تأکید آیت الله بهجت بر عقلانیت و شریعت/تحصیل علم بدون معنویت اثرگذار نیست

به گزارش خبرنگار آنا، آئین بزرگداشت مقام علمی و فرهنگی مرحوم آیت الله محمد تقی بهجت فومنی (ره)، از مراجعِ عظام تقلید و استاد برجسته اخلاق و عرفان اسلامی با حضور پرشمار استادان حوزه و دانشگاه، فرزند و خانواده آن مرحوم شب گذشته بیست و هشتم شهریور ماه در تالار اجتماعات شهید مطهری (ره) انجمن برگزار شد.

محمود شالویی رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این آیین پس از قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی سخنانی گفت: عالمان و عارفان آمده اند که دستگیر ما باشند تا به واسطه آنان رحمت و عنایت خداوند شامل ما شود. اگرچه در‌های رحمت به روی ما بسته نیست، اما وجود این بزرگواران و راهنمایی آن ها، راه را بر ما آسان می‌کند.

مشاور وزیر فرهنگ در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مجالس پاسداشت مفاخر، خاصه بزرگداشت آیت الله العظمی بهجت موجب می‌شود که زندگی، سلوک و اندیشه‌های ایشان به بهترین وجه ممکن به مردم و جامعه خاصه نسل‌های جوان و جدید معرفی شود تا از رهگذر این اقدام، بزرگان ما، به مثابه الگو‌های برتر برای نسل جوان مطرح شوند.

شالویی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: توصیه‌های آیت الله بهجت همواره از طریق رسانه‌ها در معرض دید عموم بود. اما معمولا صدقه دادن، اخلاص داشتن، پاک زیستن و اقامه نماز اول وقت از جمله توصیه‌های عملی ایشان بود که خود نیز به بهترین شکل ممکن به آن‌ها عمل می‌کرد. فلسفه حضور اولیا هم همین است، هم عالم اند و هم عامل و آنچه به دیگران می‌گویند و بدان توصیه می‌کنند، پیش از آن، خود عامل به آن توصیه‌ها هستند.

رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در پایان اظهار کرد: کتابی به همت دکتر حسین کلباسی اشتری درباب زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی آیت اله العظمی بهجت تدوین شده که در این آیین رونمایی خواهد شد.

او تأکید کرد: جلسانی از این دست، به مثابه فرصتی است تا همه علاقمندان، امکان بهره مندی و آشنایی بیشتر با زندگی و سلوک بزرگان ایران و جهان تشیع خاصه آیت الله العظمی بهجت را پیدا کنند.

تأکید آیت الله بهجت بر عقلانیت و شریعت

در ادامه حسین کلباسی اشتری استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی به ایراد سخن پرداخت و گفت: یکی از خواص شاگردان آیت الله بهجت، استاد محمد کریم پارسا در کتاب «اقیانوس معرفت» مطالب لطیف و دقیقی به رشته تحریر درآورده اند که برای آشنایی بیشتر با شخصیت و اندیشه این فقیه عالی مقام، برای علاقه‌مندان بسیار مفید و قابل استفاده است.

او تأکید کرد: از آیت الله العظمی بهجت غالبا وجه اخلاقی و سلوکی ارائه شده است که در جای خود بسیار مهم و قابل توجه است؛ اما نکته‌ای که در محافل علمی مطرح شده، این است که اهالی عرفان با عقل و عقلانیت و ظاهر دین و شریعت زاویه دارند. اما آیت الله بهجت، که ایشان را به عنوان عارف کامل و واصل  می‌شناسیم، نه با عقل و عقلانیت و نه با ظاهر شریعت زاویه‌ای داشت. ایشان نزد استادان بزرگ و عالی مقامی تلمذ کرده و به جامعیت رسیده بود و در سلوک علمی و عملی بر عقلانیت و شریعت تأکید داشت.

در بخش دیگری از این نشست، آیت الله علی اکبر رشاد رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ذکر خاطراتی از آیت الله بهجت پرداخت و نکاتی درباره فقه رایج و فقه معنوی برای حاضران بیان کرد.

تأکید آیت الله بهجت بر گریه در مصائب امام حسین (ع)

آیت الله محمد علی بهبهانی استاد حوزه علمیه قم دیگر سخنران این جلسه بود. او گفت: آیت الله بهجت بر گریه در مصائب امام حسین (ع) تأکید فراوان داشتند و آن را یکی از نزدیک‌ترین راه‌های قرب الهی و موجب فتح باب می‌دانستند و می‌فرمودند: «هر عملی نشان قبولی میخواهد، جز گریه بر اباعبدالله الحسین که خود نشان قبولی است».

او در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: آن فقیه بزرگ، سرّ توحید و ولایت را در نماز یافته بود و آن را رکن اساسی سلوک و جامع تمام حقایق معنوی می‌دانستند. انسان مؤمن با اشراف و عنایات اهل بیت در نماز به حقیقت اسم اعظم راه می‌یابد و معرفت عالم اسماء خصوصاً برترین اسم الهی مسمّی به اسم اعظم را از صاحبان عصمت و والیان معرفت و اهل بیت نبوت با قلب خویش دریافت خواهد نمود.

