۴ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۴ مرداد برابر ۲۵ جولای را ورق می‌زنیم.

***

روزالیند فرانکلین

۲۵ جولای میلادی ۱۹۲۰ میلادی برابر با ۴ مرداد ۱۲۹۹ خورشیدی، روزالیند السی فرانکلین، شیمیدان فیزیک انگلیسی و بلورشناس پرتو ایکس به‌دنیا آمد. فرانکلین در کشف ساختار مولکولی اسید دئوکسی ریبونوکلئیک (دی‌ان‌ای) که ترکیب کروموزومی است که اطلاعات ژنتیکی را رمزگذاری می‌کند، مشارکت داشت. آغاز سال ۱۹۵۱، او و موریس ویلکینز عکس‌های پراش پرتو ایکس دقیقی از دی‌ان‌ای تهیه کردند که باعث شد او به شکل مارپیچی این مولکول مشکوک شود. وقتی جیمز واتسون عکس‌های او را دید، شکل مارپیچ دوتایی دی‌ان‌ای را تایید کرد. سپس واتسون و فرانسیس کریک گزارش این کشف را منتشر کردند. فرانکلین هرگز برای کار مستقلش به رسمیت شناخته نشد. او در سال ۱۹۵۱ درگذشت و چهار سال بعد کریک، واتسون و ویلکینز برای کشف ساختار مارپیچ دوتایی جایزه نوبل را دریافت کردند. بعدها تحقیقات مختلفی، نقش مهم فرانکلین را در کشف دی‌ان‌ای و کنار گذاشته شدنش به اثبات رساند.

اولین پیاده‌روی فضایی زنان

 ۲۵ جولای ۱۹۸۴ میلادی برابر با ۴ مرداد ۱۳۶۳ خورشیدی، سوتلانا ساویتسکایا، فضانورد شوروی، دومین سفر خود را به فضا انجام داد و طی آن به اولین زنی تبدیل شد که در فضا قدم زد. ساویتسکایا بیش از سه ساعت آزمایش را در خارج از ایستگاه فضایی سالیوت-۷ انجام داد. او در سال ۱۹۸۰ به‌عنوان بخشی از گروهی از زنان که برای پروازهای فضانوردی زنان در برنامه شاتل‌ها فضایی ناسا به بالای برگزیده شده بودند انتخاب شد. ساویتسکایا در سال ۱۹۸۲ دومین زنی شد که به فضا رفت و هفت ماه بعد سالی راید اولین زن فضانورد آمریکایی در فضا شد. ساویتسکایا درمجموع در سه ماموریت سایوز تی-۵، سالیوت ۷، سایوز تی-۷ حضور داشت.

اولین کشت سلول‌های بنیادی

۲۵ جولای ۱۹۹۷ میلادی برابر با ۴ مرداد ۱۳۷۶ خورشیدی، اعلام شد که برای نخستین‌بار سلول‌های بنیادی انسان در آزمایشگاه با استفاده از بافتی که از رویان‌های سقط‌شده (جنین‌های تا قبل‌از هفته نهم) انسان گرفته شده بود، کشت شد. سلول‌های بنیادی، سلول‌های پایه و غیرتخصصی هستند که تمام سلول‌های دیگر بدن از آنها حاصل می‌شود. این اعلان در یک سمپوزیوم بین‌المللی درباره اخلاق همانند‌سازی انسان و سلول‌های بنیادی اعلام شد. تیم محققان دانشگاه جان هاپکینز بالتیمور با سرپرستی دکتر جان دی. گیرهارت، استاد زنان و زایمان به این کشت سلولی دست یافت. او گفت که گزارش پیشرفت تحقیق خود را قبل از انتشار منتشر کرد تا بحثی را درباره ایجاد دستورالعمل‌هایی برای استفاده اخلاقی از چنین سلول‌هایی ایجاد کند.

گوستاو گئورگ اِمبدن

۲۵ جولای ۱۹۳۳ میلادی برابر با ۴ مرداد ۱۳۱۲ خورشیدی، گوستاو گئورگ امبدن، زیست‌شیمی‌دان آلمانی درگذشت. امبدن مطالعاتی را درباره شیمی سوخت‌وساز هیدرات‌ کربن و انقباض عضلانی انجام داد و اولین نفری بود که در سال ۱۹۳۳ تمام مراحل مرتبط در تبدیل گلیکوژن به اسید لاکتیک را کشف و این مراحل را به هم پیوند داد. پیش‌از او، در سال ۱۹۱۸ اتو میرِهوف با نشان‌دادن اینکه سوخت‌وساز سلولی شامل تجزیه گلوکز به اسید لاکتیک است، سهم بسزایی در شناخت فرآیند سوخت‌وساز سلولی ایفا کرد. اِمبدن همچون بسیاری از شیمی‌دانان و فیزیولوژیست‌ها، زمان زیادی را صرف انجام مراحل دقیق چنین تجزیه‌ای کرد. توالی متابولیک از گلیکوژن به اسید لاکتیک بعدها با نام مسیر امبدن-میرهوف شناخته شد. او پیشتر، مطالعاتی روی فرآیندهای متابولیک کبد انجام داده بود و بنیانی را برای درک بهتر دیابت تعریف کرده بود.