برتری فلسطین بر اسرائیل در جنگ رسانه‌ای

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست تخصصی «چالش‌های صنعت تلویزیون درعصر شبکه‌های خبری جدید» با حضور حسین حمیّد دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سومین روز از برگزاری جشنوارهٔ بین‌المللی رسانه‌ای «صبح» در دانشگاه صداوسیما مورد بررسی قرار گرفت.

حمیّد در این نشست به چالش‌هایی که در عصر شبکه‌های اجتماعی خبری نوین تلویزیون را تحت‌تأثیر قرار داده، پرداخت. این کارشناس رسانه سپس به نقش رسانه‌های اجتماعی در انعکاس روایت فلسطین در جنگ غزه پرداخت و رسانه‌های اجتماعی را عامل انعکاس روایت فلسطینی در دنیا دانست.

حمیّد در ابتدای این نشست شهادت رئیس جمهور و وزیرخارجه را تسلیت گفت و افزود: من بسیار تحت‌تأثیر قرار گرفتم که پس از شهادت رئیس‌جمهور، امور در جریان است و این نشان‌دهندهٔ قدرت و استمرار مردم ایران است.

او سپس به بحث کارگاه پرداخت و گفت: سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا شبکه‌های خبری در مقابل شبکه‌های اجتماعی رو به افول رفته‌اند؟ خیلی از متخصصان درگیر این سؤال هستند که چگونه می‌توان مخاطب خود را با وجود شبکه‌های اجتماعی به دست آورد؟

حمیّد در ادامه با اشاره به خبر شهادت رئیس‌جمهور گفت: این خبر چگونه به دست شما رسید؟ آیا از طریق شبکه‌های خبری دنبال کردید یا شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های خبری؟ او پس از شنیدن نظر حاضران در جمع، گفت: اخبار ضد و نقضی که متداول شد از شبکه‌های رسمی خبر در ایران رخ داد. این مشکل در داخل ایران بود؛ بنابراین بسیاری نخست به سراغ شبکه‌های اجتماعی به سراغ خبرگزاری‌ها رفتند.

جنگ روایت‌ها موازی نبرد میدانی در غزه

این کارشناس رسانه سپس به جنگ غزه پرداخت و گفت: به‌موازات جنگ میدانی ما یک جنگ بزرگ‌تر داشتیم و آن جنگ رسانه‌ای بود. اسرائیل یک نسل‌کشی در غزه را شروع کرد؛ اما قبل از آن یک زمینه در رسانه‌های اجتماعی برای پذیرش آن ایجاد کرد. آنها سعی داشتند روایت مورد قبول خود را در شبکه‌های اجتماعی القا کنند و چندین صفت برای حماس گذاشت از جمله تروریست، متجاوز به زنان و قاتل کودکان. این روایت، اما تغییر کرد.

حمیّد با اشاره به جنگ رسانه‌ای غزه گفت: نخستین گیرندهٔ این خبر‌ها شبکه‌های سنتی در اروپا بودند، شبکه‌هایی، چون سی. ان. ان و بی‌بی‌سی. این شبکه‌ها در طول این سال‌ها همیشه روایت اسرائیلی را به مردم می‌دادند. در آغاز این جنگ مردم روایت اسرائیل را قبول داشتند، اما خیلی از فلسطینی‌ها در سوشال‌مدیا روایت خود را منتشر کردند. فعال‌های اجتماعی در اروپا نیز جلوهٔ دیگری از جنگ در غزه منتشر کردند. اولین چیزی که مورد سؤال قرار گرفت این بود که اسرائیل در جنگ چه‌کار می‌کند؟ اکنون جنگ بین رسانه‌های اجتماعی حامی فلسطین و رسانه‌های حامی روایت اسرائیل.

حمیّد با اشاره به اعتراضات در دانشگاه‌های آمریکایی و بایکوت شرکت‌های اسرائیلی را نشانه‌ای بر قبول‌شدن روایت حامیان فلسطین دانست و گفت: اولین نفری که رسانه‌های اجتماعی را پیروز میدان دانست، وزیر امور خارجهٔ آمریکا بود؛ بنابراین رسانه‌های اجتماعی تسلط رسانه‌های خبری بر ذهن مردم را از بین برد.

رسانه‌های اجتماعی افکار را شکل می‌دهند

این کارشناس رسانه سپس به برشماری ویژگی رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های خبری پرداخت و گفت: ۵۸ درصد از مردم آمریکا اخبار خود را از شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند و ۲۷ درصد نیز خبر‌های خود را از تلویزیون می‌گیرند. ۵۸ درصد برای ردهٔ سنی جوانان و ۲۷ درصد برای سنین بالاتر و نخبه‌های سیاسی است. این آمار به ما نشان می‌دهد که رسانه‌های الکترونیکی هستند که افکار عمومی را شکل می‌دهند.

حمیّد در ادامه گفت: اولین وظیفهٔ تلویزیون این است که خبر را آماده کرده و به مخاطب ارائه دهد. منابعی که تلویزیون از آن خبر می‌گیرند دو نوع است.خبرگزاری‌های رسمی و خبرنگاران میدانی. خبرنگاری‌ها بسیار در شکل‌دهی خبر نقش دارند؛ اما در خبرنگار شهروندی مقابلهٔ کمی داشته‌اند. قبل از آنکه خبرنگار میدانی به محل رویداد برسد، شهروند خبرنگار با یک تلفن همراه می‌تواند خبر را ثبت کند.

