چالش‌های جذب دانشجویان بین‌المللی در نظام آموزش عالی ایران
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، دانشگاه‌ها، مؤسسه‌هایی هستند که در منابع انسانی خود قدرت جذب و تولید خلاقانه و تبادل دانش را ایجاد می‌کنند و می‌توانند اقتصاد دانش پایه را حمایت کرده و در زمینه زایش دانش نو و انتقال فناوری فعالیت کنند. دانشگاه‌ها یکی از مهمترین اجزای نهاد آموزش کشورها و از عوامل شکل‌دهی جهان آینده تلقی می‌شوند.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «جذب دانشجویان بین‌المللی در نظام آموزش عالی ایران و چالش‌های پیش رو» به این موضوع اشاره می‌کنند که آموزش عالی نیازمند مطالعات عمیق در خصوص شـناخت مسائل، روند‌ها و تحولات خرد و کلان محیط خود است تا بتواند عوامل مؤثر کلیدی و مهمترین پیشـران‌های آینده را به خوبی درک و پیش‌بینی کند و با شناسایی راهبرد‌های خلق آینده مطلوب با اقدام‌هایی هدفمند و به موقع نقش خود را به خوبی ایفا کند.
* بین‌المللی‌سازی مؤسسات آموزش عالی
به زعم این پژوهش طی سال‌های اخیر بین‌المللی‌سازی برای مؤسسات آموزش عالی یک دل مشغولی محوری به حساب می‌آید که برگرفته از تفکر مؤسسات و دولت‌های ملی درباره تغییر محیط دانشگاه است. افزایش تقاضا برای تحصیل در سطح عالی، در هم‌تنیده شدن اقتصاد‌های ملی، گسترش شبکه جهانی و اینترنت و توسعه مبتنی بر دانایی، دانشگاه‌ها را جهت انعکاس واقعیت جهانی «تغییرکردن» از طریق فرایند بین‌المللی‌سازی به چالش کشیده است.
{$sepehr_key_954}
در این پژوهش آمده است به منظور بین‌المللی‌شدن دانشگاه‌ها و نظام آموزش عالی، برخی اقدام‌های نظیر برنامه‌های همکاری بین مرزی، جذب دانشجویان بین‌المللی، برگزاری دوره‌های آموزشی و اعطای مدارک به زبان انگلیسی در دستور کار کشورها قرار گرفته است.
علاوه بر این موارد، موضوع‌هایی نیز از قبیل بین‌المللی‌کردن فرایند‌های آموزشی و یادگیری نیز مورد توجه قرار گرفته است. در مجموع می‌توان گفت که بین‌المللی شدن به شاخصی برای سنجش کیفیت آموزش عالی در کشورها بدل شده است.
* موانع و چالش‌های نظام آموزش عالی ایران در زمینه جذب دانشجویان بین‌المللی
به گفته این پژوهش، جمهوری اسلامی ایران نیز از بدو تأسیس خود رویکرد سیاست جذب دانشجوی خارجی را سرلوحه برنامه‌های فرهنگی خود قرار داد. بر اساس برنامه چهارم توسعه فصل چهارم ماده ۲۵؛ دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی می‌توانند برای تأمین بخشی از هزینه‌های خود، نسبت به جذب دانشجویان خارجی یا دانشجویان ایرانی که در دانشگاه‌های سایر کشورها در رشته تحصیلی مورد تأیید وزارت علوم و بهداشت به تحصیل اشتغال دارند، اقدام کنند.
{$sepehr_key_955}
این پژوهش مطرح می‌کند که مراکز آموزش عالی کشور در این زمینه، وضعیتی نامطلوب دارند، نشانگر‌های کمی و کیفی دسترسی به آموزش عالی از شکاف عمیق میان وضع موجود کشور ما با جوامع توسعه یافته موفق از نظر روند توسعه حکایت می‌کند.
