مهندسی مجدد نگرش در نظام آموزش عالی

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، امروز بیش از هر زمان دیگر رمز استقلال کشور‌ها و جوامع در تدبیرِ ساز و کار‌های جدید توسعه برای ورود به شرایط نوین جهانی، نهفته است. با توجه به اینکه اطلاعات، دیگر یک مزیت محسوب نمی‌شود، تولید فکر و اندیشه برای رو به رو شدن با مسائل داخلی و جهانی، اهمیت منابع انسانی جوامع را به عنوان یک سرمایه بالقوه، بیش از پیش، آشکار می‌نماید.

پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «مهندسی مجدد نگرش در نظام آموزش عالی» به این موضوع پرداخته‌اند که حرکت‌های اولیه برای نهضت آزاداندیشی و جنبش نرم‌افزاری، جهت تشویق نوآوری، صورت پذیرفته است، اما استمرار آن برای بقاء حرکت‌های توسعه‌ای، ضروری است لذا توجه جدی در این زمینه، ساز و کار‌های سیاست آموزشی جدیدی را می‌طلبد.

{$sepehr_key_4089}

متأسفانه وضعیت فعلی اقتصادی کشور، رویداد اُفت تحصیلی دانشجویان در دانشگاه‌ها و موضوع فرار مغزها، شاخص‌های مثبتی دربخش ارزش‌گذاری اهمیت ومنزلت علم، به شمار نمی‌آیند. الگو‌های علمی و دانشگاهی در جامعه، آسیب‌پذیر گردیده‌اند و دانشگاه‌ها بیشتر به منزله مراکزی برای صدور مدرک دانشگاهی، مورد توجه قرارگرفته‌اند.

* تاثیر انقلاب‌های صنعتی و پیشرفت جامعه

این پژوهش توضیح می‌دهد که تمام جوامع محصول عصر خود هستند و در مقابل عصر خود را می‌آفرینند. ما امروز در مرحله گذار بین دنیای قدیم و جدیدی به سر می‌بریم که به پارادوکس معروف است. هر یک از جوامع گذشته، موقعیت خود را به سمت پیشرفت، سوق داده‌اند.

از سویی دیگر در این پژوهش آمده است که راز بقای انسان‌های اولیه شکار بود و به تدریج که انسان مزیت استفاده کردن از زمین را شناسایی کرد، عصر جدید کشاورزی، آغاز شد؛ انسان‌ها مدت‌ها در چنین جوامعی زندگی می‌کردند که به تدریج کارگاه‌های صنعتی کوچک جهت تأمین نیاز‌های صنعتی بخش کشاورزی در اطراف روستاها، توسعه یافت.

{$sepehr_key_4090}

در این پژوهش به این مهم اشاره شده است که با انقلاب‌های صنعتی، بار دیگر انسان وارد عصر تاز‌ه‌ای به نام عصر صنعتی شد. از ویژگی‌های این عصر، تسلط نماد ماشین و اسطوره پیشرفت مادی بود، ظهور رابطه کارگر- کارفرما نیزاز محصولات همین دوران است.

* دانشگاه‌ها و رسالت آموزش نیروی انسانی

به زعم این پژوهش دانشگاه‌ها برای بهبود راندمان تولید، رسالت آموزش نیروی انسانی ماهر و متخصص را به عهده گرفتند تا کارفرمایان با تولید بیشترو بهتر به سودآوری خود بیافزایند. صاحبان سرمایه نیز به سهم خود در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته حال حاضر، در خدمت دانشگاه بودند و نیاز‌های مادی آنان را تأمین می‌کردند.

{$sepehr_key_4091}

دنیا دیگر یک دهکده جهانی کوچک نیست بلکه پنجر‌های است که با فشار دکمه‌ای در آن دسترسی به نوین‌ترین ایده‌ها در آن امکان‌پذیر شده است و مزیت رقابتی اطلاعات کمرنگ شده است. 

