مسلمی نائینی: ردپای کمرنگ «فرهنگ نقد و بررسی» در دانشگاه/ حمایت تمام قد از استارت‌آپ‌های نوپای دانشجویان+ فیلم
خبرگزاری علم و فناوری آنا_ نادیا عابد؛ مطابق اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، دو هدف گسترش تحقیقات و شکوفایی روحیه تتبع و استعداد‌ها در سطح جامعه برای نیل به خوداتکایی و گسترش طرح‌های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به منظور بکارگیری نتایج پژوهش از ۳ هدف اصلی جهاددانشگاهی به پژوهش و فناوری معطوف شده است.
زمینه‌های فعالیت تخصصی حوزه پژوهش و فناوری این نهاد شامل فنی مهندسی و علوم پایه، پزشکی، کشاورزی و منابع طبیعی و علوم انسانی، اجتماعی و هنر است که فعالیت‌های خود را در قالب ۳ پژوهشگاه، ۳۰ پژوهشکده، ۱۵۶ گروه پژوهشی و ۱۵۹ مرکز خدمات تخصصی دنبال می‌کند.
جهاددانشگاهی در حوزه‌های مختلف دارای ماموریت‌هایی است، به منظور آشنایی بیشتر با مسئولیت‌های این نهاد در بخش آموزش و پژوهش به سراغ حسن مسلمی نائینی رئیس جهاددانشگاهی کشور رفتیم که مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
آنا: جهاددانشگاهی دارای ماموریت‌های مختلف است، در حوزه توسعه علمی پژوهشی چه برنامه‌ای پیش رو دارید؟
مسلمی نائینی: «انتقال فناوری»، یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های جهاددانشگاهی که در نقشه جامع علمی کشور آورده شده است؛ محققان این نهاد علمی تحقیقات گسترده‌ای روی موضوعات «ناباروری» و «ژن درمانی» انجام داده اند و همواره سعی کرده اند پژوهش‌های سطح اول با هزینه‌های کمتر و خدمات و کیفیت مطلوب‌تر تولید کنند.
آنا: یکی از وظایف جهاددانشگاهی، حمایت و تشویق پژوهشگران و نخبگانی است که تحقیقات خود را بر شناسایی و رفع نیاز‌های کشور متمرکز می‌کنند؛ تا کنون چه بستری را برای فعالیت محققان فراهم کرده اید؟
مسلمی نائینی: جهاددانشگاهی دارای ۳ پارک علم و فناوری و پارک‌های منحصر به فردی مانند پارک علم و فناوری نرم و ۵۰۰ شرکت دانش بنیان است که به منظور حمایت از جوانان خلاق در قالب ارائه فضا و مکان، تسهیلات مختلف، آموزش‌های تجاری سازی، کمک در فروش محصول و ... راه اندازی شده است و با توجه به ایده‌ای که از سوی جهاددانشگاهی مطرح شد و در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، قرار است با همکاری وزارت ارشاد و میراث فرهنگی برخی از پارک‌های علم و فناوری را به شهرک علم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی تبدیل کنیم.
اعلام آمادگی برای جذب سالانه ۱۰۰۰ نخبه با هدف افزایش کارآمدی
در مراکز تحقیقاتی و تخصصی و کارگاه‌های جهاددانشگاهی آماده پذیرش سالانه بیش از ۱۰۰۰ نخبه جهت پرورش طرح‌ها و ایده‌های آنها و همکاری با محققان هستیم تا با کسب مهارت‌های توانمندی و کارآمدی بتوانند در جامعه و صنایع جذب بازار کار شوند یا به صورت تخصصی کسب و کارنوپا راه اندازی کنند که این موضوع را به بنیاد ملی نخبگان اعلام کرده ایم.
