موج خشونت در مدارس، دریای پرورش را در سال 93 متلاطم کرد

الهه خانی/گروه اجتماعی: در سالی که گذشت شاید بی اغراق بتوان گفت هر ماه چند تنبیه بدنی در مدارس از استان‌های مختلف گزارش و در رسانه‌های داخلی و خارجی جنجال‌ساز شد. اگر چه طی سال‌های گذشته خبرهای مختلفی از تنبیه بدنی در مدارس ایران منتشر می‌شد اما به دلیل گسترش شبکه‌های اجتماعی، پخش خبر در این باره این روزها با سرعت بیشتری اتفاق می افتد.

وزارت آموزش و پرورش سال‌هاست که در خصوص ممنوعیت تنبیه بدنی در مدارس آیین‌نامه ابلاغ می‌کند و در ماده 76 آیین‌نامه انضباطی دانش آموزان هر گونه تنبیه بدنی، اهانت و تکالیف درسی با هدف تنبیه از سوی معلمان منع شده است اما حالا آن طرف ماجرا هم مساله شده است. آیا قانونی خشونت علیه معلمان را منع کرده است؟

در سال که گذشت اخبار منتشر شده درباره خشونت در مدارس کشور متاثر کننده بود. برخی از کارشناسان معتقدند، بروز خشونت در مدارس محصول عوامل خارج از مدرسه (خانواده، رسانه‌های جمعی، فضای مجازی و تعاملات بیرونی) است که از میان برداشتن آن نیازمند عزم و تخصیص ردیف اعتباری ملی و اتمام حجت نهادهای ذیربط با محوریت وزارت آموزش و پرورش برای آموزش و هدایت صحیح دانش‌آموزان برای داشتن زندگی مطلوب، ارزشمدار و بامعنا مبتنی بر فرهنگ اسلامی ــ ایرانی است.

تنبیه‌های جنجالی سال 93

مهر 93:‌ تنبیه بدنی گروهی دانش‌آموزان مدرسه ابتدایی اسلامشهر با لوله پولیکا توسط مدیر مدرسه نخستین تنبیهی بود که در آغاز سال تحصیلی اتفاق افتاد . در این ماجرا مادر یکی از دانش‌آموزان اعلام کرد:‌ پسرش در حالی که اثر ضربه لوله پولیکا بر سر و برخی دیگر از نقاط بدنش مشاهده می شد به خانه برگشت. طبق گفته‌های این دانش‌آموز، در آن روز معلم نداشته‌اند و سر و صدا کرده‌اند که این سروصدا باعث شده مدیر مدرسه وارد کلاس شده و چون دانش آموزان حاضر نشده‌اند فرد خاصی را به عنوان عامل شلوغی معرفی کنند،همه به صورت گروهی مورد تنبیه بدنی قرار گرفته اند.

آبان 93: دومین تنبیهی که در رسانه ها به شدت بازتاب داشت ‌تنبیه بدنی سرایدار مدرسه بود که دانش‌آموز شیروانی را راهی بیمارستان کرد. در این ماجرا سرایدار مدرسه‌ای در شیروان یکی از دانش‌آموزان را مورد ضرب و جرح قرار داد. دانش‌آموز مجروح به بیمارستان شیروان انتقال داده و برای انجام آزمایش‌های تکمیلی به بجنورد منتقل شد.

آذر 93: سه ماه از سال تحصیلی گذشته بود که دانش‌آموزان یک کلاس در گناوه به دلیل درس نخواندن، توسط مدیر مدرسه با لوله پولیکا تنبیه شدند که این اقدام منجر به عفونت دست یکی از دانش‌آموزان این کلاس شد. ماجرا از این قرار بود که در یکی از مدارس گناوه وقتی معلم در کلاس حاضر می‌شود تا ارزشیابی را از دانش آموزان صورت دهد، متوجه می شود که اغلب آنان در وضعیت مطلوب درسی قرار ندارند. همین دلیل کافیست تا معلم مربوطه –که مدیر مدرسه نیز است- همه دانش آموزان آن کلاس را به حیاط مدرسه ببرد و تک به تک آنان را تنبیه بدنی کند.در پی این تنبیه حال یکی از دانش آموزان رو به وخامت می‌رود، طوری که اثرات آن روی دست‌های وی روز به روز نمایان تر می‌شود.

آذر 93: در همان ماه دانش‌آموز 9 ساله میرجاوه‌ای از توابع استان سیستان و بلوچستان با شلاق معلم تنبیه می‌شود. ماجرا بدین شرح است که معلم دانش‌آموز را تنبیه کرده و با شلاق 20 سانتی متری چهار ضربه به کف دست دانش‌آموز می‌زند که این موضوع منجر به آسیب دست دانش آموز و رفتن به اتاق عمل می‌شود.