این پژوهش توضیح می‌دهد که دانشگاه با پرورش نیروی ماهر مورد نیاز نیز در خدمت پیشرفت صنعت بوده است. رشد صنایع و تکنولوژی موجب نوآوری کالا‌ها و خدمات گردید و با انقلاب صنعت الکترونیک، کامپیوتر نیز وارد بازار شد و عصر تاز‌های را در ارتباطات جوامع گشود.

از سویی دیگر در این پژوهش آمده است که اندیشمندان مدیریت از آن پس دنیا را به یک «دهکده جهانی کوچک» تشبیه و با توجه به سرعت انتقال اطلاعات، ضرورت تغییر دائمی را مطرح می‌کردند. اطلاعات به مزیت رقابتی در دوران چهارم توسعه و تکامل بشریت تبدیل می‌گردد؛ ما امروز در این دوران به سر می‌بریم، اما سرعت انتقال اطلاعات در آن مانند سرعت نور گردیده، صحبت از «تغییر در حرکت» برای پیشرفت، توصیه شده است.

در این پژوهش به این مهم اشاره شده است که کشور‌های همچون ایران با استفاده کردن از چنین مزیت اطلاعاتی و با توسعهی دانش هسته‌ای، نظام حاکم در جهان را به چالش کشانده‌اند. دنیا دیگر یک دهکده جهانی کوچک نیست بلکه پنجر‌های است که با فشار دکمه‌ای در آن دسترسی به نوین‌ترین ایده‌ها در آن امکان‌پذیر شده است و مزیت رقابتی اطلاعات کمرنگ شده است. 

* کارآفرینی و نوآوری در دانشگاه

به گفته این پژوهش کارآفرینی و نوآوری در مفهوم جدید و به اعتبار پیامد‌های ارزشمند خود استقبال گسترده مجامع علمی و دانشگاهی را با خود همراه ساخته است و بایست استقبال دانشگاه‌ها به آن را مولودی خجسته و میمون دانست که نقطه تلاقی دو قطب تأثیرگذار جامعه را به وجود آورده است. 

{$sepehr_key_4093}

به گفته این پژوهش در این راستا جامعه صنعتی و تجاری را که از دستاورد‌های ارزنده علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها که همواره به عنوان یک خلاء راهبردی بر پیکر نحیف صنعت می‌تازید، بهره‌مند سازد و ره‌آورد‌های فعالان آموزش عالی را وجه‌ همت خود قرار دهد تا راه برون‌رفت از رکود و سکون را بیابد. در این میان اعتقاد و لاتزام مدیران آموزش عالی نباید گذرا و مقطعی باشد و مسائل و اهداف صنعت باید به خوبی در بررسی ایده‌ها و خلاقیت‌های کارآفرینان و نوآوران گنجانده شود.

{$sepehr_key_4092}

نظام‌های آموزشی بیوقفه تلاش می‌کنند تا خدمات مورد نیاز سازمان را ارایه نمایند، کسب توانایی لازم برای تأمین آموزش‌های مورد نیاز، کاربرد هوشمندانه دانش برای مقاصد نوآوری است. جهانی شدن اقتصاد، انتظارات زیاد مشتریان، فشار‌های رقابتی و ... علائمی هستند که سازمان آموزش عالی را مجاب می‌سازد تا با حرکت در مدار بازنگری خویش، سریعتر از دیگران یاد گیرند و حرکت نماید.

 در این پژوهش به‌عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت شرط ماندگاری و پویایی آموزش‌های سازمانی، به میزان نوآور بودن آنها بستگی دارد. اگر چه این شرط، بدون مدیریت صحیح یادگیری، تضمینی به دست نمی‌دهد و حصول آن به فهم بازنگری در فرایند‌های آموزشی برای دستیابی به سطوح بالاترعملکرد و تجربه کردن راه حل‌های متعدد در مواجه با چالش‌ها بستگی دارد، اما وضعیت فعلی نظام آموزش عالی حاکی از آن است که علیرغم تکامل مفاهیم و متدولوژی‌های مهندسی مجدد، اغلب آنها به این موضوع توجه نکرده‌اند و یا در اجرای موفق آن ناکام مانده‌اند.

این پژوهش به کوشش بهرام شریف (عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت) و سید محمود شبگو منصف (استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت) انجام شده است.