این کارشناس رسانه با اشاره به نبرد جبههٔ مقاومت و اسرائیل گفت: این شهروند خبرنگاران هستند که خبر‌ها را منتقل می‌کنند. وقتی ما می‌خواهیم نبرد‌های جنوب لبنان را ببینیم، حزب‌الله یک دوربین در موشک می‌گذارد و تا لحظهٔ انفجار آن را نمایش می‌دهد.

حمیّد با اشاره به عملیات وعدهٔ صادق گفت: پهپاد‌ها وقتی از کشور‌ها عبور می‌کردند، این مردم بودند که خبر را منتشر می‌کردند و این نشان می‌دهد چقدر پوشش خبری شهروندان سرعت خبر را بیشتر کرده است.

عبور از خبرنگاری مؤسسه‌ای به خبرنگاری فردی

حمیّد با اشاره به کارکرد خبری تلویزیون گفت: برنامه‌های گفتگوی تلویزیونی یک حلقهٔ متشکل از سیاست‌مداران را در بر می‌گیرد که همهٔ اینها وابسته به یک نحلهٔ فکری است؛ اما در شبکه‌های اجتماعی یعنی توییتر، تیک‌تاک و اینستاگرام می‌توانید تکثر افکار را ببینید.

این کارشناس در ادامه به ضعف سوشال‌مدیا گفت: این ابزار، سیاق کامل خبر را ندارد. رسانه‌های تلویزیونی تصویری کامل از یک خبر را می‌دهند و سپس در مورد آن تحقیق می‌کنند و شما با تمام عناصر خبر مرتبط هستید. این برتری در شبکه‌های اجتماعی دیده نمی‌شود؛ بلکه خبر‌هایی جسته‌وگریخته جمع می‌شوند. ما اکنون از خبرنگاری مؤسسه‌ای به خبرنگاری فردی بدل می‌شویم.

حمیّد در ادامه گفت: بسیاری از خبرنگاران مشهور اروپایی امروزه رسانه‌های تک‌نفرهٔ خود را ایجاد کردند. اینها از بزرگ‌ترین مؤیدین روایت فلسطین هستند. علی حسن یکی از نمونه‌های خبرنگاری شهروندی است.

این شهروندخبرنگار سوری که خود در جمع حضور داشت گفت: در سال ۲۰۱۷ جبهه‌های آتشین بسیاری در سوریه بود، خبرنگاران بسیاری با تجهیزات این رویداد را پوشش می‌دادند، من با یک تلفن همراه سامسونگ از جبهه‌های جنگی تصاویر را می‌گرفتم و در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کردم. آن زمان من سال چهارم دانشجویی بودم. من می‌توانستم بسیار زودتر از خبرنگاری رسمی، اخبار را منتشر کنم. کم‌کم در اینستاگرام فالور جمع کردم و ترند شدم. مشابه من خبرنگارانی در فلسطین نیز وجود دارند.

آیا عصر رسانه‌های خبری تمام شده است؟
حمیّد پس از توضیحات علی حسن وارد بخش پایانی صحبت‌های خود شد و سعی کرد به این سؤال پاسخ دهد که آیا عمر شبکه‌های خبری به پایان رسیده است؟ این کارشناس با اشاره به تجربهٔ الجزیره گفت: این شبکه از حدود ۱۲ سال پیش به این نتیجه رسید که برای نگه‌داشتن مخاطب جوان به تولید برنامه در شبکه‌های اجتماعی پرداخت که یکی از این برنامه‌ها AJ نام دارد. او سپس اضافه کرد: پادکست نیز می‌تواند جایگزین گفتگو‌های تلویزیونی قرار بگیرد. تمام کار‌هایی که الجزیره انجام می‌دهد در راستای دسترسی به مخاطب است.

حمیّد در ادامه گفت: تمام شبکه‌های عرب در تلاش هستند خود را به الجزیره برسانند و فاصلهٔ آنها با الجزیره بسیار زیاد است. این تلویزیون از شبکه خبری به نخبگان دسترسی دارد و با شبکه‌های اجتماعی به جوانان می‌رسد و هم‌زمان از هوش مصنوعی نیز استفاده می‌کند.

لازم به یادآوری است، دومین جشنواره بین المللی رسانه‌ای «صبح» به دبیری محسن یزدی از ۳۰ اردیبهشت با نمایش آثار مستند، انیمیشن و فیلم کوتاه راه‌یافته به مسابقه، همراه با برگزاری کارگاه‌های تخصصی با موضوع رسانه، آغاز به کار کرد.

قرار بود آیین اختتامیه این جشنواره فردا (سه شنبه اول خرداد ماه) در مرکز همایش های بین المللی صداوسیما برگزار شودکه به دلیل عروج شهادت گونه رئیس جمهور و هیئت همراه در حادثه تلخ سقوط بالگرد، این مراسم لغو شد.

علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر و آگاهی از زمان برگزاری کارگاه‌ها می‌توانند به سایت جشنواره به آدرس sobhfestival.com مراجعه نمایند.