف کاری می‌توانند در کنار استادان دانشگاه به‌عنوان استاد مشاور به دانشجویان و پژوهشگران کمک کنند. دانشجویان و پژوهشگران هم می‌توانند با مراجعه به سامانه پژوهشیار از بین هزاران عنوان موضوع تحقیقاتی در حوزه‌های مختلف که در قالب چندهزار برنامه پژوهشی ارائه می‌شود، موضوع پایان‌نامه خود را انتخاب کنند. به گفته مسئولان دانشگاه، این سامانه به سامانه ایران‌داک نیز متصل شده است.