جای خالی هوش مصنوعی و امنیت سایبری در لایحه بودجه ۱۴۰۴ فاوا

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، لایحه بودجه ۱۴۰۴، اول آبان ماه به مجلس ارائه شد. این برنامه سالانه اولین قانون بودجه مصوب مجلس شورای اسلامی برای اجرایی شدن برنامه هفتم پیشرفت محسوب‌می‌شود. اما حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش اول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ سهم اندکی از احکام و تکالیف را به خود اختصاص داده است و نسبت به تکالیف برنامه پنج‌ساله حاوی کاستی‌های زیادی است، به‌طوری که در آن تکالیف مهم برنامه هفتم همچون تحول رقومی، توسعه هوش مصنوعی اقتصاد دیجیتال و امنیت سایبری از قلم افتاده‌است؛ و صرفاً تنها حوزه فیبر نوری مورد توجه است؛ و حمایت هدفمند از گسترش زیرساخت‌های حوزه ارتباطات که از راهبرد‌های برنامه هفتم توسعه است مغفول مانده‌است.

 با اینکه همچنان برای اظهارنظر درباره جزئیات این حوزه باید در انتظار ارائه جزئیات دستگاهی و جداول بودجه‌ای بود اما در این راستا ابوالقاسم رجبی پژوهشگر سیاست گذاری فناوری اطلاعات پیرامون این موضوع به خبرنگار آنا توضیح داد و گفت:خوشبختانه در برنامه هفتم توسعه اقدامات گسترده و متنوعی برای تحول دیجیتالی در مواد مختلف این قانون تصویب شده‌است، اما در لایحه بودجه که باید اعتبارات را به‌سمت اجرای احکام برنامه هدایت کند، اثری از نحوه اجرایی شدن احکام این برنامه نیست و فقط به بخش کوچکی از برنامه هفتم در زمینه توسعه زیرساخت‌های دسترسی از جنبه تسهیل در صدور مجوز حفاری فیبر نوری و خدمات ارتباطی به‌صورت محدود پرداخته شده‌است که البته در مورد توسعه زیرساخت‌های ارتباطی نیز حق مطلب ادا نشده است و نیاز به تکمیل دارد. 

رجبی ادامه‌داد: فیبر نوری موضوعی مهم و حائز اهمیتی است و پیش بینی شده که تا سال ۱۴۳۰، ۸۵ درصد جمعیت ایران‌شهر نشین باشند و لازم است اقدامات زیرساختی همچون توسعه فیبر نوری صورت بگیرد اما اینکه تنها این بخش مورد توجه قرار بگیرد دور از انتظار است. 

وی درباره پژوه فیبر نوری خاطرنشان کرد: همان طور که بیشتر کشور‌های پیشرو در کیفیت و سرعت اینترنت، برنامه حمایت از ترویج فیبر نوری دارند و تأکید زیادی بر توسعه آن دارند ما نیز نباید عقب بمانیم اما همان طور که وزیر ارتباطات گقت باید به‌جای مفهوم اختلاف بر انگیز پوشش فیبر نوری بر اتصال بیشتر تمرکز کنیم .

فاصله زیاد بین اتصال و پوشش فیبرنوری 

در حالی که طبق آمار اعلامی بیش از ۸ میلیون خانوار در پوشش فیبر نوری قرار دارند کمتر از پانصد هزار اتصال فیبر نوری بر قرار شده‌است که این فاصله زیاد بین پوشش و اتصال منطقی نیست و باید با برنامه‌های حمایتی روی اتصال متمرکز شود و با افزایش اتصال مردم به خدمات فیبر نوری و ایجاد تجربه مثبت سرعت و کیفیت خدمات، مطالبه اتصال فیبر نوری در میان مردم افزایش و وضعیت کشور در شاخص‌های بین المللی را بهبود بدهیم.

رجبی گفت: اما همان طور که گفته شد پرداختن انحصاری به موضوع فیبر نوری در لایحه بودجه و مغفول ماندن دیگر حوزه‌ها توجیه‌پذیر نیست، یکی از دلایل آن می‌تواند این باشد که در برنامه هفتم برخی از تکالیف خروجی محسوس و رقومی ندارند و به‌راحتی قابل سنجش و ارزیابی نیستند و یا سنجیدن آن‌ها سخت است.

سنجش پذیری احکام ملاک مهم در تخصص اعتبار

وی ادامه داد: پس در گام اول این احکام باید سنجش پذیر شود. سنجش‌پذیری ملاک مهمی در تخصیص اعتبار در لایحه بودجه به‌شمار می‌رود. مثلاً اگر قرار است در زمینه هوش مصنوعی تحولی صورت بگیرد گام‌های لازم برای تحقق اهداف برنامه در حوزه هوش مصنوعی شفاف شود و این شفاف سازی باید منجر به ارائه اعداد و ارقام دقیق گردد. بدین نحو که به‌صورت واضح مشخص شود برای توسعه هوش مصنوعی چه زیرساختی نیاز است و اگر قرار به مشارکت عمومی خصوصی باشد چقدر از آن را باید مثلاً وزارت ارتباطات تأمین اعتبار کند و هزینه آن چقدر می‌شود و با تحقق این گام‌ها احکام کلی و غیر شفاف، سنجش پذیر و کمی می‌شود و می‌تواند وارد لایحه بودجه بشود. پس اگر چیزی قرار است وارد لایحه بودجه شود اعم از هوش مصنوعی اقتصاد دیجیتال و امنیت سایبری در درجه اول باید کمی‌سازی شود. 

وی در ادامه علت ضعف‌های موجود در لایحه را تغییر دولت برشمرد و افزود: در این بین، چون تغییر دولت رخ داد فرصت چنین اقداماتی نشد پس بهتر است در این بازه زمانی مجلس کمک کند تا بندی به تبصره‌ها در جهت اجرای تکالیف مربوط به تحول دیجیتال به‌صورت راه حل‌های رقومی و یکپارچه اضافه شود، چون طبق برنامه هفتم توسعه سازمان برنامه و بودجه باید تحول رقمی را در دستگاه‌ها محقق کند و وزارت ارتباطات باید سند اقتصاد رقومی تعریف، تدوین و ابلاغ کند پس لازم است برای اجرای این سند اعتبار در نظر گرفته شود.

اجرایی شدن برنامه هفتم در گرو تخصیص اعتبار دستگاها

وی برای حل این موضوع پیشنهاد داد و گفت: بهتر است در این فرصت محدود مجلس شورای اسلامی از سر فصل کل اعتبار دستگاه‌ها، بخشی در حد سه تا پنج درصد را برای تکالیف برنامه هفتم در حوزه تحول رقومی، اقتصاد دیجیتال و رایانش ابری دردستگاه ها در نظر بگیرد تا در قسمت دوم لایحه و جداول تشریحی برای تحقق احکام برنامه اعتبارات لازم در نظر گرفته شود.

این پژوهشگر فناوری اطلاعات گفت: تجربه نشان داده است عمده اعتباراتی که صرف تحول رقومی شده و به بار نشسته است با کاهش هزینه ها و افزایش رضایت مردم همراه بوده است و این حکم می تواند نقش مهمی در تحقق اهداف برنامه داشته باشد.