آیت الله بهبهانی تأکید کرد: آن فقیه عزیز و مهربان پیش از آنکه درس را شروع نمایند، خصوصاً در مجلس درس ِعصر، نکاتی معرفتی و اخلاقی و حکایاتی لطیف بیان می‌نمودند. در یکی از بیانات خویش فرمودند: «تمامی صدا‌های ما در فضا و در محیط اطراف باقی می‌ماند و روزی خواهد رسید که دانشمندان با
دستگاه‌های جدید صدای سخنان ما را استخراج می‌نمایند؛ لذا باید مراقب باشیم چه می‌گوییم و چه سخنی از ما صادر می‌شود». این فرمایش آن عزیز ما را به یاد کلام یکی از اولیاء الهی می‌انداخت که می‌فرمود: «به هنگام تشرف به کربلا، اگر گوش دل شما شنوا باشد صدای ناله زینب کبری را خواهید شنید.»

سفارش بر معنویات و اخلاقیات

آیت الله سید مجتبی جزائری استاد حوزه علمیه قم نیز در این آیین به ایراد سخن پرداخت و گفت: مرحوم استاد آیت الله بهجت معتقد بودند که تحصیل علم به تنهایی و بدون پرداختن به امور معنوی و تهذیب نفس موجب کمال والایی که لایق انسان است، نمی‌شود؛ بلکه ضرورت دارد که طلاب، همراه با درس و بحث و فراگیری دانش، به معنویات و اخلاقیات هم بپردازند.

او در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: اشتغال علمی آیت الله بهجت در قسمت «فقه» مستغنی از بیان است و تدریس رسمی و تألیفات فتوایی و استدلالی ایشان در «فقه» و «اصول» و بلکه مرجعیت شان برای تقلید، مشاهد همگان بوده و هست.

آیت الله جزائری تأکید کرد: مرحوم استاد از بین رشته‌های علوم حوزوی، این سه رشته (فقه، فلسفه، عرفان) را که منطبق بر هر سه بخش اساسی دین و سه منصب مهم امامت اند، برگزیدند و در هر سه رشته به مرتبه اجتهاد رسیدند؛ پس فقیه و حکیم و عارف بالله تعالی بودند. به همین دلیل، در زمینه مراجعات دینی پاسخگوی مراجعین در هر سه جهت نام برده بودند.

با همگان مهربان بود

در ادامه حجت الاسلام کاووس روحی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و شاگرد آیت الله بهجت نیز طی سخنان کوتاهی به ذکر خاطراتی از این فقیه گرانقدر پرداخت و گفت: آیت الله بهجت از بروز خود پرهیز می‌کرد و رفتار و منش ایشان در همه جنبه‌ها درس آموز بود. ایشان نسبت به همه مهربان بود و بر همه اشراف داشت و کسی نمی‌توانست بر ایشان مالکیت پیدا کند.

در ادامه این آیین محمد رضا نوربخش مدیر عامل خانه موسیقی ایران به اجرای آوازخوانیِ اشعار عرفانی پرداخت.

تقید به نماز شب و پرهیز ار اسراف

در بخش پایانی این نشست نیز حجت الاسلام علی بهجت فرزند آیت الله بهجت سخنرانی کرد. او گفت: از ویژگی‌های مشهود در زندگی حضرت آیت الله بهجت، رعایت صرفه جویی بود. ایشان به شدت از اسراف پرهیز می‌کرد و در امور جزیی هم این اخلاق را رعایت می‌کرد. مثلاً درباره غذا‌ها خیلی مراقب بودند که از بین نرود. اگر مقداری غذا می‌ماند و خراب می‌شد، خیلی ناراحت می‌شدند. شب‌ها سفارش می‌کردند که اگر چیزی مانده و کسی هست که احتیاج دارد به او بدهیم و نگذاریم غذا بماند. می‌فرمود برای بعد از این خدا کریم است.

او اضافه کرد: اگر در خانه اتاق بزرگی داشتیم مقید نبودند که حتماً همه اتاق را فرش یا موکت بیندازند. یادم هست که در خانه‌ای مستأجر بودیم و بخشی از اتاق خالی بود؛ آن هم در آن زمانه که موزاییک و سرامیک برای کف خانه مرسوم نشده بود، بلکه کف اتاق گچ و خاک بود. این چیز‌ها برای ایشان مهم نبود. اصلاً چیز‌هایی که برای مردم لازم یا ضروری حساب می‌شود، برای ایشان نه لازم بود و نه ضروری.

فرزند آیت الله بهجت تأکید کرد: نماز شب برای سالک بسیار مهم است. آقا می‌فرمودند: «نماز شب برای انسان مستعد، برای سالک، جهت وصول به مقصد، ممد است». بر این نظر بودند که اگر می‌خواهید یک کمک دهنده فوق العاده‌ای داشته باشید، آن نماز شب است. همچنین بر سکوت نیز بسیار تأکید داشتند. خود ایشان درباره سکوت به من می‌فرمود: «اگر توانستی لب بدوزی، در‌های دیگر برایت باز می‌شود».

در پایان این نشست، پس از رونمایی از کتاب زندگی نامه و خدمات علمی آیت الله العظمی بهجت (ره)، با حضور رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و استادان و سخنرانان حاضر در برنامه، لوح سپاس و تقدیر و نشان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به حجت الاسلام علی بهجت به عنوان نماینده خانواده این فقیه عالی مقام اهدا گردید.