۱۹ خرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۹ خرداد برابر 8 ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

پرویز ورجاوند

۱۹ خرداد ۱۳۸۶ پرویز ورجاوند ناصری، استاد دانشگاه و باستان‌شناس ایرانی درگذشت. او دوره کارشناسی در رشته باستان‌شناسی و کارشناسی‌ارشد در رشته علوم اجتماعی را در دانشگاه تهران گذراند و سپس به فرانسه رفت و در دوره انستیتوی انسان‌شناسی دانشگاه پاریس و مدرسه عالی لوور شرکت کرد و در سال ۱۳۴۲ در رشته باستان‌شناسی با گرایش معماری ایران در دوره‌های تاریخی از دانشگاه سوربن فرانسه در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شد. سپس به ایران بازگشت و به‌عنوان استاد در دانشگاه تهران مشغول به کار شد و پس‌از مدتی  در موسسه تحقیقات علوم اجتماعی دانشگاه تهران به‌عنوان رئیس بخش تحقیقات مردم‌شناسی و ایلات و عشایر آغاز به کار کرد. از فعالیت‌های او می‌توان به پایه‌گذاری مرکز برنامه‌ریزی و خدمات آموزش و جهانگردی در ایران، تلاش برای به ثبت مجموعه تخت‌جمشید، میدان نقش جهان و چغازنبیل، تلاش برای حفظ آثار باستانی تنگه بلاغی و مجموعه پاسارگاد در جریان ساخت سد سیوند و سرپرستی کاوش رصدخانه مراغه اشاره کرد.

فیروز نادری

۱۹ خرداد ۱۴۰۲ خورشیدی، فیروز نادری، دانشمند ایرانی ساکن آمریکا که سال‌ها معاون مدیرکل تنظیم راهبردهای آزمایشگاه پیش‌رانش جت (JPL) و مدیرکل اکتشافات منظومه خورشیدی ناسا بود درگذشت. نادری از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ برنامه اوریجین را مدیریت کرد که برنامه‌ای بلندپروازانه و پر از فناوری برای جست‌وجوی سیارات مشابه زمین در اطراف سایر ستارگان بود و از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ مدیر برنامه کاوش مریخ بود. شهرت این دانشمند ایرانی برای مدیریت ۲ کاوشگر مریخ‌نورد اسپریت (روح) و آپورچونیتی (فرصت) بود. او همچنین مسئولیت فضاپیمای کاسینی در زحل، مأموریت داون (سپیده‌دم) به سیارک‌های وستا و سرس، مأموریت جونو به مشتری و ساخت اولین بالگرد مریخی و یک مأموریت چند میلیارد دلاری به اروپا (یکی از قمرهای مشتری) را برای جست‌وجوی حیات در خارج از زمین بر عهده داشت. سیارک ۱۹۸۹ EL۱ در بزرگداشت او به سیارک ۵۵۱۵ نادری نامگذاری شده است.

تیم برنرز لی

۸ ژوئن ۱۹۵۵ میلادی برابر با ۱۹ خرداد ۱۳۳۴ خورشیدی، تیم برنرز لی، دانشمند انگلیسی مخترع شبکه وب جهان‌گستر (www)  به‌دنیا آمد. او مدیر کنسرسیوم وب جهانی است که بر توسعه مداوم آن نظارت دارد. سال ۱۹۸۴، او برای کار  روی سامانه‌‌های بلادرنگ توزیع‌شده برای جمع‌آوری داده‌های علمی و کنترل سامانه در شورای پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (سرن) بورسیه تحصیلی گرفت. سال ۱۹۸۹ وقتی هنوز در سرن بود پروژه فرامتنی جهانی را پیشنهاد کرد که به‌عنوان وب جهان‌گستر شناخته می‌شد و به افراد اجازه می‌داد با به اشتراک گذاشتن دانش در وب از اسناد فرامتن با یکدیگر همکاری کنند. ۶ آگوست ۱۹۹۱ اولین وب‌سایت جهانی به‌طور گسترده  اینترنت در دسترس قرار گرفت که اطلاعاتی درباره مرورگر و نحوه راه‌اندازی وب‌سرور ارائه می‌کرد. برنرز لی سپس دامنه این کار را گسترش داد تا به رسانه جمعی بین‌المللی تبدیل شود.

ماریا رایشه

۸ ژوئن ۱۹۹۸ میلادی برابر با ۱۹ خرداد ۱۳۷۷ خورشیدی، ماریا رایشه، ریاضی‌دان و باستان‌شناس پرویی آلمانی‌تبار درگذشت. رایشه را به‌عنوان نگهبان خودمنصوب خطوط نازکا می‌شناسند. خطوط نازکا مجموعه‌ای از نقاشی‌های زمین‌بیابانی با قدمت بیش‌از هزار سال، در نزدیکی نازکاین در جنوب پرو است. «بانوی خطوط» به‌مدت نیم‌قرن از تصاویر حک‌شده بر زمین به‌شکل جانوران و الگوهای هندسی که در ۶۰ کیلومتری بیابان قرار دارند محافظت و آنها را مطالعه کرد. او خطوط نازکا را از نقطه نظر ریاضی بررسی کرد. مرگ در سن ۹۵سالگی محاسبات ریاضی جدید او را متوقف کرد. محاسباتی که نشان می‌داد این احتمال وجود دارد که خطوط پدیده‌های طبیعی چرخه‌ای مانند ال‌نینو را پیش‌بینی کنند. ال‌نینو، سامانه‌ای اقلیمی است که قرن‌ها به‌طور دوره‌ای باعث سیل‌های فاجعه‌بار در سواحل پرو شده است.