از تقویت خلّاقیت دانشجو تا حرکت به سمت دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵ با فناوری‌های نوین
خبرگزاری آنا؛ دانشگاه در هر جامعه‌ای گرانیگاه تولید علم، بسط فرهنگ و اندیشه‌های نوین شناخته می‌شود. مقام معظم رهبری در بیانات خود بار‌ها به نقش بی‌بدیل دانشگاه‌ها در ایجاد تحولات اجتماعی، فرهنگی، علمی و حتی سیاسی اشاره کرده و تأکید داشته‌اند که دانشگاه‌ها باید بهعنوان کانون‌های علمی و فرهنگی، به تربیت انسان‌های متفکر و متخصص پرداخته و در مسیر حل مسائل جامعه گام بردارند.
بی‌شک، دانشگاه‌ها علاوه بر تولید علم در سطح نظری باید در راستای حل مشکلات و چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور نیز وارد عمل شده و بهعنوان محرک‌های اصلی پیشرفت، طلایه‌داران رشد و توسعه‌ی همه‌جانبه کشور باشند.
در سه سال اخیر، دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز به ریاست حسین کلانتری خلیل‌آباد، شاهد رشد و توسعه چشمگیری بوده و به یکی از مراکز علمی برجسته در سطح استان و کشور تبدیل شده است.
دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز با تأکید بر ارتقای سطح علمی و فرهنگی، توانسته است نهتنها در حوزه‌های علمی و پژوهشی، بلکه در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز پبشرفت‌های چشمگیر و دستاورد‌های بزرگی داشته باشد، از آن جمله در راستای تحقق مرجعیت علمی و توسعه عدالت آموزشی در منطقه، برنامه‌های متعددی را به مرحله اجرا درآورده که حاصل امر، ارتقای جایگاه دانشگاه در سطح ملی و بین‌المللی و کسب رتبه A+ بوده است.
بنابراین بر آن شدیم که درباره رشد و توسعه‌ی تحول‌آفرین دانشگاه آزاد اسلامی البرز و جایگاه دانشگاه و دستاورد‌های دوران سه ساله مدیریت کلانتری خلیل‌آباد بر دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز با ایشان گفتگویی داشته باشیم.
این مصاحبه در هشت قسمت تنظیم شده است که در بخش نخست به حوزه آموزشی و مهارتی می‌پردازیم:
ارتقای رتبه دانشگاه آزاد البرز به A+ دستاورد برنامه‌ریزی هدفمند و تلاش منسجم بود
آنا: جناب دکتر کلانتری در سه سال اخیر، دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز رشد و توسعه همه‌جانبه‌ای را رقم زده و از رتبه ۲ به رتبه +A ارتقاء یافته است، ارتقای جایگاه دانشگاه در ابعاد مختلف علمی، پژوهشی و فرهنگی در این مدت سه سال چگونه حاصل شد؟
کلانتری خلیل‌آباد: درراستای تحقق اهداف مندرج در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز در سه سال اخیر، با برنامه‌ریزی هدفمند، مسیر تعالی را به‌طور مستمر دنبال کرده و در کنار تلاش برای حل مسائل جامعه، محیطی پویاتر و مؤثرتر را برای آموزش و پژوهش فراهم آورده است. \
این دانشگاه بهعنوان محیطی با نظام فرهنگی، آموزشی و پژوهشی پویا، کارآمد و چابک و همراهی استادان متعهد و سرآمد در زمینه‌های علمی، آموزشی و فناوری، در عرصه انسان‌سازی و تمدن‌آفرینی که رسالت بنیادین یک دانشگاه به شمار می‌رود، تمامی توان خود را به کار گرفته است.
به همین دلیل، دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز بهعنوان دانشگاهی پیشرو در پرورش توانش خردورزی و گسترش‌دهنده فضای انقلابی در کشور، به انتخاب نخست بسیاری از داوطلبان تبدیل شده است.
ارتقای رتبه دانشگاه به رتبه A+ در حقیقت دستاورد برنامه‌ریزی هدفمند و تلاش منسجم درراستای ایجاد تحولی بنیادین در آموزش عالی و تربیت نیروی انسانی متخصص بوده است.
اهداف ما مبتنی بر تکوین یک دانشگاه انقلابی و تمدن‌ساز است که در سایه دین‌مداری، کارآفرینی و تولید دانش، راهگشای مسائل اساسی کشور باشد؛ بنابراین بر بنیاد تحقق سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی که نقشه راه در مسیر رشد و تعالی و نیل به هدف والای مرجعیت علمی تمدن‌ساز است، آموزش عمیق و کاربردی، پژوهش مبتنی بر تولید دانش و فناوری و ایجاد محیط تربیتی-فرهنگی که هویت‌ساز و ارزش‌مدار باشد، در اولویت اجرا قرار گرفت.
سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی در ۱۱ راهبرد کلان، سه محور راهبردی و ۱۰ بسته کاری تنظیم شده که اهداف راهبردی و راه‌کنش‌های لازم برای نیل به تحول و تعالی دانشگاه را تبیین می‌دارد.
اهداف ما مبتنی بر تکوین یک دانشگاه انقلابی و تمدن‌ساز است که در سایه دین‌مداری، کارآفرینی و تولید دانش، راهگشای مسائل اساسی کشور باشد
براین اساس، دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز، محور‌های سند تحول و تعالی دانشگاه را سرلوحه کار قرار داده و نظام آموزشی دانشگاه در مدت سه سال به شکل هوشمندانه‌ای بازآرایی شد. تلاش‌های ویژه‌ای درراستای ارتقای استادان، بهبود تجهیزات و به‌روزرسانی فضا‌های آموزشی و آزمایشگاهی صورت گرفت.
همچنین اصلاح و بازآرایی رشته‌های تحصیلی، افزایش ۲۸ درصدی تعداد رشته‌های تحصیلی از ۲۷۸ به ۳۶۱ رشته و ۱۲ دانشکده موضوعی جدید، بهخصوص در حوزه‌های میان‌رشته‌ای و دانش‌های فناورانه، مبتنی بر نیاز‌های آمایشی استان و کشور بخشی از فعالیت‌های واحد البرز درراستای گسترش رشته‌های تحصیلی بوده است.
این اقدامات در کنار پیوست‌های پژوهشی و فناوری سبب شد واحد کرج از رتبه ۲ در سال ۱۴۰۰ به رتبه A+ در سال ۱۴۰۲ ارتقاء یابد و سایر واحد‌های دانشگاه استان نیز از رشد و توسعه کمّی و کیفی مطلوبی برخوردار شوند.
آنا: دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز شاهد افزایش تعداد دانشجویان از ۳۴,۰۰۰ در سال ۱۴۰۰ به ۶۰,۰۰۰ نفر بوده است، در شرایطی که بسیاری از دانشگاه‌ها با کاهش تعداد دانشجویان مواجه هستند، چگونه دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز توانسته در مدت زمان سه سال، تعداد دانشجویان خود را به طور چشمگیری افزایش دهد؟
کلانتری خلیل‌آباد: دستاورد مهم دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز در افزایش دو برابری تعداد دانشجویان، برآیند استراتژی‌های هدفمند و تحول‌آفرینی است که درراستای تحقق بسته‌های کاری ۱۰گانه سند تحول و تعالی دانشگاه صورت پذیرفته و در این راستا ارتقای کیفیت دوره‌های تحصیلی، پاسخگو بودن به نیاز‌های جامعه و انطباق با نیاز‌های بازار کار، مد نظر بوده است.
همانطور که گفته شد تلاش کردیم تا نیاز‌های متنوع و روزافزون جامعه و صنعت را شناسایی کرده و به آن پاسخ دهیم و این رویکرد سبب شد دانشجویان بیشتری جذب شوند، چراکه رشته‌ها و برنامه‌های تحصیلی ما با نیاز‌های بازار کار همخوانی بیشتری پیدا کرد.
افزون بر این، با برنامه‌ریزی هدفمند با عنوان بسته‌های کاری ارتقای کیفیت و کارآمدی رشته‌های تحصیلی، اقدامات موثری درراستای راه کنش‌های «تغییر نظام تعاملی استاد و دانشجو و افزایش انعطاف‌پذیری فرایند آموزش مبتنی بر استعداد‌ها و تقویت قدرت ابتکار و خلّاقیت دانشجو»، «مناسب‌سازی و کیفیت‌بخشی به فضا‌ها و تجهیزات آموزشی با تمرکز بر تحول دیجیتال و فناوری» و «کیفیت‌بخشی و تقویت هم‌افزایی میان عوامل زیست‌بوم آموزش‌های فنی حرفه‌ای و مهارتی» صورت گرفت که دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز را به یک مقصد جذاب برای دانشجویان تبدیل کرده است.
فضای آموزشی به‌روز و زیرساخت‌های فناورانه پیشرفته نیز سهم به‌سزایی در جذب دانشجویان جدید داشته است. همچنین رشد فعالیت‌های پژوهشی و فناوری که پیوند محکمی با صنایع مختلف دارد، فرصتی برای اشتغال و توسعه حرفه‌ای دانشجویان فراهم کرده که به نوبه خود جذب بیشتر دانشجویان را تسهیل کرد.
در نهایت، حمایت‌های مستمر از دانشجویان و ارتقای فضای فرهنگی و تربیتی دانشگاه محیطی را فراهم کرد که دانشجویان نهتنها از نظر علمی بلکه از لحاظ اجتماعی و حرفه‌ای نیز به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافتند و این تلاش‌ها در کنار برنامه‌های آموزشی متنوع و نوآورانه، سبب شد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بتواند در چنین شرایطی، رشد قابل توجهی در جذب دانشجو داشته باشد.