آذر 93: تنبیه بدنی یک دانش‌آموز 15 ساله از سوی معلمش در یکی از دبیرستان‌های پسرانه تهران این دانش‌آموز را روانه بیمارستان کرد، این دانش‌آموز از بیماری قلبی نیز رنج می‌برد.

آذر 93:‌ دانش‌آموزان کلاس سوم مدرسه اتباع افغان در پاکدشت به دلیل ننوشتن تکالیف از سوی معلم مجبور می‌شوند تا دست خود را در کاسه توالت ببرند.این موضوع بازتاب گسترده ای در رسانه های خارجی و داخلی داشت اما در این ماجرا تیم ارزیابی آموزش و پرورش اعلام کرد که ماجرا بدین شکل نبوده و معلم دانش آموزان را مجبور کرده تا حیاط مدرسه را تمیز کنند و آنها را تهدید کرده که در صورت تکرار موضوع و انجام ندادن مجدد تکالیف، مجبورشان می‌کند، سرویس بهداشتی مدرسه را با دست بشویند؛ آموزش و پرورش تاکید داشت این ادعا از سوی خانواده دانش آموزان صرفا با بزرگنمایی مطرح شده است.

مسئولان آموزش‌و پرورش نیز هر بار در واکنش به حادثه تنبیه بدنی دانش آموزان از برخورد با معلمان خاطی خبر می‌دهند اما این برخوردها در حد توبیخ کتبی یا جابه‌جایی از مدرسه است که نمی‌تواند آنچنان جنبه بازدارنده داشته باشد. اگرچه وزیر آموزش و پرورش از تشکیل کمیته ای برای بررسی شکایات در این خصوص خبر داد و اظهار کرد: تنبیه بدنی در سنوات قبلی هم در آموزش و پرورش وجود داشته است اما در سال تحصیلی جاری میزان تنبیه بدنی در مدارس کاهش یافته است.

خشونت علیه معلمان با چاقو بر گلوی معلم بروجردی آغاز شد

خشونت از سوی معلمان نسبت به دانش آموزان ادامه داشت که ناگهان انتشار خبر قتل معلمی توسط دانش آموزش جامعه آموزش و پرورش را در شوکی عمیق فرو برد.

ساعت 11 صبح روز اول آذر امسال، محسن خشخاشی در حال تدریس درس فیزیک در دبیرستان پسرانه حافظی واقع در شهرستان بروجرد بود که دانش‌آموز پانزده ساله وارد کلاس شد.دانش‌آموز نوجوان بدون هیچ حرفی به سمت نیمکتش حرکت کرد. معلم از او خواست به دلیل غیبت‌های غیرموجه خود از دفتر نامه بیاورد که پسر نوجوان به طرفش حمله ور شد و با چاقویی که همراه داشت ضرباتی به گردن و سینه معلم خود وارد کرد و گریخت. پیکر نیمه‌جان معلم به بیمارستان شهید چمران منتقل شد، اما تلاش پزشکان برای نجات جان او موثر واقع نشد و معلم فیزیک جان خود را از دست داد.اگر چه چند ماه بعد پسر نوجوان دستگیر شد اما این اتفاق شاید شروعی علیه بروز خشونت نسبت به معلمان بود.

معلم خرمشهری اولین قربانی هتک حرمت

نخستین خبر هتک حرمت معلمان از شهرستان خرمشهر منتشر شد.این خبر حاکی از آن بود که یکی از دبیران شهرستان خرمشهر توسط پدر یکی از دانش‌آموزان مورد هتک حرمت قرار گرفت بر اساس اخبار منعکس شده، وقتی معلم مدرسه با یکی از دانش‌آموزان جر و بحث کرد و بعد از آن وقتی ماجرا به گوش پدر دانش‌آموز که معاون یکی از سازمان‌ ها بود، رسید وی با مراجعه به مدرسه در حضور سایر دانش‌آموزان سیلی را به گوش معلم زد.

معلم تهرانی هم از خشونت بی نصیب نماند

روزهای پایانی دی ماه بود که خبر ضرب و شتم معلم ریاضی تهرانی بار دیگر جو جامعه آموزش و پرورش رامتشنج کرد.این خبر حاکی از آن بود که دو تن از والدین یکی از بچه ها معلم مذکور را قبل از ورود به مدرسه به شدت مورد ضرب و شتم قرار دادند.

اگرچه سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران اعلام کرد از خاطیان شکایت شده است اما معلم مذکور مدعی شده تنها از او خواسته شده است مدرسه محل تدریسش را عوض کند.