برای مثال، مته حفاری یکی از نیاز‌های کشور بود که از خارج وارد ایران می‌شد، اما محققان جهاددانشگاهی متناسب با همین مسائل کشور فرایند پژوهش و تحقیقات را شروع کردند یا تجهیزات مخابراتی یکی دیگر از نیاز‌های جامعه است که جهاددانشگاهی در راستای آن تولیداتی انجام داده، حتی توسعه مترو هم یکی دیگر از نیاز‌های جامعه به حساب می‌آید که جزء اصلی آن از سوی جهاددانشگاهی تولید شده است. ایران؛ کشوری توسعه یافته در درمان ناباروری جهان
در مراکز تحقیقاتی و تخصصی و کارگاه‌های جهاددانشگاهی آماده پذیرش سالانه بیش از ۱۰۰۰ نخبه جهت پرورش طرح‌ها و ایده‌های آنها و همکاری با محققان هستیم
همچنین، با توجه به اینکه ایران در دهه ۶۰ با معضل ناباروری و خروج ارز از کشور با رفت و آمد بیماران ایرانی به سایر کشور‌ها برای درمان خود مواجهه بود و هم اکنون ۳ و نیم میلیون خانواده و زوج دچار این مشکل هستند، پس پژوهشگران جهاددانشگاهی در راستای این معضل گام برداشتند و در حال حاضر از خارج از کشور به پژوهشگاه رویان و مراکز درمانی برای رفع مشکل خود مراجعه می‌کنند.
آنا: در زمان مسئولیت ریاست شما در جهاددانشگاهی، محققان چه تعداد نیاز را شناسایی و حل کردند؟
مسلمی نائینی: سعی کرده ایم پروژه‌های ناتمام را تکمیل کنیم که تقریبا این مورد انجام شده است، همچنین در حال حاضر فعالیت‌های تحقیقاتی متعدد در حوزه‌های مختلف در حال انجام است، مثلا یکی از نیاز‌های اصلی «بحث‌های سالمندی» است که پژوهشگاه رویان برای رفع مشکلات مربوط به آن در حال انجام تحقیقات متعدد و کارآمد است.
آنا: جهاددانشگاهی برای ارتقای کیفیت حوزه آموزش چه اقداماتی انجام داده است و چه برنامه‌هایی دارد؟
مسلمی نائینی: با توجه به اینکه جهاددانشگاهی دارای مرکز تحقیقاتی و تخصصی و دانشکده است، باید گفت بسیاری از دانشکده‌های آن مانند دانشکده فناوری و زیستی، دانشگاه علم و فرهنگ و پژوهشگاه رویان به جذب و تربیت دانشجو اقدام می‌کنند، همچنین در پژوهشکده گیاهان دارویی و صنعتی این فرایند اجرا خواهد شد تا تحولی را در آموزش‌های کشور با محوریت «آموزش مهارتی و آموزش تخصصی» رقم بزنیم و تنها به آموزش نظری اکتفا نکنیم.
جذب اشتغال ۴۰۰ هزار نوآموز
جهاددانشگاهی دارای ۱۷۰ موسسه و مراکز آموزش کوتاه مدت در کشور است و تاکنون به بیش از ۴۰۰ هزار کارآموز در سال ۱۴۰۲ خدمات آموزشی ارائه داده‌اند و همین تعداد را جذب بازار کار کرده اند.
آنا: جهاددانشگاهی از استارت‌آپ‌ها و نوآوری‌های دانشجویی چه حمایت‌هایی انجام داده است؟
مسلمی نائینی: علاوه بر پارک‌های علم و فناوری حدود ۷۰۰ مراکز نوآوری در کشور مستقر هستند که از استارت‌آپ‌ها و صاحبان ایده حمایت و کمک علمی می‌کنند و به اختصاص فضای مناسب می‌پردازند، گاهی هم تسهیلات مالی در اختیار صاحبان ایده قرار گرفته، اما بیشترین نیاز مربوط به «مکان و فضای مناسب» است.
مهاجرت معکوس نخبگان با راه اندازی مرکز تحقیقاتی
برای جلوگیری از مهاجرت گروهی شرکت‌های دانش بنیان از پارک‌های درون آنها حمایت‌های تسهیلاتی کرد‌ه‌ایم. برای مثال اخیرا فضا‌های موجود را قطعه بندی کرده و در اختیار شرکت‌های دانش بنیان قرار داده ایم تا بتوانند فعالیت‌های خود را در کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های کشور پیش ببرند. همچنین در حال تاسیس مراکز تحقیقاتی بزرگی هستیم که در جذب و مهاجرت معکوس نخبگان اثرگذار است.