جزئیاتی از ایجاد دانشکده‌های موضوع‌محور و فناور
آنا: چه اهدافی در راه‌اندازی ۱۲ دانشکده موضوعی جدید مدنظر جنابعالی بوده و این دانشکده‌ها چه تأثیری بر کیفیت آموزش دانشگاه گذاشته‌اند؟
کلانتری خلیل‌آباد: درراستای تحقق راه‌کنش «بازآرایی ساختار نظام آموزشی با تأکید بر حوزه‌های دانشی میان رشته‌ای و ایجاد دانشکده‌های موضوع‌محور و فناوری» ذیل بسته کاری «ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی»، راه‌اندازی ۱۲ دانشکده موضوعی با توجه به آمایش سرزمین، زیست بوم استان البرز و نیاز‌های آتی کشور در حوزه‌های علمی و فناوری صورت گرفت.
هدف از این اقدام، توسعه گرایش میان‌رشته‌ای و تخصصی در قالب دانشکده‌های موضوعی بود که در زمینه‌های فناورانه و صنعتی و نیز علوم انسانی به نیاز‌های جامعه پاسخ دهد.
ایجاد دانشکده‌های موضوع‌محور و فناور در سه حوزه صورت پذیرفت:
۱) دانشکده‌های علوم، مهندسی و کشاورزی شامل هوش مصنوعی و فناوری‌های اجتماعی و پیشرفته، مهندسی ساخت و فناوری‌های صنعتی، صنعت ساختمان و محیط زیست، ارتباطات حمل و نقل و لجستیک (درانتظار تایید)، کشاورزی، آب غذا و فراسودمندها، و دانشکده علوم، فناوری‌های همگرا و کوانتومی.
۲) دانشکده‌های علوم انسانی شامل تمدن و مطالعات جهان، فرهنگ و زندگی، بازار و کسب و کار، جامعه و رسانه
۳) دانشکده‌های علوم تربیتی و مهارتی شامل دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی، دانشکده توسعه فناوری و کارآفرینی
ایجاد دانشکده‌ها و رشته‌های جدید با هدف تربیت نیروی انسانی متخصص در عرصه‌هایی که کشور در آنها نیاز مبرم به متخصص دارد صورت گرفته است. این دانشکده‌ها همچنین با ارتقای کیفیت آموزشی و بسط رشته‌های میان‌رشته‌ای، زمینه را برای پژوهش‌های کاربردی‌تر و ارتباط نزدیک‌تر دانشگاه با صنعت فراهم کرده‌اند.
همچنین دانشکده‌ی بین‌الملل ویژه دانشجویان غیرایرانی با هدف اجرای دیپلماسی علمی و فرهنگی و تحقق مرجعیت علمی تمدن‌ساز تأسیس شد که به طور همزمان ارتقای کیفیت آموزش در سطح ملی و بین المللی را دنبال می‌کند.
آنا: با توجه به اهمیت تطابق رشته‌های تحصیلی با نیاز‌های جامعه و صنعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج چگونه توانسته رشته‌های جدید را براساس آمایش استان و زیست‌بوم فناوری طراحی کرده و با صنایع مختلف ارتباط برقرار کند؟
کلانتری خلیل‌آباد: یکی از رویکرد‌های اصلی ما در توسعه و طراح تحصیلی جدید، توجه به آمایش سرزمین و زیست‌بوم فناوری بوده است. متعاقب امر، اقدامات لازم ذیل راه‌کنش‌های «اصلاح و بازیابی رشته‌های تحصیلی درراستای افزایش هم‌پیوندی میان رشته‌های تحصیلی» و «کیفیت‌بخشی و تقویت هم‌افزایی میان عوامل زیسـت‌بوم آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی» در بسته کاری ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی صورت پذیرفت.
ما به دقت نیاز‌های بازار کار، تحولات صنعتی و روند‌های آینده را تحلیل کرده و براساس نیاز موجود، رشته‌های تحصیلی جدید را در قالب دانشکده‌های موضوعی و رشته‌های میان‌رشته‌ای طراحی کرده‌ایم و این فرآیند به‌ویژه در حوزه‌های فناورانه و صنعتی بسیار موثر بوده است، جایی که هم‌راستایی رشته‌ها با نیاز‌های فناوری روز و بازار کار اهمیت زیادی دارد.