معلمان خاطی اخراج می‌شوند

حمیدرضا کفاش معاونت پرورشی وزیر آموزش و پرورش در خصوص اقدامات آموزش و پرورش برای جلوگیری از تنبیه بدنی در مدارس می گوید: کمیته ای در آموزش و پرورش به ریاست آقای میرشاه ولد تشکیل شده است که به این موضوع رسیدگی می کند.

وی می افزاید: اگر گزارشی از هر نقطه کشور درباره تنبیه بدنی به این کمیته ارسال شود گروهی برای بررسی صحت و سقم ماجرا به منطقه مذکور فرستاده می شود.

معاونت پرورشی وزیر آموزش و پرورش با اشاره به شیوه مجازات معلمان خاطی تصریح می کند:بر اساس آیین نامه ابتدا به معلم خاطی اخطار شفاهی داده می شود و در مراحل بعدی در صورت تکرار اخطار کتبی، توبیخ، ثبت در پرونده و در مرحله آخر این اقدامات تا اخراج معلم خاطی پیش می رود.

«حامد.ح» دانش آموز دوره دوم متوسطه از جمله دانش آموزانی است که توسط معلمش مورد خشونت قرار گرفته است.

او درباره احساسش بعد از سیلی خوردن از معلمش می گوید: کتک خوردن در ملاءعام و پیش دیگر بچه های کلاس بسیار خجالت آور است. درست است که در پاره ای از موارد از دانش آموزان شیطنت هایی سر می زند اما به طور حتم خشونت و کتک پاسخ آن نیست.

تنبیه بدنی تبعات جبران ناپذیری به دنبال دارد

مصطفی فروتن روانشناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برخی از افراد تعبیر نادرستی از کلمه تنبیه دارند، می‌گوید: تنبیه یکی از ابزارهای جامع در علوم تربیتی است و حتی در پاره ای از موارد از ابزار ضروری آموزش محسوب می‌شود ولی متاسفانه یک اشتباه مسلمی که وجود دارد این است که برخی از افراد تنبیه را با کتک زدن اشتباه می‌گیرند و یا متاسفانه تنبیه کردن را به نوعی تحقیر کردن قلمداد می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه تنبیه بدنی در مدارس جایی که تعریف عملیاتی‌اش آموزش و پرورش است، عوارض بسیاری به دنبال دارد، می‌افزاید: به طور حتم تنبیه بدنی تبعات جبران ناپذیری را به وجود می‌آورد که یکی از آنها انزجار از عامل تنبیه و علت تنبیه است.

این روانشناس با تاکید بر اینکه سرچشمه بسیاری از بیماری های روانی افراد در کودکی آن‌ها یافت می‌شود،تصریح می‌کند: اقسام بیماری‌های روانی از کودکی و سنین مدرسه در فرد ایجاد می‌شود و گاهی تا میانسالی و یا پیری همراه فرد است.

فروتن بیان می‌کند: برپایی دوره‌های آموزشی پویا برای معلمان در حین خدمت می‌تواند گامی در جهت بهبود این وضعیت باشد و آموزش اصول صحیح شیوه‌های کاربردی تربیتی به معلمان می‌تواند از بروز خشونت علیه دانش آموزان جلوگیری کند.

خبرهایی که از تنبیه بدنی در مدارس منتشر می شود همگی نشان دهنده این موضوع است که تنبیه بدنی در مدارس پسرانه بیشتر اتفاق می افتد.

«سارا.ب» دانش آموز دوره اول متوسطه می‌گوید: در دوران تحصیلم هیچ‌گاه در مدرسه تنبیه بدنی نشدم و البته ندیدم که هیچ کدام از هم کلاسی هایم به این سبک تنبیه شوند.

او می افزاید: در مدارس دخترانه اگر دانش آموزی تکالیف خود را به درستی انجام ندهد، جریمه می‌شود تا از روی آن درس چندین بار بنویسد و یا اگر شیطنت دانش آموزی موجب آزرده خاطرشدن معلمی شود در نهایت دانش آموز خاطی به بیرون از کلاس راهنمایی می‌شود اما تنبیه بدنی هرگز اتفاق نیفتاده است.

کارشناسان حوزه آموزش مدعی‌اند باید ریشه تنبیه بدنی در مدارس ایران خشکانده شود و معلمانی که اعتقاد به این نوع تنبیه دارند، باید خود را با شرایط جدید وفق داده و سازگار کنند و یا شغل خود را عوض کنند. باید شرایطی فراهم شود که نسل بعدی هیچ‌گاه نتواند به خاطر بیاورد که چگونه از معلمان خود کتک خورده است.