آنا: جهاددانشگاهی در زمینه همکاری‌های بین المللی دانشگاه‌ها چه اقداماتی انجام داده است؟
مسلمی نائینی: برای اینکه دانشگاه‌ها بتوانند همکاری‌های بین المللی را شکل دهند، در ابتدا لازم است در رتبه بندی‌های بین المللی قرار بگیرند و اخیرا دانشگاه علم و فرهنگ در رتبه بندی تایمز حرفی برای گفتن داشته است. قصد داریم در آینده با وابسته‌های فرهنگی و وزارتخانه‌های کشور‌های دیگر صحبتی داشته باشیم تا همکاری‌های بین المللی دانشگاه‌های ایران با سایر کشور‌ها پررنگ‌تر شود.
یکی از مسائل کشور «بحث فرهنگ دانشگاهی» است. فرهنگ دانشگاهی این نیست که یک نفر متکلم وحده در کلاس درس و مابقی شنونده باشد، بلکه باید در درون دانشگاه‌ها فرهنگ نقد و بررسی صورت بگیرد تا آموزش تئوری به مهارتی تغییر یابد
تک تک محققان پژوهشگاه رویان و دانشگاه‌ها به صورت بین المللی فعالیت دارند، اما این موضوع به شیوه رسمی و کامل نیست. حتی، محققان جهاددانشگاهی در خارج از کشور فعالیت‌هایی انجام داده و مقالات مشترکی با پژوهشگران سایر کشور‌ها انجام می‌دهند.
لزوم برخورد عالمانه دانشگاه با نیاز‌های صنایع
آنا: ارتباط صنعت و دانشگاهی موضوعی داغ در آموزش عالی است، برخی از مسئولان معتقد هستند که صنعت دانشگاه را پس می‌زند و در برخی از مواقع دانشگاه‌ها می‌گویند که صنعت پذیرای دانش آموختگان دانشگاهی برای شناسایی و رفع چالش‌های کشور نیست، چگونه می‌توان حلقه مفقوده صنعت و جامعه را پیدا کرد؟
مسلمی نائینی: صنعت و دانشگاه هر دو مقصر هستند. دانشگاه به سطح علمی بالای خود اعتقاد دارد و در مقابل معضلات صنایع در حد علم دانشگاهی نیست. در صنایع شاهد دستگاه‌هایی با تکنولوژی بروز هستم که اگر پژوهشگران دانشگاهی به بررسی‌های آن بپردازند، قطعا می‌توان ارتباط صنعت و دانشگاه را تقویت کرد. دانشگاه باید بداند که نیاز‌های صنعتی پیش پا افتاده نیستند، بلکه باید با آن چالش‌ها عالمانه برخورد شود.
آنا: چگونه می‌توان از ظرفیت جهاددانشگاهی برای حل مسائل اجتماعی و اقتصادی موجود در کشور استفاده کرد؟
مسلمی نائینی: جهاددانشگاهی علاوه بر حوزه‌های فنی و مهندسی و کشاورزی در بخش‌های فرهنگی و علوم انسانی فعالیت‌های فوق العاده‌ای انجام داده است، مثلا افکارسنجی که راه اندازی کرده ایم به راحتی می‌تواند آمارمطلوبی را در اختیار کشور قرار دهد.
حل چالش‌های کشور با استناد بر اطلاعات جهاددانشگاهی
پژوهشکده علوم انسانی جهاددانشگاهی تحقیقات گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف انجام داده است و حتی این بخش در سراسر کشور بسیار قوی عمل می‌کند و طی سال‌های گذشته روی توسعه اجتماعی تک تک شهر‌های کشور کار کرده است. مثلا، مسائل زیرساختی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و ... در استان‌های مختلف بررسی می‌شود و نتایج آن به استاندار شهر‌ها ارجاع داده می‌شود که اگر بر اساس اطلاعات جهاددانشگاهی اقداماتی صورت بگیرد بسیاری از چالش‌های کشور حل خواهد شد.