برای نمونه، در رشته‌های هوش مصنوعی، فناوری‌های نوین، مهندسی ساخت و صنعت ساختمان و کشاورزی پیشرفته، برنامه‌های آموزشی ما به‌طور مستقیم با زیست‌بوم فناوری و نیاز‌های منطقه‌ای تطبیق داده شده و این رشته‌ها نهتنها براساس آمایش استان البرز، بلکه با توجه به ویژگی‌های بومی و صنعتی منطقه ایجاد شده‌اند تا دانشجویان بتوانند در عرصه‌های کلیدی استان و کشور، نقش مؤثری ایفا کنند.
از دیگر اقدامات کلیدی، ایجاد ارتباط مستمر با صنایع مختلف بوده و در این رهگذار راه‌اندازی مرکز TMC فنی و حرفه‌ای و طرح پویش، ارتباط مستقیم بیش از ۳ هزار دانشجو با صنایع و سازمان‌های محلی را در پی داشته و این ارتباطات به ما امکان داده که رشته‌ها و برنامه‌های تحصیلی را به‌طور مستمر با نیاز‌های صنعت هماهنگ کنیم و فرصت‌های شغلی و پژوهشی بیشتری برای دانشجویان ایجاد کنیم.
در رشته‌های هوش مصنوعی، فناوری‌های نوین، مهندسی ساخت و صنعت ساختمان و کشاورزی پیشرفته، برنامه‌های آموزشی ما به‌طور مستقیم با زیست‌بوم فناوری و نیاز‌های منطقه‌ای تطبیق داده شده و این رشته‌ها نهتنها براساس آمایش استان البرز، بلکه با توجه به ویژگی‌های بومی و صنعتی منطقه ایجاد شده‌اند تا دانشجویان بتوانند در عرصه‌های کلیدی استان و کشور، نقش مؤثری ایفا کنند
در نتیجه، این هم‌راستایی با نیاز‌های صنایع و زیست‌بوم فناوری نهتنها به ارتقای کیفیت آموزشی کمک کرده، بلکه موجب جذب دانشجویان علاقه‌مند به رشته‌های کاربردی و مورد نیاز بازار کار شده است و این رویکرد سبب شده دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به یک مرجع علمی - صنعتی معتبر در استان البرز تبدیل شود و دانشجویان آن به راحتی وارد بازار کار شوند.
آنا: چه اقداماتی برای ارتقای واحد‌های تابعه استان البرز درراستای توسعه آموزش عالی انجام شده است، آیا آنها نیز متأثر از رشد و تحولات دانشگاه واحد مرکز استان بوده‌اند؟
کلانتری خلیل‌آباد: در استان البرز تلاش کرده‌ایم ظرفیت تمامی واحد‌ها را برای تحقق اهداف سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی به‌کار گیریم.
در واحد هشتگرد، با تمرکز بر رشته‌های مورد نیاز زیست‌بوم منطقه، گسترش رشته‌ها به بیش از ۱۵ رشته، ایجاد دانشکده‌های جدید و دانشکده مهارت و کارآفرینی، و ارتقای تجهیزات آموزشی و پژوهشی صورت پذیرفت که متعاقب آن تعداد دانشجویان از ۳ هزار و ۲۰۰ دانشجو به ۶ هزار افزایش و درجه واحد نیز ارتقاء یافته است.
در سایر مراکز و پردیس‌های استان البرز نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه آن مرکز، آمایش رشته‌های مورد نیاز آن منطقه در راستای تحقق بسته کاری «ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی» صورت پذیرفته و اکنون تمامی واحد‌ها و مراکز استان، نقش مهمی در پاسخ به نیاز‌های بازار کار محلی ایفا، فرصت‌های اشتغال‌زایی و تقویت ارتباطات میان دانشگاه و جامعه محلی را فراهم کرده و به توسعه متوازن استان البرز کمک شایانی میکنند.
همچنین اقدامات لازم برای ایجاد دانشگاهی نقش‌آفرین و تحول‌گرا، با چشم‌انداز افزایش کیفیت آموزش و تطبیق با نیاز‌های زیست‌بوم فناوری استان البرز صورت پذیرفته که ازجمله این اقدامات به‌روزرسانی تجهیزات، جذب استادان متخصص و ایجاد برنامه‌های آموزشی میان‌رشته‌ای است که مستقیماً با سند تحول دانشگاه همخوانی دارند.
تأسیس و راه‌اندازی پردیس فردیس از دیگر اقدامات تحول‌گرا و استراتژیک است که هدف آن گسترش دسترسی به آموزش عالی با کیفیت بالا در مناطقی است که پیش از این از ظرفیت‌های آموزشی کمتری برخوردار بودند. این پردیس با یک‌هزار و ۵۰۰ دانشجو و هفت رشته تحصیلی پرکاربرد، آغاز به کار کرده و به دانشجویانی که از مناطق نزدیک به فردیس و اطراف آن هستند، این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به مهاجرت، از آموزش با کیفیت بهره‌مند شوند.