با توجه به یافته‌های پژوهش، موانع و چالش‌های نظام آموزش عالی ایران در زمینه جذب دانشجویان بین‌المللی را می‌توان به ۵ بخش کلی تقسیم کرد که هر بخش شامل مؤلفه‌هایی است:
- موانع آموزشی
- موانع فرهنگی/ اجتماعی
- موانع اقتصادی
- موانع سیاسـی
- موانع ساختاری/ مدیریتی
یافته‌های پژوهش نشان می‌داد که آموزش به زبان فارسی یکی از موانع آموزشی جذب دانشجویان بین‌المللی است. نتایج نشان می‌دهد که مهمترین چالش دانشگاهی جذب دانشجوی بین‌المللی را فقدان ارائه بخشی از برنامه‌های آموزشی به زبان انگلیسی می‌دانند، مطابقت دارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود امکان ارائه آموزش به دانشجویان خارجی به زبان‌های مورد تقاضا از جمله؛ انگلیسی، عربی و ... ایجاد شود.
یافته دیگر این پژوهش به کمبود استادان مسلط به زبان بین‌المللی اشاره دارد و از دیگر یافته‌های پژوهش، فقدان کیفیت و جایگاه علمی نامناسب دانشگاه‌ها در سطح بین‌المللی است.
{$sepehr_key_956}
یافته‌های این پژوهش نشان داد از جمله موانع آموزشی، بین‌المللی نبودن برنامه‌های درسی اسـت. در این رابطه پیشنهاد می‌شود برنامه‌های درسی رشته‌های دانشگاهی به‌روزرسانی و مطابق با استاندارد‌های بین‌المللـی اصلاح شود. یافته دیگر مربوط به ظرفیت نامناسب در رشـته‌های اولویت‌دار برای دانشجویان بین‌المللی است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که فقدان نظام آموزشی پژوهش محور از دیگر موانع آموزشی است.
یکی از یافته‌های پژوهش، توجه ناکافی به سطح علمی دانشجویان بین‌المللی است و همچنین یافته دیگر، وجود محدودیت‌های فرهنگی در جامعه و دانشگاه‌ها است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که فرهنگ‌سازی لازم در جامعه برای پذیرش افراد با فرهنگ‌ها و اعتقاد‌های متفاوت صـورت گیرد. کمبـود منابع مالی برای جذب دانشجویان بین‌المللی یکی دیگـر از یافته‌های مرتبط با موانع اقتصادی است.
از دیگر یافته‌های این پژوهش فقدان امکان مبادله‌های ارزی است و در این رابطه ایجاد سازوکاری برای انتقال ارز توسط دانشجویان بـین‌المللی پیشنهاد می‌شود. فقدان تأمین شهریه و هزینه‌های زندگی نیز از دیگر نتایج است؛ همچنین یافته‌های این پژوهش نشان داد که طولانی بودن روند اخذ ویزا یکی از موانع سیاسی است و در همین راستا پیشنهاد می‌شود که فرایند اخذ ویزا برای دانشجویان بین‌المللی اصلاح شود.
به زعم این پژوهش، نبود استقلال دانشگاه‌ها برای جذب دانشجو بین‌المللی است؛ همچنین نبـود زیرساخت‌های استاندارد برای پذیرش دانشجوی بین‌المللی از دیگر یافته‌ها است. در این راستا پیشنهاد می‌شود زیرساخت‌های لازم برای جذب دانشجوی خارجی مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی ایجاد شود.
همانطور که در نتایج این پژوهش مشاهده می‌شود، معرفی نکردن و تبلیغات نامناسب برای دانشگاه‌های کشور از موانع ساختاری/ مدیریت است. در این رابطه پیشنهاد می‌شود ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دانشگاه‌های کشور به درستی تبلیغ و در دسترس متقاضـیان بین‌المللی قرار گیرد.
این پژوهش به کوشش هما فضلی‌یزد (کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی تهران)، اصغر زمانی و مهتاب پورآتشی (استادیار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی تهران) انجام شده است.
انتهای پیام/