آنا: یکی از دغدغه‌های دانشجویان سر و کله زدن با دروس تئوری در دانشگاه‌ها و دوری از مهارت محوری است، چگونه باید این موضوع را بهبود بخشید؟ حتی طبق انتقادات دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی چرا در کشور آنطور که باید و شاید نظریه پرداز نداریم؟
مسلمی نائینی: یکی از مسائل کشور «بحث فرهنگ دانشگاهی» است. فرهنگی دانشگاهی این نیست که یک نفر متکلم وحده در کلاس درس و مابقی شنونده باشد، بلکه باید در درون دانشگاه‌ها «فرهنگ نقد و بررسی» صورت بگیرد تا آموزش تئوری به مهارتی تغییر یابد.
اگر قصد مهارت محور کردن تخصصی دروس را داریم باید در دانشگاه‌ها علاوه بر اینکه استادان سرفصل‌های تئوری را تدریس می‌کنند، حتما از صنعت، اقتصاد و ... هم یک متخصص ماهر جهت آشنایی دانشجویان با بازار کار به دانشگاه‌ها اضافه شود
شاید در فنی و مهندسی دانش آموخته شدن دانشجویان ۴ سال زمان ببرد، اما در ژاپن این امر در بین دانشجویان علوم انسانی ۷ سال طول می‌کشد تا بتوانند تئوری را برای حل مسائل و نیاز‌های کشور ارائه دهند. هم اکنون، دانشجویان هر صحبتی که می‌شوند را می‌پذیرند، در صورتی که باید حتما نسبت به نظرات انتقاد کنند. وزیر علوم دولت آینده باید بتواند فرهنگ آموزش و پژوهش را همراه نقد و بررسی پرورش دهد.
مهارتی کردن دروس با کمک متخصصان صنعت در دل دانشگاه
اگر قصد مهارت محور کردن تخصصی دروس را داریم باید در دانشگاه‌ها علاوه بر اینکه استادان سرفصل‌های تئوری را تدریس می‌کنند، حتما از صنعت، اقتصاد و ... هم یک متخصص ماهر جهت آشنایی دانشجویان با بازار کار به دانشگاه‌ها اضافه شود؛ چرا که بحث میان استاد و کارفرما و دانشجو در اینصورت جذاب خواهد بود، البته این امر در جهاددانشگاهی اتفاق افتاده است، مثلا دانشکده‌ها به مراکز تخصصی جهاددانشگاهی وصل شده اند و استادان در آن مرکز تدریس می‌کنند که این موضوع تاثیر زیادی در یادگیری خواهد داشت و لازم است که در این امر حتما از افراد مجرب و متخصص استفاده شود.
آنا: مرجعیت علمی یکی از دغدغه‌های اصلی آموزش عالی است، به نظر شما برای اینکه در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشیم، لازم است در همه رشته‌ها مرجع باشیم یا فقط یک در رشته؟ مقاله محوری و مسئله محوری باید در مرجعیت مرجعیت تفکیک شوند یا در راستای هم حرکت کنند؟
مسلمی نائینی: در ابتدا باید در چند تخصص خاص مرجعیت علمی پیدا کرده و دیپلماسی علمی داشته باشیم و ارتباط با استادان خارج را رعایت کنیم، ایران در زمینه‌های مختلف می‌تواند مرجع علمی باشد؛ این امر نیازمند مقاله، پروژه و مسئله است و مقاله نباید تنها یک تئوری خاص باشد، بلکه می‌تواند از طرح‌های کاربردی و مسائل و مشکلات استخراج و تهیه شود.
مشکلاتی در صنعت نهفته است که می‌توان آن را حل کرد تا به مرجع علمی دست یافت، پس مقاله و پژوهش و مسئله را نباید از هم تفکیک کرد، بلکه همه را در کنار هم استفاده می‌کنیم تا مرجعیت علمی محقق شود.
انتهای پیام/