پردیس دانشگاهی فردیس به‌نوعی پاسخگویی به نیاز‌های آمایشی منطقه است که در آن، رشته‌های تحصیلی براساس نیاز‌های صنعتی و اقتصادی منطقه طراحی و به‌روزرسانی شده‌اند، این پروژه در ارتقای کیفیت آموزشی، تقویت پیوند دانشگاه با صنعت و جامعه محلی و همچنین در افزایش اشتغال‌زایی نقش مؤثری ایفا کرده است.
افزون بر این باید به راه‌اندازی مرکز طالقان اشاره کنم که در حال حاضر حدود ۱۰۰ دانشجو در رشته‌های مورد نیاز منطقه، در آن تحصیل میکنند.
مطالعات امکان‌سنجی با چشم‌انداز گسترش عدالت آموزشی برای راه‌اندازی پردیس‌های جدید
آنا: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج چه تدابیری برای توسعه پردیس‌های جدید آموزشی در مناطق دیگر استان البرز دارد؟
کلانتری خلیل‌آباد: یکی از اصول کلیدی در سند تحول، گسترش عدالت آموزشی و فراهم کردن دسترسی برابر به آموزش عالی است، براین اساس، توسعه واحد‌های هشتگرد، نظرآباد، طالقان و نیز تأسیس پردیس فردیس با هدف گسترش عدالت آموزشی، ارتقای سطح دسترسی به تحصیلات عالی و پاسخگویی به نیاز‌های منطقه‌ای در استان البرز، ارائه رشته‌های متناسب با مزیت‌های زیست‌محیطی و جغرافیایی منطقه و تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد در حوزه‌های کلیدی صورت پذیرفته است.
همچنین، برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت و تخصصی در مناطق کمتر برخوردار، توسعه مدارس عالی مهارتی و استفاده از فناوری‌های نوین برای آموزش آنلاین، از جمله تدابیری است که در این راستا اجرایی شده‌اند.
در ادامه مطالعات امکان‌سنجی با چشم‌انداز گسترش عدالت آموزشی برای راه‌اندازی پردیس‌های جدید در محمدشهر و گرمدره را آغاز کرده‌ایم و این پردیس‌ها به‌منظور پاسخگویی به نیاز‌های آمایشی و منطقه‌ای طراحی شده‌اند و براساس ضرورت‌های آموزشی و پژوهشی هر منطقه، رشته‌های متناسب با صنایع و فعالیت‌های اقتصادی آن مناطق راه‌اندازی خواهند شد.
این پروژه‌ها به گسترش دامنه‌ی تحصیلات عالی و ایجاد فرصت‌های شغلی و اشتغال‌زایی در مناطق مختلف استان کمک کرده، به ایجاد پیوند محکم تری میان دانشگاه و صنایع محلی منجر خواهند شد.
آنا: آیا در دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز در نحوه آموزش و تعامل استاد و دانشجو نیز تحول و نوآوری خاصی داشته‌اید؟
کلانتری خلیل‌آباد: سیر تکاملی آموزش و تغییرات در دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که تا به امروز چهار نسل دانشگاهی را پشت سر گذاشته‌ایم؛ نسل اول و آموزش‌محور که نقش اساسی را در هر سیستم ایفا کرده است، نسل دوم که آموزش و پژوهش‌محور بوده و نسل سوم که همت خود را بر تربیت متخصص و دانشمند کارآفرین مقصور داشته و نسل چهارم که تربیت دانشمند تأثیرگذار در جامعه را هدف قرار داده بود و اکنون در حال ورود به نسل پنجم برای ایجاد دانشگاه‌های تمدن‌ساز هستیم.
قابل ذکر است که رویکرد تمدن‌سازی دانشگاه‌ها نیازمند افرادی با بُعد آموزشی عمیق است که بتوانند راهبری جامعه را بر عهده گرفته و یاددهندگان خوبی باشند.
تحول و نوآفرینی در دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز، کلاس‌های درس و تعامل استاد و دانشجو را نیز تعالی بخشیده و با گذر از دانشگاه سنتی و دروسی که پیشتر صرفاً به صورت نظری ارائه می‌شد، به تناسب نوع رشته و درس، شیوه تدریس را ارتقاء داده است. بر همین مبنا دروس ترکیبی، عملی، کارگاهی و آزمایشگاهی در اولویت اجرا قرار گر«یادگیری عمیق» در برخی دروس دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز آغاز شده که بر مبنای آن، از مدل معکوس استفاده می‌شود و محتوای آموزشی قبل از کلاس در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد تا بتوانند در کلاس با یکدیگر و با همراهی مدرس به بحث درخصوص موضوع مطروحه پرداخته و ضمن تکمیل محتوای موضوع، زمینه را برای ابداع مفاهیم و موضوعات جدید فراهم کنند.
یادگیری عمیق، یاریگر خلّاق‌محور ذهن دانشجویان است و سبب می‌شود دانشجویان تأثیرگذاری مناسبی بر جامعه داشته باشند و این اقدام، حرکت به سمت نسل پنجم دانشگاه یعنی دانشگاه تمدن‌ساز است.
آنا: زیست‌بوم فناوری استان البرز چه نقشی در طراحی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی داشته است؟
کلانتری خلیل‌آباد: زیست‌بوم فناوری استان البرز بهعنوان یک ظرفیت کلیدی در برنامه‌ریزی آموزشی و پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی نقش محوری داشته است. در طراحی رشته‌ها، به صنایع فعال در استان البرز ازجمله کشاورزی هوشمند، فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی و حوزه‌های دارویی توجه ویژه‌ای شده است.
همچنین، ایجاد مراکز نوآوری در واحد‌های مختلف استان البرز و همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان موجب تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت شده و این اقدامات در چارچوب راه‌کنش‌های سند تحول دانشگاه و برای افزایش بهره‌وری و کارآمدی نظام آموزشی صورت گرفته است.
آنا: آیا در حوزه توانمندسازی و مهارت آموزی دانشجویان و نیز جامعه اقدامی صورت گرفته است؟
کلانتری خلیل‌آباد: «کیفیت‌بخشی و تقویت هم‌افزایی میان عوامل زیست‌بوم آموزش‌های فنی حرفه‌ای و مهارتی» از راه‌کنش‌های مهم بسته کاری ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی است که در دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز با راه‌اندازی دانشکده‌های مهارتی و نیز تأسیس ۱۴ مدرسه عالی مهارتی با هدف پیوند نظام آموزش دانشگاهی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و سرا‌های نوآوری صورت گرفته و این مدارس درراستای تکمیل زنجیره آموزش‌های تخصصی و تقویت مهارت‌آموزی دانشجویان، فضای مناسبی برای ارائه آموزش‌های عملی و آماده‌سازی دانشجویان جهت ورود به بازار کار ایجاد کرده‌اند.
این اقدام با رویکرد ارتقای کیفیت و کارآمدی آموزشی در چارچوب راه‌کنش‌های سند تحول انجام شده است. همچنین، تبادلات علمی و آموزشی میان این مدارس و سرا‌های نوآوری، بستری برای توسعه فناوری و کارآفرینی فراهم کرده و نتایج اولیه‌ی این رویکرد، افزایش آمادگی حرفه‌ای دانشجویان و ایجاد تعامل نزدیک‌تر میان دانشگاه و صنعت بوده است.
ارتباط با صنعت و توجه به فناوری و تخصص در استان البرز محدود به دانشجویان نبوده و دانشگاه درراستای تفاهمنامه‌های همکاری متعدد با سایر نهاد‌های استان البرز و صنایع، مشارکت و هم‌افزایی داشته و در توسعه صنعتی استان، نقش‌آفرین بوده است.
از جمله این اقدامات می‌توان به اخذ مجوز سه‌ساله برای برگزاری دوره‌های آموزشی سازمان نظام مهندسی استان البرز که یکی از گام‌های مهم در جهت تعامل دانشگاه با سازمان‌های تخصصی ست، اشاره کرد.
برگزاری بیش از یک‌هزار دوره کوتاه‌مدت و تخصصی در استان البرز، به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد تومان، یکی از دستاورد‌های قابل توجه دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز در این راهگذار بوده است.
این دوره‌ها با تمرکز بر مهارت‌های کاربردی و نیاز‌های صنایع طراحی شده و به ارتقای توانمندی‌های حرفه‌ای شرکت‌کنندگان کمک کرده‌اند، همچنین زمینه‌ساز ارتباط نزدیک‌تر دانشگاه با بخش صنعت و جامعه هستند.
از دیگر اقدامات قابل توجه، رویداد کارآفرینی صدراست که با هدف ایجاد تعامل مؤثر میان صنعت، دانشگاه و جامعه اجرا شده و بهعنوان بستری برای شناسایی ایده‌های نوآورانه و تقویت فرهنگ کارآفرینی عمل کرده است.
این رویداد فرصتی برای دانشجویان، استادان و کارآفرینان ایجاد کرد تا ایده‌های خود را به صنایع معرفی کرده و شبکه‌سازی کنند.
برگزاری این رویداد درراستای تحقق دانشگاه نسل چهارم و پنجم انجام شده و نشان‌دهنده نقش دانشگاه در ایجاد فرصت‌های اشتغال‌زایی، تجاری‌سازی فناوری و کمک به توسعه اقتصادی استان البرز بوده است.
این اقدامات، نهتنها به توانمندسازی حرفه‌ای دانشجویان، مهندسان و متخصصان کمک می‌کند، بلکه جایگاه دانشگاه آزاد اسلامی را بهعنوان یک نهاد مرجع در ارائه آموزش‌های تخصصی تقویت کرده و بیانگر تعهد دانشگاه به تحقق اهداف سند تحول و تعالی در راستای توسعه آموزش‌های کاربردی و پاسخگویی به نیاز‌های جامعه است.
از کارآفرینی و صنعت تا دانشگاه‌های هوشمند و دیجیتال
آنا: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج چگونه به سمت دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵ حرکت و چه تدابیری برای تطبیق با این تحولات جدید در آموزش عالی اتخاذ کرده است؟
کلانتری خلیل‌آباد: پاسخ به این سوال، به طور کلی به تغییرات ساختاری، علمی و فناوری‌ای که در نظام آموزش عالی جهانی در حال وقوع است مربوط می‌شود. در دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵، پژوهش‌های کاربردی، نوآوری و کارآفرینی، تعاملات با صنعت و فناوری‌های نوین، مورد تأکید هستند و در حقیقت، این دانشگاه‌ها دیگر تنها به ارائه آموزش‌های تئوری محدود نمی‌شوند، بلکه به مراکز نوآوری، کارآفرینی و تولید دانش تبدیل شده‌اند.
در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گام‌هایی اساسی برای تبدیل شدن به یک دانشگاه نسل چهارم و پنجم برداشته‌ایم که در قالب چندین محور اصلی قابل تبیین است:
۱. پژوهش کاربردی و فناوری‌های نوین
در دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵، نقش پژوهش‌های کاربردی در حل مشکلات جامعه و صنعت به شدت پررنگ است. به‌این منظور از آغاز زمان فعالیت در واحد کرج، پژوهش‌های کاربردی را در دستورکار قرار داده‌ایم، بهخصوص در زمینه‌هایی که می‌تواند به توسعه صنعت و جامعه کمک کند. ایجاد مراکز تحقیقاتی پیشرفته و مجتمع آزمایشگاهی در رشته‌های هوش مصنوعی، فناوری‌های نانو، اینترنت اشیاء، و زیست‌شناسی مولکولی تنها نمونه‌هایی از فعالیت‌های کاربردی این واحد است.
از سوی دیگر، با راه‌اندازی سرای فناوری و نوآوری و بازار فناوری مهرشهر، تلاش کرده‌ایم تا فضای پژوهشی دانشگاه به مراکز نوآوری مبدل شود که زمینه‌ساز تجاری‌سازی فناوری‌ها و ایجاد استارت‌آپ‌ها باشد. این کار نهتنها به دانشجویان کمک می‌کند تا به سمت ایجاد فناوری‌های نوآورانه حرکت کنند، بلکه پیوند دانشگاه با صنعت را نیز تقویت می‌کند.
۲. کارآفرینی و صنعت
در دانشگاه‌های نسل ۵، یکی از رویکرد‌های اصلی، توسعه کارآفرینی و ایجاد محیط‌های تعامل با صنعت است، در این راستا، ما طرح‌های کارآفرینی و همکاری با صنایع را تقویت کرده‌ایم، بهعنوان مثال، راه‌اندازی مرکز TMC فنی و حرفه‌ای و طرح پویش که به طور مستقیم دانشجویان را به صنایع و سازمان‌های محلی متصل می‌کند، سبب شده که دانشجویان ما به طور عملی با چالش‌های واقعی صنعت آشنا شوند و از همان ابتدا به کارآفرینی و حل مسائل صنعتی توجه داشته باشند.
همچنین، برگزاری رویداد‌های کارآفرینی مانند رویداد کارآفرینی صدرا (صنعت، دانشگاه، راه اشتغال) نشان‌دهنده توجه ویژه ما به تقویت فرهنگ کارآفرینی و استفاده از ظرفیت‌های دانشگاه برای ایجاد اشتغال و حل مشکلات اقتصادی کشور است.
۳. دانشگاه‌های هوشمند و دیجیتال
دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵ معمولاً با استفاده از فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی به دانشگاه‌های هوشمند تبدیل می‌شوند. ما در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، به‌منظور ارتقای کیفیت آموزش و تسهیل دسترسی به منابع علمی، فناوری‌های نوین آموزشی را وارد نظام آموزشی کرده‌ایم که شامل پلتفرم‌های آموزش آنلاین و استفاده از ابزار‌های دیجیتال برای بهبود فرآیند یادگیری است.
۴. دانشگاه‌های مسئول و اجتماعی
دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵ به شدت به مسئولیت اجتماعی و حل مسائل جامعه اهمیت می‌دهند، در این راستا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج نهتنها به آموزش عالی بلکه به پاسخگویی به نیاز‌های جامعه و رفع مشکلات کلان کشور از طریق پژوهش‌های کاربردی و همکاری با بخش‌های دولتی و خصوصی پرداخته است.
به‌این منظور با نهاد‌های دولتی و صنعتی در زمینه‌های مختلف مانند محیط زیست، کشاورزی، انرژی و سلامت تفاهم‌نامه همکاری داریم و تلاش می‌کنیم که پژوهش‌ها و نوآوری‌های دانشگاه به صورت کاربردی به حل مسائل جامعه کمک کند.
۵. توسعه منابع و درآمد غیرشهریه‌ای
یکی از ویژگی‌های دانشگاه‌های نسل ۴ و ۵، تنوع منابع درآمدی است و ما در واحد کرج به جای وابستگی به شهریه دانشجویی، تلاش کرده‌ایم با ایجاد منابع درآمدی پایدار از طریق پژوهش‌های کاربردی، فناوری، خدمات آموزشی و رویداد‌های کارآفرینی، به استقلال مالی دست یابیم.
به عنوان مثال، پروژه‌هایی نظیر مدارس عالی مهارتی، دوره‌های کوتاه‌مدت و تخصصی، کارگاه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای و فعالیت‌های مستمر در عرصه‌های کشاورزی و صنعت در راستای تقویت این منابع صورت گرفته است.
در نهایت، تبدیل شدن به یک دانشگاه نسل چهارم و پنجم نیازمند هم‌افزایی بین آموزش، پژوهش و صنعت است و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج با انجام تحولات ساختاری و مدیریتی، هم‌اکنون در مسیر این تحول قرار دارد.
بر این باوریم که این رویکرد‌ها می‌توانند یاریگر دانشگاه‌ها در ایفای نقش‌های پیشرفته‌تر و تبدیل شدن به مراکز حل مسائل کشور باشند.
آنا: در افق ۱۴۰۴ چه برنامه‌ای برای توسعه و اعتلای بیشتر در حوزه آموزشی و مهارتی تبیین کرده‌اید؟
کلانتری خلیل‌آباد: توسعه و پیشرفت بی‌شک امری مستمر است و در تمامی راه‌کنش‌ها بسته کاری «ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی» ذیل سند تحول و تعالی دانشگاه، برنامه‌ریزی هدفمند انجام شده است و توسعه کمّی و کیفی آموزش در سطح استان البرز در دستورکار قرار دارد که از جمله عبارتند از تأسیس و راه‌اندازی سه دانشکده موضوعی و ۲۰ گروه دانشی میان‌رشته‌ای جدید در استان مبتنی بر سند آمایش، بازنگری و پایش ادواری ۲۰ درصد برنامه جامع آموزش رشته‌ها با توجه به ضوابط، استاندارد‌ها و نظام جامع آموزشی کشور، و راه‌اندازی چهار مدرسه عالی مهارتی جدید با توجه به مأموریت عرصه و پایه اعضای هیئت علمی در دانشکده‌های موضوعی جدید.
همچنین به منظور اصلاح نظام جذب و پذیرش دانشجو و توجه ویژه به استعداد و علاقه‌مندی دانشجویان در انتخاب رشته تحصیلی، ۳۰ درصد سرفصل ۲۲ رشته تحصیلی مورد بازنگری و به‌روزرسانی با همکاری صنایع، سازمان‌ها و ارگان‌ها در برنامه‌های کاری قرار دارد.
طرح تعامل استاد و دانشجو و یادگیری عمیق از دیگر برنامه‌هاست، علاوه بر آموزش، به‌منظور مهارت‌افزایی و ایجاد فرصت اشتغال، هدایت و معرفی ۳ هزار دانشجو در طرح پویش و یک‌هزار دانشجو در مرکز TMC فنی و حرفه‌ای، کارآمدسازی و به‌روزرسانی نظام جذب اعضای هیئت علمی پیوسته، وابسته و دستیاران آموزشی با بهره‌گیری از ظرفیت الگوی شبکه‌ای دانشگاه، ایجاد ۱۵ گروه تخصصی از اعضای هیئت علمی به‌منظور سازوکار مشاوره تحصیلی درراستای طراحی و ارائه برنامه‌های درسی پویا و کارآمد برای دانشجویان در انطباق با استعداد‌های فردی و نیاز‌های بیرونی در سطح دانشگاه‌ها و مراکزآموزشی استان البرز، بازنگری طرحنامه دروس با رویکرد ایجاد تعادل بین آموزش نظری و عملی در تناسب با مقطع تحصیلی، رشته وگرایش و چارچوب مأموریت‌گرایی واحد‌ها و ایجاد ساز و کار ارزیابی تحقق اهداف طرح‌نامه‌ها، اصلاح ۲۰ درصد از رشته محل‌های موجود براساس ساختار مأموریت‌گرایی و اهداف انطباق زمینه‌ای و تحولات فناورانه واجتماعی در سطح واحد‌ها و مراکز آموزشی در دستورکار قرار دارد.
انتهای پیام/